Pada minggu ini, Presiden Turkiye Recep Tayyip Erdogan menyampaikan mesej penting mengenai ancaman kebakaran hutan yang semakin meningkat, baik di dalam mahupun luar negara.
Berucap di Ankara pada acara Green Homeland Heroes on Duty, beliau menekankan tanggungjawab manusia untuk mengurangkan kebakaran hutan dan menegaskan bahawa kelalaian kecil boleh mencetuskan bencana besar.
"Cuaca semakin panas, kelembapan menurun, dan angin semakin kencang. Dalam keadaan ini, menyalakan api walaupun di kawasan terbuka berhampiran hutan adalah satu kesilapan besar. Ini bukan sekadar kecuaian. Jika bukan kerana kelalaian, maka ia adalah satu pengkhianatan yang nyata," kata Erdogan semasa acara tersebut.
Ucapannya mencerminkan realiti global krisis iklim. Dari Turkiye ke California, Greece ke Portugal, kebakaran hutan semakin kerap dicetuskan oleh kesilapan manusia kecil yang pantas merebak menjadi bencana besar.
Punca-punca biasa dan bagaimana kecuaian kecil boleh mencetuskan kebakaran besar di seluruh dunia adalah seperti berikut:
1. Puntung rokok dibuang sembarangan
Membuang puntung rokok yang masih menyala ke kawasan rumput kering adalah antara punca kebakaran hutan yang paling mudah tetapi paling berbahaya. Di kawasan yang sering mengalami kemarau seperti California dan Eropah Selatan, tindakan ini menyebabkan banyak kebakaran. National Interagency Fire Centre, iaitu pusat sokongan logistik pengurusan untuk kebakaran hutan Amerika, melaporkan bahawa kecuaian manusia menyumbang kepada sebahagian besar kebakaran di negara itu.
2. Unggun api dan BBQ yang tidak diawasi
Api unggun dan BBQ yang dibiarkan menyala atau tidak diawasi merupakan punca utama kebakaran hutan bermusim. European Forest Fire Information System (EFFIS), yang memantau kebakaran melalui data satelit, menyatakan bahawa banyak kebakaran musim panas di rantau ini berpunca daripada aktiviti rekreasi.
US National Park Service menganggarkan kira-kira 85% kebakaran hutan di Amerika Syarikat bermula daripada aktiviti manusia, termasuk api unggun yang tidak diawasi dan pembuangan puntung rokok secara cuai.
Di Turkiye, kajian mengenai punca kebakaran hutan mengenal pasti pembakaran sisa tanaman, pembakaran sampah, aktiviti memburu, dan puntung rokok yang dibuang sebagai faktor utama. Kesimpulannya, kecuaian adalah tema yang konsisten.
3. Pembakaran sisa kebun atau sisa tanaman
Di Amerika Syarikat dan Eropah, pembakaran sisa pertanian masih menjadi risiko.
US Environmental Protection Agency memberi amaran bahawa keadaan kering dan berangin boleh mengubah pembakaran kecil menjadi kebakaran besar yang merebak dengan pantas. Petani yang membakar sisa tanaman atau tukang kebun yang membakar sampah tanpa langkah berjaga-jaga boleh mudah mencetuskan kebakaran tidak terkawal, terutamanya semasa cuaca kering dan berangin.
Suruhanjaya Eropah menekankan bahawa perubahan iklim telah meningkatkan kekerapan dan intensiti kebakaran hutan di Eropah, menjadikan langkah pencegahan seperti pembakaran sisa yang berhati-hati lebih kritikal daripada sebelumnya.
Kedua-dua agensi menekankan bahawa pembakaran tidak terkawal sewaktu cuaca berisiko akan meningkatkan lagi bahaya kebakaran hutan secara signifikan, lebih-lebih lagi di kawasan Mediterranean dan beberapa bahagian Midwestern AS.
4. Kegagalan mesin dan kenderaan
Gergaji rantai, mesin pemotong rumput, dan ekzos kenderaan yang panas boleh mencetuskan api dalam tumbuh-tumbuhan kering.
