Пакистанда миңдеген куткаруучулар жекшемби күнү жаан-чачын жана тизеге чейин баткакка карабай, тоолуу аймактардагы селден кийин аман калгандарды издөө үчүн үйлөрдү чоң таштардын алдынан казып чыгууга аракет кылышты. Бул сел кырсыгынан кеминде 344 адам каза тапты.
Пакистан түндүк-батышында 150дөн ашуун адам дайынсыз жоголгонун провинциялык өзгөчө кырдаалдар башкармалыгынын башчысы жекшемби күнү билдирди.
Каза болгондордун көбү Хайбер-Пахтунхва провинциясында катталган. Бул жерде жакынкы күндөрү дагы күчөшү күтүлүп жаткан муссондук жаан-чачын сел жана жер көчкүлөрдү пайда кылып, үйлөрдү кыйратып кеткен.
Эң катуу жабыркаган Бунер районунда кеминде 208 адам каза болуп, “10-12 айыл толугу менен же жарым-жартылай жер астында калганын” провинциялык куткаруу кызматынын өкүлү AFP агенттигине билдирди.
“Калгандарды куткаруу операциясы уланууда,” – деди Хайбер-Пахтунхва куткаруу агенттигинин өкүлү Билал Ахмед Файзи.
“Көптөгөн адамдар урандылардын астында калышы мүмкүн деген кооптонуу бар... Бирок алардын аман калуу мүмкүнчүлүгү өтө аз,” – деп кошумчалады ал.
Ал 2000ге жакын куткаруучу тогуз район боюнча урандыларды казып, денелерди алып чыгып, жардам көрсөтүү иштерин жүргүзүп жатканын айтты. Бирок жаан-чачын бул аракеттерге тоскоол болууда.
Бунерде AFP журналисттери жарым-жартылай көмүлгөн унааларды жана баткакка чөмүлгөн үйлөрдү, дүкөндөрдү көрүштү.
Селден кийин жолдор жабылып, куткаруу унааларынын кыймылына тоскоолдук жаралды. Айыл тургундары кулаган дарактарды тазалап, жолду ачууга аракет кылышты.
“Биздин буюм-тайымдар чачырап, бузулуп, жараксыз абалда калды,” – деди жергиликтүү дүкөнчү Нур Мухаммад AFP агенттигине күрөк менен баткакты тазалап жатып.
“Дүкөндөр да, башка нерселер да кыйрап калды. Элдин аз болсо да болгон акчасы да селге агып кетти,” – деп кошумчалады ал.
Провинциялык өкмөт Бунер, Бажур, Сват, Шангла, Маншера жана Баттаграм сыяктуу тоолуу райондорду өзгөчө кырдаал аймагы деп жарыялады.
“Бул кырсык бардык жакка жайылып, бизди курчап алды. Үйлөрүбүздө камалып, сыртка чыга албай калдык,” – деди дагы бир Бунер тургуну Сайед Вахаб Бача AFP агенттигине.
“Биздин кедей коомчулук толугу менен жабыркады. Төмөнкү базардагы дүкөндөр кыйрап калды. Бул жол биздин жалгыз каттамыбыз болчу, ал да сел менен агып кетти,” – деп кошумчалады ал.
Жекшемби күнү жүздөгөн жергиликтүү тургундар массалык жаназаларга чогулушту. Канга боёлгон ак жоолуктарга оролгон денелер айылдын аянтчасына тизилди.
Жакынкы талааларда кулаган дарактар жана чөп калдыктары чачылып жатты, ал эми тургундар үйлөрүнө кирген баткакты күрөк менен тазалап жатышты.
Пакистан метеорологиялык кызматы жекшемби күндөн тарта муссондук жаан-чачындардын “күчөшү” күтүлүп жатканын билдирди.
Кызмат түндүк-батышта дагы сел жана жер көчкүлөр болушу мүмкүн экенин эскертип, адамдарды кооптуу аймактардан алыс болууга чакырды.
Муссон мезгили Түштүк Азияга жылдык жаан-чачындын үчтөн эки бөлүгүн алып келет. Бул айыл чарба жана азык-түлүк коопсуздугу үчүн маанилүү, бирок ошол эле учурда кыйроолорду да алып келет.
Жер көчкүлөр жана селдер бул мезгилде көп кездешет. Муссон адатта июнь айында башталып, сентябрдын аягында басаңдайт.
Улуттук өзгөчө кырдаалдар агенттигинин өкүлү Сайед Мухаммад Тайяб Шахтын айтымында, быйылкы муссон мезгили адаттагыдан эрте башталып, кеч аякташы күтүлүүдө.
Жайкы муссон башталгандан бери Пакистанда жааган катуу жаан-чачындарды башкаруучулар “өзгөчө” деп мүнөздөп, бул кырсыктардан кеминде 650 адам каза болуп, 910дон ашууну жаракат алганын билдиришти.
Пакистан климаттык кризистин таасирине эң аялуу өлкөлөрдүн бири болуп саналат жана акыркы жылдары аба ырайынын кескин өзгөрүүлөрүнө көп туш болууда.
2022-жылдагы муссондук сел өлкөнүн үчтөн бир бөлүгүн каптап, 1700гө жакын адамдын өмүрүн алган.
Бунерде дагы бир тургун ишемби күнү түнү бою урандылардын арасынан мурунку үйлөрүнүн калдыктарын издеп чыкканын айтты.
“Бул аймак толугу менен терең травмага кабылды,” – деди 32 жаштагы мугалим Саифуллах Хан.
“Мен өзүм окуткан балдардын денелерин алып чыгууга жардам бердим. Табият бул балдарга кандай сыноо жиберди деп ойлонуп жатам,” – деп кошумчалады ал.
