რაფაელ სატერმა 2023 წელს დაწერა სტატია ცნობილი ინდოელი ბიზნესმენის შესახებ და რამდენიმე კვირაში მისი OCI ბარათი გაუქმდა. ახლა ის სასამართლოში მიმართავს შინაგან საქმეთა სამინისტროსგან პასუხის მისაღებად.
ამერიკელმა ჟურნალისტმა გადაწყვიტა სამართლებრივი ქმედებების დაწყება ინდოეთის მთავრობის წინააღმდეგ. ხელისუფლებამ გააუქმა ჟურნალისტის უცხოელი მოქალაქის სტატუსი, რომელიც ინდოეთში მოგზაურობს (OCI) და აუკრძალა ქვეყანაში შესვლა.
ეს მოხდა მას შემდეგ, რაც რაფაელ სატერმა 2023 წლის ნოემბერში დაწერა სტატია სახელწოდებით „როგორ გატეხა ინდურმა საწარმომ მსოფლიო“. სტატია ეხებოდა ცნობილ ინდოელ ბიზნესმენს რაჯატ ხარეს.
სატერმა, რომელიც Reuters-ის კიბერუსაფრთხოების ჟურნალისტია ვაშინგტონიდან, 2023 წლის დეკემბერში შეიტყო, რომ ინდოეთის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გააუქმა მისი OCI ბარათი. მთავრობამ სატერი დაადანაშაულა ინდოეთის რეპუტაციის „ბოროტგანზრახვით“ შელახვაში. სატერს, რომელმაც OCI სტატუსი ქორწინების გზით მიიღო, აღარ შეუძლია მოგზაურობა ინდოეთში, სადაც მისი ოჯახი ცხოვრობს.
სატერის მდგომარეობა არის პრემიერ-მინისტრ ნარენდრა მოდის ინდოეთში მზარდი ტენდენციის ნაწილი. თუმცა, ეს სიტუაცია განსაკუთრებით ამძაფრებს შეშფოთებას OCI პრივილეგიების გაუქმების შესახებ იმ ჟურნალისტებისთვის, აქტივისტებისა და აკადემიკოსებისთვის, რომლებიც აკრიტიკებენ მოდის ადმინისტრაციას.
მოდიმ ყოფილი ინდური წარმოშობის პირის (PIO) ბარათი გადააბრენდა OCI ბარათად და შექმნა შთაბეჭდილება, რომ ეს ბარათი იძლევა „მოქალაქეობის მსგავს“ პრივილეგიებს. თუმცა, სინამდვილეში, OCI ბარათები გაიცემა და უქმდება მთავრობის შეხედულებისამებრ; ეს მდგომარეობა ხშირად მიმართულია ჟურნალისტების, აკადემიკოსებისა და აქტივისტების წინააღმდეგ, რომლებიც აკრიტიკებენ მთავრობას. წინა PIO სისტემაში ასეთი შემთხვევები გაცილებით ნაკლები იყო.
თავდაპირველად დაგეგმილი ინდური წარმოშობის უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისა და მათი ოჯახებისთვის, რათა გაადვილებულიყო მოგზაურობა და საქმიანობა ინდოეთში, OCI ბარათები ახლა მთავრობის მიერ გადაიქცა ერთგვარ ზეწოლის ინსტრუმენტად.
ადამიანის უფლებათა დაცვის ორგანიზაცია (HRW) ასეთ ქმედებებს განიხილავს, როგორც „პოლიტიკური მიზნით ზეწოლის“ ნაწილს მმართველი ბჰარატია ჯანატა პარტიის (BJP) ხელმძღვანელობის ქვეშ. HRW-ის აზიის დირექტორმა ელეინ პირსონმა აღნიშნა, რომ ჟურნალისტებისთვის ვიზების გაუქმება, რომლებიც აშუქებენ მგრძნობიარე თემებს, წარმოადგენს საშიშ შემაკავებელ ეფექტს მათთვის, ვინც გამოთქვამს კანონიერ შეშფოთებას ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებისა და კორუფციის შესახებ.
პირსონმა TRT World-თან საუბრისას განაცხადა: „ბოლო წლებში მოდის მთავრობამ გააუქმა OCI ვიზები ჟურნალისტების, აქტივისტებისა და აკადემიკოსებისთვის, განსაკუთრებით კი მათთვის, ვინც აკრიტიკებს BJP-ის სამთავრობო პოლიტიკას. ეს არის კრიტიკის ჩახშობის მცდელობის აშკარა მაჩვენებელი. ზოგიერთმა პირმა ეს საკითხი ინდოეთის სასამართლოებში გაასაჩივრა გაუქმების მიზეზების შესახებ გამჭვირვალე ინფორმაციის ნაკლებობის გამო“.
