Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge opracowali przełomowy test moczu, który może wykryć raka płuc we wczesnym stadium, potencjalnie zmieniając wskaźniki przeżywalności dzięki wczesnej interwencji ratującej życie.

Test ten skupia się na specyficznych białkach uwalnianych przez komórki senescencyjne, często nazywane "komórkami zombie". Komórki te, choć uszkodzone, pozostają aktywne i gromadzą się w tkankach z upływem czasu. Zamiast obumierać, uwalniają białka, które zmieniają swoje otoczenie, tworząc warunki sprzyjające rozwojowi raka.

,,Wiemy, że przed pojawieniem się raka zachodzą zmiany w dotkniętych tkankach. Jedną z tych zmian jest nagromadzenie uszkodzonych komórek, które nie są wystarczająco uszkodzone, aby zostać usunięte, ale na tyle, by uwalniać sygnały przeprogramowujące tkankę i czyniące ją idealną do rozwoju raka" - wyjaśniła profesor Ljiljana Fruk, jedna z głównych badaczek.

Naukowcy zidentyfikowali te białka w tkance płucnej i opracowali innowacyjny wstrzykiwalny czujnik, który reaguje z nimi. Interakcja ta uwalnia związek do moczu, który jest wykrywany za pomocą roztworu srebra, techniki niegdyś stosowanej we wczesnej fotografii.

,,Sonda składa się z dwóch części, a mniejsza z nich jest uwalniana do moczu przez nerki" - wyjaśniła prof. Fruk. "Gdy znajdzie się w moczu, ta część sondy jest zbyt mała, aby ją wykryć, ale można ją uwidocznić dodając odrobinę roztworu srebra, tego samego związku srebra, który był używany w fotografii w początkach ery zdjęć analogowych."

To nowatorskie podejście ma na celu uczynienie wykrywania raka zarówno dostępnym, jak i przystępnym cenowo. "Ostatecznie chcieliśmy opracować test moczu, który pomógłby lekarzom zidentyfikować oznaki wczesnych stadiów raka, potencjalnie miesiące lub nawet lata przed pojawieniem się zauważalnych objawów" - dodała prof. Fruk.

W przeciwieństwie do drogich technologii obrazowania, test ten mógłby służyć jako opłacalne narzędzie diagnostyczne, szczególnie w grupach wysokiego ryzyka lub w warunkach ograniczonych zasobów. Badanie, finansowane przez Cancer Research UK, ma również na celu dostosowanie tej technologii do wykrywania innych nowotworów, takich jak rak piersi i trzustki.

Dotychczas przedkliniczne próby na myszach zakończyły się sukcesem, a badacze są gotowi do przejścia do prób na ludziach, aby zweryfikować skuteczność testu.

Potencjalny przełom

Rak płuc pozostaje główną przyczyną zgonów związanych z nowotworami na świecie, pochłaniając 1,8 miliona istnień rocznie. Prawie połowa wszystkich przypadków jest diagnozowana w zaawansowanych stadiach, gdzie opcje leczenia są ograniczone, a wskaźniki przeżywalności są niskie.

Obecnie tylko 10 procent pacjentów z rakiem płuc przeżywa dekadę lub dłużej po diagnozie. Wczesne wykrycie za pomocą tego nowego testu moczu mogłoby być punktem zwrotnym, dając pacjentom znacznie większe szanse na skuteczne leczenie i dłuższe życie.