Na Brian Okoth
Labda umesikia afisa wa kijeshi akijulikana kama Kapteni, kanali, au hata jenerali.
Hivi majuzi Kenya ilimpoteza jenerali wake mkuu wa kijeshi, Francis Ogolla, katika ajali ya helikopta iliyogharimu maisha ya watu 10.
Na wakati wa hafla ya kumuaga Ogolla, kabla ya kuzikwa Aprili 21, alitajwa mara kwa mara kuwa jenerali wa nyota nne.
Lakini majina haya ya kijeshi yanamaanisha nini, na yanapatikanaje?
Ushawishi wa nguvu za kikoloni
Kwanza, hebu tuchunguze vitengo tofauti vya kijeshi. Jeshi la nchi kavu 'Army' hulinda taifa kwenye nchi kavu, jeshi la wanamaji 'Navy' hulinda nchi majini, na jeshi la anga ' Airforce' hulinda anga ya taifa.
Miundo ya amri ya kijeshi ya Ufaransa na Uingereza ina tofauti chache, haswa katika nafasi za chini. Lakini wote wawili wana jenerali aliye juu.
Mataifa hayo mawili kwa kiasi kikubwa yaliathiri muundo wa amri za kijeshi za nchi za Kiafrika kutokana na majukumu yao katika kipindi cha ukoloni.
Kwa kielelezo cha makala haya, hebu tutumie muundo wa amri za kijeshi za Uingereza kwa maafisa walioagizwa.
Maafisa wanateuliwa na nani?
'Commissioned officer' humaanisha mwanajeshi ambaye alikuwa na cheo kabla ya kuanza nafasi yake ya sasa, na pia hutumika kama kituo kikuu cha mawasiliano kwa waajiri wapya. 'Commissioned Oficer' lazima wawe na digrii ya chuo kikuu.
Kwa sababu ya vyeo vyao, Commissioned officer wana mamlaka kubwa zaidi kuliko wenzao wengine.
Maafisa wasio COmmissioned oficer ni askari ambaye bado hajapata cheo. Kwa ufupi, ni mtu ambaye hana digrii ya chuo kikuu inayohitajika kupokea uteuzi katika jeshi, au ana digrii, lakini anachagua kutotumikia uteuzi huo.
Miongoni mwa maafisa wengine , muundo wa amri - kutoka juu hadi cheo cha chini - ni kama ifuatavyo: Warrant Officer 1, Warrant Officer 2, Staff Sergeant, Sergeant, Corporal, Lance Corporal na Private.
Vyeo vya Commissioned Officers
Mtu aliyesajiliwa hivi karibuni katika chuo cha kijeshi anapewa cheo cha cadet.
Mara baada ya Cadet kuhitimu, anakuwa luteni wa pili. Cheo kawaida hushikiliwa kwa mwaka mmoja hadi miwili. Katika kipindi hicho, maafisa hao hupitia mafunzo maalum kuhusu silaha. Baadaye, wanawajibika kuongoza hadi askari 30 kwenye kikosi au Platoon.
Luteni wa pili hupanda hadi cheo cha Luteni, ambacho kwa kawaida hudumu kwa miaka miwili hadi mitatu. Maafisa wa cheo hiki wanaongoza kikosi cha askari 30, ingawa wana majukumu zaidi.
Luteni wanaweza kupanda hadi cheo cha Kapteni , ambacho kwa kawaida hudumu kwa miaka mitano hadi kumi. Maluteni kwa kiasi kikubwa ni wa pili kwa kamanda katika kusimamia kundi la wanajeshi hadi 120, na ni wahusika wakuu katika kufanya maamuzi, pamoja na kupanga shughuli za ardhini.
Major
Meja yuko juu ya Kapteni. Anaongoza kikamilifu kundi la askari 120, na anawajibika kwa mafunzo na ustawi wa askari.
Juu ya mkuu, ni Luteni Kanali, ambaye anaamuru hadi askari 650 waliogawanywa katika vikundi vinne au vitano. Kama afisa mkuu anayesimamia utendakazi na nidhamu, luteni kanali anashikilia wadhifa huu kwa takriban miaka miwili.
Juu ya luteni kanali ni kanali, ambaye ni mshauri mkuu wa maafisa wakuu. Makanali sio kawaida maafisa wa kutumika nje.
Kanali kisha anapanda hadi cheo cha brigedia. Brigedia, pia hujulikana kama majenerali wa nyota moja, wanaweza kuamuru kikosi, au kuwa mkurugenzi wa kijeshi, kama vile mkurugenzi wa wafanyikazi.
Safu za juu zaidi
Juu ya Brigedia ni Meja Jenerali, pia anajulikana kama jenerali wa nyota mbili. Majenerali wakuu hufanya uteuzi wa juu. Wengine wanaweza kupandishwa vyeo kama makamanda wa utumishi kuongoza jeshi l anchi kavu, jeshi la wanamaji au jeshi la anga.
Juu ya Meja Jenerali ni Luteni jenerali, ambaye pia anajulikana kama jenerali wa nyota tatu. Wanaongoza makundi makubwa, ndani na nje ya nchi, na wanaweza kushika nyadhifa za juu sana kama vile makamu mkuu wa vikosi vya ulinzi.
Katika kilele, ni Jenerali, ambaye pia huitwa Jenerali wa nyota nne. Katika nchi nyingi, kuna jenerali mmoja wa nyota nne kwa wakati fulani. Cheo ambacho mara nyingi huteuliwa na rais, anaongoza jeshi zima la taifa.
Rais wa mpito wa Chad Mahamat Idriss Deby Itno, Rais wa mpito wa Sudan Abdel Fattah al-Burhan, na Muhoozi Kainerugaba wa Uganda, mtoto wa Rais Yoweri Museveni, ni miongoni mwa majenerali wa nyota nne barani Afrika.
Alama na Ishara
Kiwango cha kijeshi cha askari huamua kiwango cha uwajibikaji na kiwango cha malipo. Safu za kijeshi zinaonyeshwa kwenye sare za askari.
Msururu wa alama kama vile mistari, chevrons, baa, na nyota kwenye sare za maafisa husaidia katika kutambua vyeo vyao.
