ئىسرائىلىيە، بۇ يىل يانۋار ئېيىدا ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمى ھاسىل قىلىنغاندىن بۇيانقى ئەڭ شىدەتلىك ھاۋا ھۇجۇمىنى قوزغاپ، غەززەدىكى ھاماسقا تەۋە جايلارنى بومباردىمان قىلدى.
پەلەستىن رەسمىيلىرى بۇ قېتىمقى ھۇجۇمدا كەم دېگەندە 322 كىشىنىڭ قازا قىلغانلىقىنى بىلدۈردى.
باش مىنىستىر بېنيامىن نېتانياھۇ ئۇرۇش توختىتىشنى ئۇزارتىش سۆھبەتلىرىدە ئىلگىرىلەش بولمىغانلىقى سەۋەبىدىن ھۇجۇم قوزغاش توغرىسىدا بۇيرۇق چۈشۈرگەنلىكىنى ئېيتتى. ئىسرائىلىيە ئەمەلدارلىرى بۇ ھەربىي ھەرىكەتنىڭ مۇددەتسىز ھالدا كېڭىيىپ داۋاملىشىش ئېھتىمالى بارلىقىنى بىلدۈردى. ئاقساراي بۇ ھەقتە سۆھبەت ئۆتكۈزۈلگەنلىكىنى ۋە ئىسرائىلىيەنىڭ بۇ ھەرىكەتلىرىنى قوللايدىغانلىقىنى ئىپادىلىدى.
نېتانياھۇنىڭ ئىشخانىسى: «ئىسرائىلىيە بۇنىڭدىن كېيىن خاماسقا قارشى تېخىمۇ كۆپ ھەربىي كۈچ بىلەن زەربە بېرىدۇ» دېدى.
بۇ ھۇجۇم مۇسۇلمانلارنىڭ مۇقەددەس رامىزان ئېيىدا نىسبەتەن تىنچ ئۆتكەن ئارامىنى بۇزۇپ، 17 ئاي داۋاملىشىپ ئون مىڭلارچە پەلەستىنلىكنىڭ قازا قىلىشى ۋە غەززەدە كەڭ كۆلەملىك ۋەيرانچىلىقنىڭ كېلىپ چىقىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ئۇرۇشقا ئوخشاش بىر توقۇنۇشقا ئايلىنىپ كېتىش خەۋپىنى ئاشۇردى. شۇنداقلا، ھاماس تەرىپىدىن ھېلىھەم تىرىك دەپ قارىلىۋاتقان يىگىرمە ئەتراپىدىكى ئىسرائىلىيەلىك ئەسىرنىڭ تەقدىرى ھەققىدىكى سوئاللار قايتىدىن كۈنتەرتىپكە كەلدى.
ھاماس نېتانياھۇنى ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىنى بۇزۇش ۋە ئەسىرلەرنى «نامەلۇم تەقدىر»گە دۇچار قىلىش بىلەن ئەيىبلىدى. ھاماس باياناتىدا، ۋاسىتىچىلەرنى ئىسرائىلىيەنى «كېلىشىمنى خىلاپلىق قىلىش ۋە ئۇنى بۇزۇشنىڭ تولۇق جاۋابكارى، دەپ قاراش»قا چاقىردى.
ھۇجۇملار نېتانياھۇنىڭ ئەسىر كىرىزىسىنى بىر تەرەپ قىلىش ئۇسۇلى ۋە ئىسرائىلىيەنىڭ ئىچكى بىخەتەرلىك ئىدارىسى باشلىقىنى ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش قارارىغا قارشى ئىچكى بېسىم كۈچىيىۋاتقان بىر مەزگىلگە توغرا كەلدى.