2021 წელს ინდოეთის მთავრობამ შეამცირა 4,5 მილიონი OCI ბარათის მფლობელის პრივილეგიები, მათ ხელახლა მიანიჭა „უცხოელი მოქალაქის“ სტატუსი და მოსთხოვა სპეციალური ნებართვის აღება კვლევის, ჟურნალისტიკის ან „დაცული“ ზონების მონახულებისთვის.
ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მთავრობამ გააუქმა 100-ზე მეტი ნებართვა და გამოაძევა ზოგიერთი სტატუსის მფლობელი, ბრალდებით, რომ ისინი გამოხატავდნენ "უკმაყოფილებას" კონსტიტუციის მიმართ. ეს მდგომარეობა ზრდის შეშფოთებას OCI ბარათის მფლობელებს შორის, რომლებიც ცხოვრობენ ინდოეთში ან საზღვარგარეთ, მათ შორის ბევრს ჰყავს ხანდაზმული მშობლები და აქვთ მჭიდრო პირადი კავშირები ინდოეთთან.
ბევრი ჟურნალისტი და აკადემიკოსი, როგორიცაა აატიშ ტასეერი Time ჟურნალიდან, ფრანგი ჟურნალისტი ვანესა დუნიაკი და ვესტმინსტერის უნივერსიტეტის პროფესორი ნიტაშა კაული, იძულებული გახდნენ დაეტოვებინათ ქვეყანა OCI ბარათების გაუქმების შემდეგ.
ტასეერმა TRT World-თან საუბრისას აღნიშნა, რომ 2019 წლის სექტემბერში დედამისმა უთხრა, რომ მიიღო წერილი ინდოეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროსგან. წერილში ნათქვამი იყო, რომ მთავრობამ გააუქმა მისი OCI ბარათი. ტასეერმა შეიტყო, რომ მას ჰქონდა 21 დღე ამ გადაწყვეტილების გასაპროტესტებლად.
ტასეერის ბარათის გაუქმება მოხდა მას შემდეგ, რაც 2019 წლის არჩევნების წინ Time ჟურნალში გამოქვეყნდა სტატია სათაურით "ინდოეთის გამყოფი", რომელიც აკრიტიკებდა მოდის. პასუხად მოდიმ განაცხადა: „Time ჟურნალი უცხოურია, ავტორიც პაკისტანის პოლიტიკური ოჯახიდანაა. ეს საკმარისია მისი სანდოობისთვის“.
ტასეერმა აღნიშნა, რომ არ ელოდა ასეთ რეაქციას. „იმ დროს ყველა წერდა ასეთ სტატიებს. ეს ქმედება ჩემთვის სრულიად მოულოდნელი იყო“, განაცხადა მან.
სატერმა კი The Guardian-თან საუბრისას განაცხადა, რომ ინდოეთის მთავრობის გადაწყვეტილებამ OCI ბარათის გაუქმების შესახებ ეფექტურად მოწყვიტა იგი თავის ოჯახს და ქვეყანას, რომლის მიმართაც დიდ სიყვარულსა და პატივისცემას გრძნობს. სატერმა აღნიშნა, რომ ფიქრობდა, რომ ეს გადაწყვეტილება იყო „შეცდომა ან გაუგებრობა“.
ტასეერმა COVID-19-ის დროს ხელახლა მიმართა საზღვარგარეთის მოქალაქეობის ბარათის (OCI) განახლების მოთხოვნით. მისი აზრით, OCI უბრალოდ ვიზაა, რომელსაც ამერიკის მწვანე ბარათზე ნაკლები მნიშვნელობა აქვს.
„ის უფრო მნიშვნელოვან რამედ ჩანს, მაგრამ ვერ აიძულებთ ვერცერთ მთავრობას გასცეს ვიზა - მაჰმუდ ხალილის შემთხვევა ამის ნათელი მაგალითია“, - განაცხადა მან.
გადასახლების გამო, ტასეერი ვერ დაბრუნდა თავის ქვეყანაში, როდესაც მისი ბებია გარდაიცვალა ან როცა მამინაცვალი დაავადდა. მისი დედა, რომელმაც დაწერა შვილის გადასახლების შესახებ, ახლა 75 წლისაა.
ტასეერის აზრით, სახლში დაბრუნება შეუძლებელია. „არსებობს უკიდურესი ზედამხედველობა. არ ვიცი როგორ შევძლებ შეგუებას. ყველაფერი ჩახშობაზეა აგებული. რომ არაფერი ვთქვათ მწერლობაზე ან ჟურნალისტობაზე, დამოუკიდებელი პიროვნებაც კი ვერ მოერგება მათ მოთხოვნებს“, - განაცხადა მან.
