دائىرىلەر ئۆتكەن يىلقى ھاجىلارنىڭ ئۆلۈمىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ئىسسىق دولقۇنىنىڭ قايتىلىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن كىشىلەر توپىنى كونترول قىلىشنى كۈچەيتتى.
ھەج پائالىيىتىنىڭ باشلىنىشى بىلەن بىرگە، ئىسلامنىڭ ئەڭ مۇھىم دىنىي مۇراسىملىرىدىن بىرىگە بىر مىليوندىن ئارتۇق ھاجى قاتناشتى. سەئۇدى دائىرىلىرى بارلىق قاتناشقۇچىلارنىڭ بىخەتەرلىكى ۋە پاراۋانلىقىغا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن كەڭ كۆلەملىك تەدبىرلەرنى يولغا قويدى.
ھاۋا تېمپېراتۇرىسىنىڭ 40 سېلسىيە گىرادۇستىن ئېشىشى مۆلچەرلىنىۋاتقان بىر پەيتتە، ئېھرام كىيگەن ھاجىلار ئىسلامنىڭ ئەڭ مۇقەددەس جايى بولغان ھەمدە مەككىدىكى مەسچىتى ھەرەمنىڭ مەركىزىگە جايلاشقان كەبىنى تاۋاپ قىلماقتا.
دۆلەت تاراتقۇلىرىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، باشقا ھاجىلار مەككىنىڭ سىرتىدىكى مىنا چېدىر شەھەرچىسىگە يېتىپ بېرىشقا باشلىغان. ئۇلار بۇ يەردە كېچىنى ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، پەيشەنبە كۈنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام (سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم) ئاخىرقى خۇتبىسىنى سۆزلىگەن — ھەج پائالىيىتىنىڭ يۇقىرى پەللىسى بولغان ئەرەفات تېغىدا دۇئا قىلىدۇ.
ھەج پائالىيىتى ئىسلامنىڭ بەش پەرزىدىن بىرى بولۇپ، ئىقتىسادىي ئىمكانىيىتى يار بېرىدىغان ھەر بىر مۇسۇلمان تەرىپىدىن ئۆمرىدە كەم دېگەندە بىر قېتىم ئادا قىلىنىشى پەرز بولغان بىر ئىبادەتتۇر.
دائىرىلەر، ئۆتكەن يىلى تېمپېراتۇرىنىڭ 51.8 سېلسىيە گىرادۇسقا يېتىشى سەۋەبلىك 1301 كىشىنىڭ ھاياتىدىن ئايرىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ۋەقەلەرنىڭ قايتا يۈز بەرمەسلىكى ئۈچۈن ئىسسىقتىن مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىنى كۈچەيتتى. قوشۇمچە كۈنلۈكلەر (سايىۋەنلەر) ئورنىتىلىپ، ھاجىلار ئۈچۈن تېخىمۇ كۆپ سالقىنداش ئورۇنلىرى ھازىرلاندى.
چارشەنبە كۈنى ھاجىلار كەبىنى يەتتە قېتىم ئايلىنىپ تاۋاپ قىلىش ئىبادىتىنى ئادا قىلىدۇ. ھاجىلار مەككىگە كىرىشتىن ئىلگىرى، «ئېھرام» دەپ ئاتىلىدىغان بىر پاكلىنىش ھالىتىگە كىرىشى شەرت. بۇ ھالەت ئالاھىدە كىيىم-كېچەك ۋە ھەرىكەت قائىدىلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
ئەرلەر، ئىجتىمائىي ئورنى ياكى مىللىتىگە قارىماي، مۇئمىنلەر ئارىسىدىكى بىرلىكنى گەۋدىلەندۈرىدىغان تىكىشسىز ئاق لىباس كىيىدۇ. سەيشەنبە چۈشتىن كېيىن ئاپتوبۇسلار بىلەن مىناغا يېتىپ كەلگەن ھاجىلارنى خىزمەتچىلەر قەھۋە ۋە خورما بىلەن كۈتۈۋېلىندى.
تۇنجى قېتىم ھەج قىلىۋاتقان 35 ياشلىق سەئۇدىلىق رىم ئەششۇقرە مۇنداق دېدى: «بەك خۇشالمەن، بۇ ئاجايىپ بىر ھېسسىيات.»