يارىدارلار غەززە دوختۇرخانىلىرىغا قاراپ سەلدەك ئاقماقتا
غەززەنىڭ جەنۇبىدىكى خان يۇنىس شەھىرىدە بىرلەشمە خەۋەر ئاگېنتلىقى مۇخبىرلىرى پارتلاشلار ۋە تۈتەك بۇلۇتلىرىنى سۈرەتكە ئالدى. جىددىي قۇتقۇزۇش ماشىنىلىرى يارىلانغانلارنى ناسېر دوختۇرخانىسىغا ئېلىپ كەلدى. بۇ يەردە بىمارلار يەردە يېتىۋاتاتتى، بەزىلىرى ۋارقىراپ يىغلاۋاتاتتى. بېشى تېڭىپ قويۇلغان بىر بالا، سالامەتلىك خادىمىنىڭ يارىدارلارنى تەكشۈرۈشىگە قاراپ ئولتۇراتتى، قانلىق قولى تېڭىپ قويۇلغان بىر كىچىك قىز يىغلاۋاتاتتى.
جەنۇبتىكى رەفاھ شەھىرىدىكى بىر ئۆيگە قىلىنغان ھۇجۇمدا ھاياتىدىن ئايرىلغاندىن كېيىن ياۋروپا دوختۇرخانىسىغا كەلتۈرۈلگەن جەسەتلەرگە قارىغاندا، بىر ئائىلىدىن كەم دېگەندە 12 سى بالىلار ۋە ئاياللار بولۇپ جەمئىي17 كىشى قازا قىلغان. دوختۇرخانا ئارخىپىغا قارىغاندا، قازا قىلغانلار ئارىسىدا بەش بالا، ئاتا-ئانىسى ۋە يەنە بىر ئاتا بىلەن ئۈچ بالىسى بار ئىكەن.
نۇرغۇن پەلەستىنلىكلەر، ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىنىڭ ئىككىنچى باسقۇچىدىكى سۆھبەتلەر پىلانلانغىنى بويىچە بۇ يىل فېۋرال ئېيىنىڭ بېشىدا باشلانمىغانلىقىنى كۆرۈپ، ئۇرۇشنىڭ قايتىدىن باشلىنىدىغانلىقىنى كۈتۈۋاتقانلىقىنى ئېيتتى. بۇنىڭ ئورنىغا، ئىسرائىلىيە باشقا بىر تەكلىپنى قوبۇل قىلىپ، ھاماسنى بۇنى قوبۇل قىلىشقا مەجبۇرلاش ئۈچۈن رايوندىكى 2 مىليون پەلەستىنلىككە ئۇزۇق-تۈلۈك، يېقىلغۇ ۋە باشقا ياردەملەرنى كېسىش ئارقىلىق بېسىم ئىشلەتتى.
بىرلەشمە خەۋەر ئاگېنتلىقى بىلەن تېلېفون سۆھبىتى ئۆتكۈزگەن غەززەلىك نىدال ئالزانىن: «ھېچكىم ئۇرۇش قىلىشنى خالىمايدۇ. ھەممە ھازىر ئىلگىرىكى ئايلاردىن قالغان ئازابلارنى تارتىۋاتىدۇ» دېدى.
غەززەنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن پارتلاش ئاۋازلىرى ئاڭلىنىۋاتاتتى. ئوتتۇرا غەززەدىكى ئەلئەقسا شېھىتلىرى دوختۇرخانىسىدا تۇرۇۋاتقان سەھىيە مىنىستىرلىقى باياناتچىسى خەلىل دېغران، كەم دېگەندە 200 كىشىنىڭ قازا قىلغانلىقىنى ئېيتتى. رايوننىڭ پۇقرالار مۇداپىئە ئىدارىسى، ھەر خىل رايونلار بىرلا ۋاقىتتا ھۇجۇمغا ئۇچرىغاچقا، قۇتقۇزۇش خىزمەتلىرىنى ئۇتۇقلۇق ئېلىپ بېرىشنىڭ قىيىنلىقىنى بىلدۈردى.
