Prošlo je 11 godina otkako je slavni kolumbijski pisac Gabriel García Marquez preminuo 2014. godine. Njegov utjecaj na kulturu i historiju Latinske Amerike je neosporan. Marquezov roman “Sto godina samoće”, koji se smatra jednim od najboljih djela napisanih na španskom jeziku, preveden je na 64 jezika i adaptiran u uspješnu Netflix seriju, čime je ljepota Kolumbije i Latinske Amerike predstavljena svijetu.

Poznato je da je pisac bio povezan s narodnim pokretima u Latinskoj Americi, od Kubanske revolucije do pokreta za mir u Kolumbiji, ali manje je poznata njegova nepokolebljiva podrška borbi palestinskog naroda. Godine 1982, kada je nominiran za Nobelovu nagradu za književnost, Garcia Marquez je iskoristio priliku da kritikuje licemjerje iza dodjele Nobelove nagrade za mir izraelskom premijeru Menachemu Beginu 1978. godine.

U uvodniku španskog lista El Pais, Marquez je napomenuo da je nagrada, koja je dodijeljena i tadašnjem egipatskom predsjedniku Anwaru al-Sadatu, „Sadata koštala trenutnog odbacivanja od arapske zajednice, a kasnije i života. Međutim, Beginu je to omogućilo metodično provođenje strateškog projekta koji još nije završen“. Projekta koji se, prema Garciji Marquezu, sastojao od „pokrivanja leđa kako bi se prvo istrijebila Palestinska oslobodilačka organizacija (PLO), a zatim uspostavila nova izraelska naselja u Samariji i Judeji“. Plana koji i 2025, gotovo 50 godina kasnije, odražava izraelsku ekspanzionističku politiku.

Prema Marquezu, Begin i njegov tadašnji ministar odbrane, budući izraelski premijer Ariel Sharon, zaslužili su “Nobelovu nagradu za smrt” zbog svoje uloge u genocidu nad palestinskim narodom i neuspjelim pokušajima da unište njegov otpor unutar Palestine i Libana. Marquez je okupaciju opisao kao djelo koje “podsjeća na nacističke parole”, posebno na pokušaj istrebljenja cijele jedne rase.

Kritika Izraela i međunarodnog saučesništva

Marquez je izraelsku invaziju na Liban 1982. godine opisao kao “proširenje životnog prostora izraelske države i konačno rješenje palestinskog pitanja”. Izraelska vojska je izvršila invaziju na susjednu zemlju s ciljem protjerivanja palestinskog otpora, u ratu istrebljenja koji je nastojao politički i fizički izbrisati palestinski narod. U tom članku kritikovao je šutnju međunarodne zajednice pred ovom krizom i osudio licemjerje u njenoj reakciji na druge političke krize tog vremena.

“Izraelske trupe – koje se smatraju među najučinkovitijim i najbolje obučenim na svijetu – ubile su u prve dvije sedmice gotovo 30.000 palestinskih i libanskih civila, pretvarajući pola grada u ruševine”, napisao je Marquez. Posebno je kritikovao ulogu Begina i Izraela u podršci falangističkim milicijama koje su ubile više od 3.000 nenaoružanih palestinskih izbjeglica, uključujući mnoge žene i djecu, tokom masakra u Sabri i Šatili 1982. godine. Do danas, počinioci ovog zločina nisu izvedeni pred lice pravde.

„Festival krvi“

Gabriel Garcia Marquez je shvatio da država Izrael ne predstavlja interese jevrejskog naroda i da se optužbe za antisemitizam mogu iskoristiti za utišavanje njegovog glasa, rekavši: „Imam mnogo prijatelja čiji se glasni glasovi mogu čuti širom svijeta, koji bi voljeli i nesumnjivo i dalje žele izraziti svoje ogorčenje na ovom festivalu krvi, ali neki od njih tiho priznaju da se ne usuđuju iz straha da će biti označeni kao antisemiti.“

Marquez je jasno odgovorio da njegov glas, iako usamljen u toj borbi, ostaje čvrsto uz palestinski narod. Nije se dao zastrašiti “ucjenom antisemitizma” niti antikomunističkim napadima kojima je bio izložen tokom svoje karijere zbog podrške jedinstvu i suverenitetu Latinske Amerike.

 Uprkos posljedicama, Marquez se nije ustručavao kada je govorio o licemjerju međunarodne zajednice prema genocidu nad palestinskim narodom. Dok je Evropa poduzimala akcije protiv Argentine zbog pokušaja vraćanja Falklandskih Ostrva od Engleske, nije učinila ništa povodom izraelske invazije na Liban. Ovo se čini poznatim i danas, kada zapadni lideri izražavaju zabrinutost za situaciju u Ukrajini, ali ostaju nijemi pred istrebljenjem palestinskog naroda u Gazi.

Naslijeđe cionizma

Dok se neki sektori izraelskog društva bune protiv postupaka svoje vlade u Gazi, odbacujući okupaciju i prisilnu regrutaciju, važno je razmotriti šta je Marquez rekao o antiratnim protestima iz 1982. godine. Pisac je naglasio da taj rat nije bio “rat njihovog boga, koji se stoljećima radovao suživotu Palestinaca i Jevreja pod istim nebom”. Rat iz 1982, kao i današnje ofanzive, pokazuje kako izraelsko vodstvo koristi religiju za opravdanje zločina koje nijedan bog ne bi nikad opravdao.

Garcia Marquez nas podsjeća da je zadatak intelektualca da osuđuje nepravdu, bez obzira gdje se ona događa ili kakve su posljedice tog osuđivanja. Njegova djela pokazuju da su veze solidarnosti između Palestine i Latinske Amerike dio njihove zajedničke historije, definirane ne samo pljačkom i kolonizacijom od zemalja Globalnog Sjevera, već i bogatim naslijeđem otpora i opstanka.

Možda će se jednog dana, ne tako daleko, Arapi koje je Marquez opisao u “Sto godina samoće”, koji su potražili utočište u magičnom selu Macondo, moći vratiti u slobodnu Palestinu.