سۈنئىي ئەقىل
ئۆتكەن يىلقى ئەجەللىك ئىسسىق ھاۋا دولقۇنىدىن كېيىن، دائىرىلەر 40 تىن ئارتۇق ھۆكۈمەت ئورگىنى ۋە 250 مىڭدىن ئارتۇق خادىمنى مۇداپىئە تەدبىرلىرىنى ياخشىلاش ئۈچۈن سەپەرۋەر قىلدى. ھەج ئىشلىرى مىنىستىرى تەۋفىق ئەررابىئە ئۆتكەن ھەپتە فىرانسىيە خەۋەر ئاگېنتلىقىغا قىلغان سۆزىدە، كۈنلۈك (سايىۋەن) ئورنىتىلغان ئورۇنلارنىڭ 50 مىڭ كىۋادرات مېتىر (تەخمىنەن 12 ئىنگلىز موسى) كېڭەيتىلگەنلىكىنى، مىڭلارچە قوشۇمچە ساقلىقنى ساقلاش خادىملىرىنىڭ تەييار ھالەتتە تۇرىدىغانلىقىنى ۋە 400 دىن ئارتۇق سوۋۇتۇش ئۈسكۈنىسىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇلىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
سۈنئىي ئەقىل تېخنىكىسى يېڭى بىر تۈركۈم ئۇچقۇلاردىن كەلگەن سىن كۆرۈنۈشلىرىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان سانلىق مەلۇمات ئېقىمىنى بىر تەرەپ قىلىش ئارقىلىق، زور كۆلەمدىكى كىشىلەر توپىنى تېخىمۇ ياخشى باشقۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ. دائىرىلەر، ئۆتكەن يىلقى ئۆلۈملەرنىڭ كۆپىنچىسىنىڭ ھاۋا تەڭشىگۈچلۈك چېدىرلار ۋە ئاپتوبۇسلارغا ئېرىشەلمىگەن رۇخسەتسىز ھاجىلار ئارىسىدا يۈز بەرگەنلىكىنى بىلدۈردى.
بۇ يىل رۇخسەتسىز ھاجىلارغا قارىتا قاتتىق تەدبىرلەر يولغا قويۇلدى. دائىم ئېلىپ بېرىلىدىغان تۇيۇقسىز تەكشۈرۈشلەر، ئۇچقۇلار ئارقىلىق كۆزىتىش ۋە قىسقا ئۇچۇر ئارقىلىق ئاگاھلاندۇرۇشلار بۇ تەدبىرلەرنىڭ بىر قىسمى ھېسابلىنىدۇ. ھەج رۇخسەتنامىلىرى دۆلەتلەرگە نورما بويىچە تەقسىم قىلىنىدىغان بولۇپ، شەخسلەرگە چەك تارتىش ئارقىلىق تارقىتىلماقتا.
ئەمما رۇخسەت ئالالىغانلار ئۈچۈنمۇ يۇقىرى بولغان چىقىملار، نۇرغۇن كىشىنىڭ رۇخسەتسىز ھالدا ھەج قىلىشقا ئۇرۇنۇشىغا سەۋەب بولماقتا. ئۇلار تۇتۇلۇپ قالغان ئەھۋالدا، قولغا ئېلىنىش ۋە چېگرادىن قوغلاپ چىقىرىلىش خەۋپىگە دۇچ كەلمەكتە.
ئۆتمۈشتە، ھەج جەريانىدا شەكىللەنگەن زور كىشىلەر توپى خەتەرلىك ئەھۋاللارنى كەلتۈرۈپ چىقارغان. بولۇپمۇ 2015-يىلى مىنادا «شەيتانغا تاش ئېتىش» مۇراسىمى جەريانىدا يۈز بەرگەن قىستىلىش ۋەقەسى، 2300 كىشىنىڭ ھاياتىدىن ئايرىلىشىغا سەۋەب بولغان ئەڭ ئەجەللىك ھەج ئاپىتى سۈپىتىدە تارىخ سەھىپىلىرىدىن ئورۇن ئالدى.