ئامېرىكا ئىسرائىلىيەنى قوللاپ، ھاماسنى ئەيىبلىمەكتە
ئاقساراي ھاماسنى قايتا باشلانغان توقۇنۇشلارنىڭ جاۋابكارى دەپ كۆرسىتىشكە ئۇرۇندى. ئامېرىكا دۆلەت بىخەتەرلىك كېڭىشى باياناتچىسى برىيان خيۇگېس: «ھاماس ئەسىرلەرنى قويۇپ بېرىپ، ئۇرۇش توختىتىشنى ئۇزارتالايتتى، بىراق بۇنى رەت قىلىپ، ئۇرۇشنى تاللىدى» دېدى.
ئامېرىكا ئەلچىسى ستېۋ ۋىتكوف، مىسىر ۋە قاتار بىلەن بىللە ۋاسىتىچىلىك تىرىشچانلىقىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتاتتى ۋە بۇرۇن ھاماسنى «ئەسىرلەرنى دەرھال قويۇپ بېرىش ياكى ئېغىر بەدەل تۆلەش»تىن بىرىنى تاللاش توغرىسىدا ئاگاھلاندۇرغانىدى. ئىسمىنى ئاشكارىلاشنى خالىمىغان بىر ئەمەلدار ئىسرائىلىيەنىڭ كېڭىيىۋاتقان ھەربىي ھەرىكىتى ھەققىدە توختىلىپ، ئىسرائىلىيەنىڭ ھاماسنىڭ ھەربىي ئورۇنلىرىنى، رەھبەرلىرى ۋە ئۇل-ئەسلىھەلىرىنى زەربە ئوبيېكتى قىلغانلىقىنى ھەمدە بۇ ھەرىكەتنى ھاۋا ھۇجۇملىرىدىن ھالقىتىپ كېڭەيتىشنى پىلانلاۋاتقانلىقىنى ئېيتتى.
مەزكۇر ئەمەلدار، ھاماسنىڭ سېپىنى رەتكە سېلىپ، يېڭى ھۇجۇملارنى پىلانلاشقا ئۇرۇنغانلىقىنى دەۋا قىلدى. ھاماس جەڭچىلىرى ۋە بىخەتەرلىك كۈچلىرى، ئۇرۇش توختىتىش كۈچكە ئىگە بولغاندىن كېيىنكى ھەپتىلەردە كوچىلارغا تېزلا قايتىپ كەلدى. ئىسرائىلىيە مۇداپىئە مىنىستىرى يىسرائىل كاتز: «ئەسىرلەر قويۇپ بېرىلمىسە، غەززەدە جەھەننەم ئىشىكلىرى ئېچىلىدۇ. بىز ئۇرۇشنى ھەممە ئەسىرلىرىمىز ئۆيىگە قايتىپ كەلمىگۈچە ۋە ئۇرۇش نىشانلىرىمىزنىڭ ھەممىسىگە يەتمىگۈچە، ئۇرۇشنى توختاتمايمىز» دېدى.
ترامپ دەۋرى نېمە ئۈچۈن ئىسرائىلىيەگە ئالاھىدە ۋەدە بېرىدۇ
ترامپ، ئامېرىكا تاشقى سىياسىتىنى ئىسرائىلىيەگە نىسبەتەن بۇرۇن كۆرۈلۈپ بولمىغان دەرىجىدە قايتا شەكىللەندۈرىدىغان بىر ھەمكارغا ۋەكىللىك قىلىدۇ.
Trump represents a partner who may redefine American foreign policy toward Israel in unprecedented ways.
