Καθώς τα προηγμένα πολεμικά πλοία του Τουρκικού Ναυτικού διέσχιζαν τον Βόσπορο την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξήρε τη ναυτική ισχύ της χώρας και παρουσίασε τον οδικό χάρτη για το μέλλον, με το δόγμα της "Γαλάζιας Πατρίδας" στο επίκεντρο της θαλάσσιας άμυνας.
Η ναυτική παρέλαση ήταν μέρος του τριήμερου Teknofest, του κορυφαίου φεστιβάλ αεροδιαστημικής και τεχνολογίας της Τουρκίας, που συνήθως συνδέεται με καινοτομίες στον πολιτικό και στρατιωτικό τομέα, καθώς και με επιδείξεις drones.
Αυτή τη φορά, όμως, το φεστιβάλ απέκτησε διαφορετικό χαρακτήρα.
Η συμπερίληψη μιας πλήρους κλίμακας ναυτικής παρέλασης συνέδεσε το γεγονός άμεσα με το δόγμα "Mavi Vatan" ή "Γαλάζια Πατρίδα" — τη θαλάσσια στρατηγική της Άνκαρα που δίνει έμφαση στην κυριαρχία στις γύρω θάλασσες, ιδιαίτερα στο Αιγαίο, τη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο.
Ο στόλος περιλάμβανε μερικές από τις πιο προηγμένες ναυτικές πλατφόρμες της Τουρκίας: το TCG Anadolu, το κορυφαίο αμφίβιο επιθετικό πλοίο της Τουρκίας· το ιστορικό TCG Savarona, που αρχικά αγοράστηκε από την τουρκική κυβέρνηση και δόθηκε ως δώρο στον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και αποκαταστάθηκε τα τελευταία χρόνια ως σύμβολο εθνικής κληρονομιάς· το TCG Oruçreis, το TCG İstanbul, το TCG Heybeliada, το TCG Kalkan, το TCG Alanya, το TCG Sancaktar και το υποβρύχιο TCG Hızırreis.
Πλήθη συγκεντρώθηκαν και στις δύο όχθες του Βοσπόρου, κρατώντας τουρκικές σημαίες καθώς ο στόλος περνούσε από τη Γέφυρα Γιαβούζ Σουλτάν Σελίμ προς το Ντολμάμπαχτσε, όπου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ερντογάν και η Πρώτη Κυρία Εμινέ Ερντογάν παρακολούθησαν την τελετή από το Προεδρικό Γραφείο Ντολμάμπαχτσε.
Τα πλοία απέδωσαν χαιρετισμό με 21 κανονιοβολισμούς και έναν παραδοσιακό ναυτικό χαιρετισμό καθώς περνούσαν, σηματοδοτώντας μία από τις πιο σημαντικές ναυτικές τελετές στη σύγχρονη τουρκική ιστορία.
Δεκάδες χιλιάδες συγκεντρώθηκαν κατά μήκος της παραλίας, υπογραμμίζοντας τον συνδυασμό της δημοτικότητας της παράστασης και του κρατικού μηνύματος που χαρακτήρισε την εκδήλωση.
Ο Ερντογάν τόνισε αυτόν τον συμβολισμό με μια χαρακτηριστική δήλωση που έκανε κατά την τελετή: «Αν το σπαθί βγει από το θηκάρι, δεν υπάρχει χώρος για μολύβι και για λόγια.»
Οι παρατηρητές ερμήνευσαν αυτή τη δήλωση ως μήνυμα τόσο προς την κοινή γνώμη στο εσωτερικό, ενισχύοντας την εθνική υπερηφάνεια, όσο και προς τους περιφερειακούς αντιπάλους, σηματοδοτώντας την ετοιμότητα της Τουρκίας να υπερασπιστεί τα θαλάσσια δικαιώματά της.
Στρατηγικό μήνυμα πίσω από την παρέλαση
Πέρα από τις σημαίες και τους χαιρετισμούς, η διοργάνωση της παρέλασης δεν ήταν απλώς ένα θέαμα. Συνδέοντας το Teknofest με την αρχή της Γαλάζιας Πατρίδας, η Άνκαρα έθεσε την θαλάσσια κυριαρχία στο επίκεντρο της εθνικής αφήγησης. Η αρχή διεκδικεί τα δικαιώματα της Τουρκίας στο Αιγαίο, τη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο. Ο σκοπός της είναι τόσο αποτρεπτικός και νομικός όσο και δήλωση φιλοδοξίας.
Ο καθηγητής Μεσούτ Χακί Τσασίν, ειδικός στο διεθνές δίκαιο και την ασφάλεια, περιγράφει την τελετή ως τίποτα λιγότερο από «μια δήλωση πρόθεσης.»
Ο Τσασίν υπογραμμίζει ότι η χρονική στιγμή της επίδειξης δεν ήταν τυχαία.
Η 26η Αυγούστου σηματοδοτεί τόσο τη Μάχη του Μαλάζγκιρτ το 1071 όσο και τη Μεγάλη Νίκη του 1922. Συνδέοντας τις νίκες του παρελθόντος με τη σημερινή στρατηγική, ο Ερντογάν, μιλώντας στο Μαλάζγκιρτ νωρίτερα εκείνη την εβδομάδα, δήλωσε: «Αν το σπαθί βγει από το θηκάρι, δεν υπάρχει χώρος για μολύβη και για λόγια.»