US Forest Service menekankan kepentingan penyelenggaraan dan keselamatan yang betul semasa menggunakan peralatan mekanikal untuk mengurangkan risiko kebakaran, walaupun peratusan tepat punca kebakaran hutan berkaitan mesin tidak didedahkan secara umum.
Di Eropah, walaupun data terhad, pegawai alam sekitar memberi amaran bahawa keadaan kering bersama percikan api dari kenderaan atau peralatan meningkatkan risiko kebakaran hutan.
5. Bunga api dan musim perayaan
Bunga api kerap mencetuskan kebakaran hutan di Eropah dan Amerika Utara.
Suruhanjaya Eropah menasihatkan agar penggunaan bunga api dihadkan semasa musim risiko kebakaran tinggi.
Pada 2023, kebakaran hutan menjejaskan lebih 500,000 hektar di seluruh Eropah.
Pada 2024, satu kes teruk berlaku di Greece apabila bunga api yang dilancarkan dari kapal layar mencetuskan kebakaran hutan di pulau Hydra, menyebabkan 13 tangkapan. Datuk bandar pulau itu meluahkan kemarahan dan berjanji akan mengambil tindakan undang-undang, menekankan akibat serius daripada kecuaian sedemikian.
Untuk mengurangkan risiko ini, Suruhanjaya Eropah telah menempatkan lebih 650 anggota bomba dan unit udara di Perancis, Greece, Portugal, dan Sepanyol menjelang musim kebakaran 2025.
6. Pembalakan haram dan penebangan hutan
Pembalakan yang tidak terkawal atau haram mengeringkan lantai hutan, mendedahkan semak kepada matahari dan angin. Menurut UN Food and Agriculture Organization, perubahan guna tanah di Mediterranean akibat pembangunan pertanian, pelancongan, dan bandar telah menjadikan hutan lebih terdedah kepada kebakaran.
Pembalakan haram, ternakan berlebihan, dan pembangunan pantai merosakkan hutan dan meningkatkan risiko kebakaran.
Menyelesaikan isu ini memerlukan dasar bersepadu dan pelaburan untuk menyesuaikan hutan dengan perubahan iklim, melibatkan sektor seperti perhutanan, pertanian, pembandaran, air, alam sekitar, perancangan guna tanah, pendidikan, dan pelancongan.
7. Kegagalan talian kuasa
Talian kuasa yang rosak atau jatuh telah mencetuskan beberapa kebakaran hutan paling dahsyat dalam sejarah baru-baru ini.
California Public Utilities Commission (CPUC) melaporkan bahawa walaupun infrastruktur utiliti elektrik secara sejarah bertanggungjawab untuk kurang 10% kebakaran hutan, kejadian ini menyumbang kira-kira separuh daripada kebakaran paling merosakkan di California.
The 2018 Camp Fire, kebakaran paling dahsyat dalam sejarah California, dicetuskan oleh kegagalan talian kuasa semasa angin kencang. Peralatan itu milik Pacific Gas and Electric (PG&E), sebuah syarikat utiliti utama di Oakland.
Kesilapan serupa menyumbang kepada 2022 Edgewood Fire, yang dikaitkan dengan jarak tidak mencukupi antara litar elektrik – satu isu yang telah dikenal pasti sejak 2016 tetapi tidak dibaiki. PG&E kemudian didenda $7 juta kerana pelanggaran keselamatan berkaitan kebakaran itu.
Mengapa perlu ambil peduli
Peringatan Erdogan mencerminkan realiti yang membimbangkan: hampir semua kebakaran hutan berpunca daripada kecuaian manusia.
Suruhanjaya Eropah menganggarkan 96% kebakaran hutan di benua itu berasal daripada aktiviti manusia. Kebakaran ini mengancam biodiversiti, merosakkan kualiti udara, dan memusnahkan rumah serta nyawa.
Kemusnahan yang dilihat di California, Turkiye, Greece, dan tempat lain sebenarnya boleh dielakkan dalam kebanyakan kes. Jalan penyelesaiannya agak jelas: Ia perlukan rasa tanggungjawab kolektif yang lebih besar.