ئۇرۇش توختىتىشنىڭ ئىككىنچى باسقۇچىدىكى سۆھبەتلەر توسۇلۇپ قالدى
ھۇجۇملار ئۇرۇشنى توختىتىش ئۈچۈن ئوق چىقىرىش كېلىشىمى ھاسىل قىلىنىپ ئىككى ئايدىن كېيىن يۈز بەردى. ئالتە ھەپتە جەريانىدا، ھاماس 25 ئىسرائىلىيەلىك ئەسىر بىلەن سەككىز جەسەتنى، ئۇرۇش توختىتىشنىڭ تۇنجى باسقۇچىدا تەخمىنەن 2000 پەلەستىنلىك مەھبۇسقا ئالماشتۇرۇپ قويۇپ بەردى. بىراق، ئۇ ئۇرۇش توختىتىش ئىككى ھەپتە بۇرۇن ئاخىرلاشقاندىن بېرى، تەرەپلەر قالغان 59 ئەسىرنى قويۇپ بېرىش مەسىلىسىدە ئۆزئارا چۈشەنچە ھاسىل قىلالمىدى؛ بۇ ئەسىرلەرنىڭ 35 نىڭ ئۆلگەن بولۇشى مۇمكىن دەپ قارالماقتا. ئەسىرلەر ئالماشتۇرۇلۇپ بولغاندىن كېيىن، ئۇرۇشنىڭ تولۇق ئاخىرلىشىشى پىلانلانماقتا ئىدى.
ھاماس قالغان ئەسىرلەرنىڭ قويۇپ بېرىلىشى بەدىلىگە ئۇرۇشنىڭ ئاخىرلاشتۇرۇلۇشى ۋە ئىسرائىلىيە ئەسكەرلىرىنىڭ تولۇق چېكىنىشىنى تەلەپ قىلدى. ئىسرائىلىيە ھاماسنىڭ باشقۇرۇش ۋە ھەربىي قابىلىيەتلىرىنى يوق قىلماي ۋە ھەممە ئەسىرلەرنى قويۇپ بەرمەي تۇرۇپ، ئۇرۇشنى ئاخىرلاشتۇرمايدىغانلىقىنى ئېيتتى. نېتانياھۇنىڭ ئىشخانىسى سەيشەنبە كۈنى: «ھاماس ئەسىرلىرىمىزنى قويۇپ بېرىشنى بىر نەچچە قېتىم رەت قىلدى ۋە ئامېرىكا پىرېزىدېنتى ۋەكىلى ستېۋ ۋىتكوف ۋە ۋاسىتىچىلەرنىڭ بارلىق تەكلىپلىرىنى رەت قىلدى» دېدى.
ھاماس ئەمەلدارى تاھېر نۇنۇ، ئىسرائىلىيە ھۇجۇملىرىنى تەنقىد قىلىپ، «خەلقئارا جەمئىيەت ئەخلاقىي سىناققا دۇچ كەلدى؛ يا ئىشغالىيەت ئارمىيەسىنىڭ سادىر قىلغان جىنايەتلىرىنىڭ قايتىشىغا يول قويىدۇ ياكى غەززەدىكى بىگۇناھ خەلققە قارشى تاجاۋۇزچىلىق ۋە ئۇرۇشنى ئاخىرلاشتۇرۇش ئۈچۈن ۋەدە بېرىدۇ» دېدى.
غەززەدە ئەسلىدىنلا بىر ئىنسانىي كىرىزىسنى باشتىن كەچۈرۈۋاتاتتى
ئۇرۇش توختىتىش غەززەگە بىر ئاز راھەتلىك ئېلىپ كەلگەن ۋە يۇرت-ماكانلىرىدىن ئايرىلىپ قالغان مىڭلارچە پەلەستىنلىكنىڭ ئۆيىگە قايتىشىغا پۇرسەت يارىتىپ بەرگەنىدى. ئىسرائىلىيەنىڭ قايتا باشلانغۇسى قۇرۇقلۇق ھۇجۇمى، ئۆزلىرىگە قايتىپ كەلگەن نۇرغۇن پەلەستىنلىك پۇقرالار ئۈچۈن ئۈچۈن تېخىمۇ ئەجەللىك ئاقىۋەتلەرنى ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن. ئۇرۇش توختىتىشتىن بۇرۇن، كۆپىنچە پۇقرالار توقۇنۇشلاردىن ساقلىنىش ئۈچۈن تەييارلانغان چېدىر لاگېرلارغا توپلانغانىدى.