ტასეერისთვის სახლში დაბრუნება უკვე აღარ არის ნოსტალგიის საკითხი, არამედ გადაუდებელი საჭიროება. „ეს აღარ არის წარსულის მონატრებასთან დაკავშირებული საკითხი. მყავს ბევრი მეგობარი და ოჯახი, მაგრამ სიტუაცია გახდა ბევრად უფრო გადაუდებელი და კონკრეტული. თუ დედაჩემს რამე დაემართება - ვინ მოუვლის? შევძლებ მე მის მოვლას? უნდა შევეგუო იმას, რომ ვერ გამოვემშვიდობე ბებიაჩემს მისი გარდაცვალებისას. ახლა ვცდილობთ ყველაფრის მოგვარებას“, - დასძინა მან.
OCI ბარათზე საუბრისას, ტასეერმა კიდევ ერთხელ ხაზი გაუსვა, რომ არსებულ პირობებში ეს მხოლოდ ვიზაა.
„ეს არის უკიდურესად მგრძნობიარე და ადვილად დაზიანებადი მთავრობა. ჩვენნაირი ადამიანები მაინც უსაფრთხოდ ვართ, მაგრამ რა ვთქვათ ციხეში მყოფ უმარ ხალიდზე“? - იკითხა მან.
„მათ ეს ვიზა (OCI ბარათი) გადააქციეს ერთგვარ იარაღად. მათ შეძლეს სამიზნეში აეყვანათ ყველა, ვინც შეიძლება ზიანი მიაყენოს მათი მთავრობის რეპუტაციას“, - დასძინა მან.
ტასეერმა თქვა, რომ მას მოუწია ინდოეთთან ემოციური კავშირის უკან დატოვება, რადგან პრაქტიკული წუხილები მისი მოხუცი მშობლების შესახებ აღემატება ყველაფერს.
სასამართლო პროცესი
The Guardian-ის ცნობით, სატერი აცხადებს, რომ არასდროს უწარმოებია ჟურნალისტური საქმიანობა ინდოეთში და ქვეყანაში მხოლოდ ოჯახის მოსანახულებლად ჩადიოდა.
ინდოეთის მთავრობამ სატერის ადვოკატებს არ წარუდგინა კონკრეტული მიზეზი, თუ როგორ წარმოადგენს მისი საქმიანობა ეროვნული უსაფრთხოების საფრთხეს. თუმცა, მისმა ადვოკატებმა აღნიშნეს, რომ სატერის OCI გაუქმდა იმავე პერიოდში, როდესაც მას ცილისწამების ბრალდებით უჩივლეს სტატიის გამო, რომელიც მან დაწერა ინდოეთში მოქმედი კიბერუსაფრთხოების კომპანია Appin-ის შესახებ.
იმავე დღეს, ნიუ-დელიში მოსამართლემ დროებით აკრძალა სტატიაზე წვდომა და უზრუნველყო შინაარსის წაშლა. სტატია მხოლოდ 10 თვის შემდეგ გამოქვეყნდა ხელახლა.
სატერმა The Guardian-თან საუბრისას განაცხადა, რომ სტატიაზე მუშაობისას მას მუქარა მიუღია კომპანიასთან დაკავშირებული პირებისგან.
სარჩელში ნათქვამია:
„განმცხადებელი და მისი დამსაქმებელი Reuters-ი დაიწყეს მუქარების მიღება პირებისგან, რომლებიც დაკავშირებულნი არიან Appin-თან, კომპანიასთან, რომელიც ტეხავდა ორგანიზაციებს ინდოეთში და საზღვარგარეთ“.
გასაკვირია, რომ სატერი არ იყო ერთადერთი ჟურნალისტი, რომელმაც გააშუქა ხარესა და Appin-ის საქმიანობა. ის ასევე არ იყო ერთადერთი, ვინც სამართლებრივ სანქციებს დაექვემდებარა. „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ ორგანიზაციის გამოძიების თანახმად, სულ მცირე 15 მედია ორგანიზაციამ, მათ შორის The New Yorker-მა და Sunday Times-მა, მიიღო სამართლებრივი შეტყობინებები Appin-ის შესახებ გაშუქების გამო, და ხუთი მათგანი სასამართლოში იქნა მიცემული.
„რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ ორგანიზაციის თანახმად, ასეთი სამართლებრივი ჩახშობის მასშტაბი „უპრეცედენტო“ დონეზეა.
სატერის პირველი სასამართლო მოსმენა ამ კვირაში ჩატარდა ნიუ-დელიში. The Guardian-თან საუბრისას, სატერმა განაცხადა, რომ ინდოეთის მთავრობის გადაწყვეტილებამ OCI-ის გაუქმების შესახებ მოსწყვიტა იგი თავის ოჯახს და ქვეყანას, რომლის მიმართაც დიდ სიყვარულსა და პატივისცემას გრძნობს.
სატერი ფიქრობს, რომ გადაწყვეტილება შეცდომის ან გაუგებრობის შედეგია. სასამართლოში მიმართვის მიზეზად დაასახელა, რომ მთავრობამ ერთ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში არ უპასუხა მის საჩივარს.
სატერის შემდეგი სასამართლო პროცესი 22 მაისს გაიმართება.