«Η διεξαγωγή αυτής της επιχείρησης στις 26 Αυγούστου ήταν βαθιά συμβολική,» λέει ο Τσασίν στο TRT World. «Η ιστορική εντολή του Ατατούρκ ‘Στρατοί, ο πρώτος σας στόχος είναι η Μεσόγειος!’ αντηχεί εδώ. Η αρχή της Γαλάζιας Πατρίδας είναι η εκατονταετής συνέχεια αυτού του οράματος.»
Για τους αρχιτέκτονες της αρχής, ο συμβολισμός είναι μόνο μία διάσταση. Στην ουσία της Γαλάζιας Πατρίδας κρύβεται η ικανότητα. Η ένταξη του TCG Anadolu, του πρώτου αμφίβιου επιθετικού πλοίου της Τουρκίας και της μεγαλύτερης ναυτικής πλατφόρμας της, είναι κεντρική σε αυτό το μήνυμα.
Ο απόστρατος αντιναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί, ο κύριος αρχιτέκτονας της αρχής της Γαλάζιας Πατρίδας, απορρίπτει τις προσπάθειες να υποβαθμιστεί ο ρόλος του πλοίου.
«Το TCG Anadolu δεν είναι απλώς ένα αποβατικό πλοίο, όπως κάποιοι υποστηρίζουν,» λέει στο TRT World. «Είναι ένα πολυλειτουργικό αμφίβιο επιθετικό πλοίο — ουσιαστικά μια πλωτή βάση. Μεταφέρει χερσαίες δυνάμεις, τανκς, πεζοναύτες, μη επανδρωμλενα αεροσκάφη, οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ελικόπτερα και, όταν αποκτηθούν, αεροσκάφη κάθετης απογείωσης. Ενσωματώνει χερσαία, αεροπορική και θαλάσσια ισχύ σε μία πλατφόρμα.»
Αυτή η ικανότητα, υποστηρίζει ο Γιαϊτζί, τοποθετεί την Τουρκία σε μια ελίτ κατηγορία εντός του ΝΑΤΟ. «Από τα 32 μέλη του ΝΑΤΟ, μόνο έξι χώρες διαθέτουν πραγματική ικανότητα προβολής ισχύος,» λέει. «Με το TCG Anadolu, η Τουρκία εντάσσεται σε αυτήν την αποκλειστική ομάδα.»
Απόλυτη κυριαρχία
Η παρέλαση μετέφερε επίσης ένα νομικό μήνυμα. Με τη διέλευση του στόλου από τα στενά, η Άνκαρα ενίσχυσε την κυριαρχία της στα Τουρκικά Στενά — έλεγχο που κατοχυρώνεται στη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936.
Ο Τζασίν τονίζει ότι αυτή δεν ήταν μια κενή χειρονομία: «Επιβεβαίωσε την απόλυτη κυριαρχία της Τουρκίας στα στενά της Ιστάνμπουλ και του Τσανάκκαλε βάσει της Σύμβασης του Μοντρέ του 1936. Στο πλαίσιο της σύγκρουσης Ρωσίας–Ουκρανίας, υπογραμμίζει τον ρόλο της Τουρκίας ως σταθεροποιητική δύναμη, αποτρέποντας παράλληλα την ευρύτερη κλιμάκωση μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας.»
Ο Γιαϊτζί δίνει ίση έμφαση στη βιομηχανία άμυνας που κατέστησε δυνατή μια τέτοια επίδειξη ισχύος.
Μόλις πριν από μια δεκαετία, το Ναυτικό εξαρτιόταν από ξένους προμηθευτές για πολεμικά πλοία, συντήρηση και όπλα. Σήμερα, μέσω του εγχώριου προγράμματος ναυπήγησης MİLGEM, η Τουρκία παράγει κορβέτες, φρεγάτες και ακόμη και προηγμένα συστήματα ραντάρ, σόναρ και πυραύλων εγχώρια.
«Οι Τουρκικές Ναυτικές Δυνάμεις, με δεκαετίες συσσωρευμένης εμπειρίας, έχουν φτάσει σε αυτήν την εξαιρετικά σημαντική θέση σήμερα χάρη στη στρατηγική μας για εθνική και εγχώρια αμυντική βιομηχανία,» λέει.
Η παρουσία της αποκατεστημένης θαλαμηγού του Ατατούρκ, της Savarona, που έπλεε δίπλα σε σύγχρονα πλοία όπως το Anadolu και το İstanbul, συμβολικά γεφύρωσε τη στιγμή της ίδρυσης της Τουρκίας με τις σύγχρονες φιλοδοξίες της.
Όπως καταλήγει ο καθηγητής Τζασίν, η παρέλαση ήταν «όχι απλώς μια παρέλαση αλλά μια δήλωση ότι η Τουρκία θα διαφυλάξει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο, το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα.» Ο Γιαϊτζί τονίζει το ίδιο σε ευρύτερους όρους: «Από το παρελθόν στο μέλλον, η Τουρκία χτίζει ένα Ναυτικό ελπίδας, που προστατεύει, αποτρέπει και εμπνέει.»