نېتانياھۇ كۈنسېرى ئېغىر تەنقىدلەرگە دۇچ كەلمەكتە
ئۇرۇشنىڭ قايتىدىن باشلىنىشى ئىسرائىلىيەلىكلەر ئارىسىدىكى قالغان ئەسىرلەرنىڭ تەقدىرىگە مۇناسىۋەتلىك چوڭقۇر ئىچكى پارچىلىنىشنىمۇ كۈچەيتىۋېتىشى مۇمكىن. قويۇپ بېرىلگەن ئەسىرلەر، ھۆكۈمەتكە ئۇرۇش توختىتىشنى داۋاملاشتۇرۇپ، قالغان ھەممە ئەسىرلەرنى قايتۇرۇپ كېلىش ئۈچۈن داۋاملىق چاقىرىق قىلدى ۋە ئون مىڭلارچە ئىسرائىلىيەلىك، ئۇرۇش توختىتىش ۋە ھەممە ئەسىرلەرنىڭ قايتىشىنىڭ كاپالەتكە ئىگە قىلىنىشىنى تەلەپ قىلىش مەقسىتىدە ئۇيۇشتۇرۇلغان كەڭ كۆلەملىك نامايىشلارغا قاتناشتى.
نېتانياھۇنىڭ بۇ ھەپتە ئىسرائىلىيەنىڭ ئىچكى بىخەتەرلىك ئىدارىسى شىن بېتنىڭ باشلىقىنى ۋەزىپىسىدىن ئېلىش نىيىتىنى جاكارلىشىدىن كېيىن سەيشەنبە ۋە چارشەنبە كۈنلىرى كەڭ كۆلەملىك نامايىشلارنىڭ ئۆتكۈزۈلۈشى پىلانلانماقتا. تەنقىدچىلەر بۇ ھەرىكەتكە نېتانياھۇ ھۆكۈمىتىنىڭ 7-ئۆكتەبىر ھۇجۇمىدىكى مەغلۇبىيەتلىرى ۋە ئۇرۇشنى باشقۇرۇشتىكى ئەيىبنى باشقا تەرەپكە بۇراش ئۇرۇنۇشى دەپ باھا بەردى.
يانۋار ئېيىنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا باشلانغان ئۇرۇش توختىتىشتىن بۇيان، ئىسرائىلىيە كۈچلىرى غەززەدە ھەربىيلەر تەرىپىدىن رۇخسەت قىلىنمىغان رايونلارغا كىرگەن ياكى ئەسكەرلىرىگە يېقىنلاشقان نۇرغۇن پەلەستىنلىكلەرنى ئۆلتۈردى. شۇنداق بولسىمۇ، كېلىشىم كەڭ كۆلەملىك زوراۋانلىقلار يۈز بەرمەستىن ۋاقىتلىق داۋاملاشتى. مىسىر، قاتار ۋە ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى ئۇرۇش توختىتىشنىڭ كېيىنكى قەدەملىرىگە ۋاسىتىچىلىك قىلىشقا تىرىشماقتا.
ئىسرائىلىيە، ھاماسنىڭ قالغان ئەسىرلەرنىڭ يېرىمىنى قويۇپ بېرىشى ۋە دائىملىق ئۇرۇش توختىتىش سۆھبەتلىرىگە ۋەدە بېرىشىنى تەلەپ قىلماقتا. ھاماس بولسا، ئىسرائىلىيەنىڭ ئىككى تەرەپ ئوتتۇرىسىدا تۈزۈلگەن ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمىگە ئەمەل قىلىشنى خالايدۇ؛ بۇ كېلىشىم، قالغان ئەسىرلەرنىڭ قويۇپ بېرىلىشى ۋە ئىسرائىلىيە كۈچلىرىنىڭ غەززەدىن چېكىنىشى بىلەن ئۇرۇش توختىتىشنىڭ تېخىمۇ قىيىن ئىككىنچى باسقۇچىدىكى سۆھبەتلەرنىڭ باشلىنىشىنى مەزمۇن قىلىدۇ.
