Гуманитардык жардам кызматкери катары жасаган ишимдин миллиондогон балдардын жашоосуна олуттуу өзгөрүү алып келерин билип иш кылам. Бардык адамдын өмүрү бирдей баалуу деген принцип менин жана кесиптештеримдин чечкиндүүлүгүн арттырган негизги мотивация болуп саналат; канчалык чоң кыйынчылыктарга туш болсок да бул биздиалдыга жылдырып турат.

Бирок бүгүнкү күндө биз элестете алгыс чоң кризиске туш болуудабыз: кайсы өмүрдү сактап калуу керектигин, кайсынысын калтыруу керектигин тандоо зарылдыгы. Бул кабыл ала турган же кабыл алышыбыз керек болгон дилемма эмес.

Акыркы мезгилде тышкы жардамдын кыскартылышы гуманитардык уюмдарды мүмкүн эмес чечимдерге мажбурлоодо. Дүйнө жүзүндө ар бир 11 баланын бири гуманитардык жардамга муктаж болуп турганда, биз бир кризисти беркисинен, бир коомчулукту экинчисинен, акыры бир баланын өмүрүн экинчисинен артык көрүүгө аргасыз болуудабыз.

Өмүрдү сактап калуучу көптөгөн программаларды токтотууга аргасыз болдук. Бул программаларга жетишсиз тамактанган балдарды дарылоо же согуш аймактарында жаңы төрөлгөн ымыркайларга медициналык жардам көрсөтүү кирет. Бул жөн гана логистикалык маселе эмес; миссиябыздын, абийирибиздин жана биз жактаган бардык нерсенин өзөгүн козгогон моралдык кризис.

“Save the Children” уюму бир кылымдан ашуун убакыт мурун Эглантайн Жебб аттуу адеп-ахлактык эр жүрөк жана чечкиндүү аял тарабынан негизделген. Уюм балдардын укуктарын коргоо, алардын өмүрүн сактап калуу, үй-бүлөлөрдү коргоо, азап-кайгыларды жеңилдетүү жана адамдын кадыр-баркын калыбына келтирүү максатында түзүлгөн.

Бүгүнкү күндө биз 115 өлкөдө иш алып барып, жыл сайын 105 миллион балага түздөн-түз колдоо көрсөтөбүз. Кризис учурунда көбүнчө биринчилерден болуп барган уюмдардын катарындабыз жана ар бир балага, бардык жерде жардам берүү биздин талашсыз милдетибиз.

Бирок биздин принциптер мурда болуп көрбөгөндөй коркунучка туш болууда.

Кыйла күчөгөн глобалдык кризистердин мезгилинде (чыр-чатактар, климаттын өзгөрүшү жана экономикалык туруксуздук) дүйнөнүн эң бай өлкөлөрүнүн көбү өз жардам бюджеттерин кыскартууда. АКШ, Улуу Британия, Германия, Австралия, Швеция, Дания, Франция, Нидерландия жана башка салттуу донор өлкөлөр эл аралык тилектештик милдеттенмелеринен баш тартып, глобалдык жардамдын кооптуу төмөндөшүнө алып келүүдө.

Жардамды кыскартуу адеп-ахлактык лидерликтин жетишсиздиги гана эмес, бул стратегиялык жаңылыштык. Дүйнө жүзүндөгү жакырчылык, туруксуздук жана ден соолук кризистерин чечпей коюу глобалдык коопсуздукту тереңдетип, миграцияны, экономикалык соккуларды жана чыр-чатактарды күчөтөт. Бул көйгөйлөр чек тааныбайт; алар дүйнө жүзү боюнча толкун сыяктуу жайылат. Дүйнөнүн эң аялуу катмарларынан баш тартканда биз келечектеги кризистердин үрөнүн себебиз жана бул көйгөйлөрдүн негизги жүгүн балдар көтөрөт.

2024-жылы рекорддук 120 миллион адам согуш, зомбулук жана куугунтуктоодон улам жер которууга аргасыз болду—бул Жапониянын калкынын санына барабар. Жер которгондор орточо эсеп менен он жылдан ашык убакыт үйүнөн алыста жашашат. Алардын эң чоң кыялы кайра кайтуу экенин айтышат. Жардам адамдардын өз үйлөрүнө кайта алуусунда маанилүү роль ойнойт.

Украинада Наталья* жана анын кызы София* сыяктуу үй-бүлөлөргө согуштан жабыркаган үйлөрүн оңдоого жардам бердик. Эфиопияда Рукия* сыяктуу аялдарга чакан бизнес ачууга жана жашоосун калыбына келтирүүгө колдоо көрсөттүк. Жардам, коомдорду калыбына келтирет, туруктуулукту камсыздайт жана экономикалык калыбына келүүнү шарттайт.

Жардам ошондой эле жер которууга аргасыз болгон, бирок чечим таба албаган адамдарды да колдойт. Сириядагы Аль Хол лагериндеги Алия* жана Захра* сыяктуу кыздар бул жерде чоңоюшкан. Бул балдардын жүздөрүндө үмүттүн шооласы көрүнсө да, алардын көздөрү жасабаган кылмыштын оордугун көтөргөн терең күнөөнүн тарыхын баяндайт.

Жардамды кыскартуу жөнүндөгү кыска көз караштуу чечимдер дүйнөнү ден соолук, коопсуздук жана бакубаттуулук жагынан начарлатууда. Акыркы 30 жылда чыр-чатак аймактарында жашаган балдардын саны дээрлик эки эсеге көбөйдү, ал эми глобалдык аскердик чыгымдар 2023-жылы 2,4 триллион долларга жетти. Ошол эле учурда, чыр-чатактарды алдын алуу жана гуманитардык жардамга инвестициялар азаюуда.

2025-жылдагы глобалдык гуманитардык чакырык, 32 өлкөдө жана качкындарды кабыл алган тогуз аймакта 190 миллион адамга өмүрүн сактап калуучу жардам көрсөтүү үчүн 44,7 миллиард АКШ долларын талап кылат. Эгерде толугу менен каржыланса, бул адам башына жылына 235 доллар, айына 20 доллар, же күнүнө 65 центти түзөт. Бул көптөгөн Батыш өлкөлөрүндө бир чыны кофеден да арзан. 2024-жылдагы чакырык 45 пайызга гана каржыланган.

Газада, Гаитиде жана Суданда биздин командалар өздөрү күбө болгон үрөй учурарлык көрүнүштөрдөн кийин психосоциалдык колдоого муктаж балдардын саны менен күрөшүп жатышат - кээ бирлери мектеп жашына жете элек. Конгодо куралдуу топтор балдарды атайылап бутага алып, аларды уурдап, өз катарына кошууда. Биз бул чындыктарды көз жаздымда калтыра албайбыз. Өнүгүүгө жана гуманитардык жардамга инвестиция кайрымдуулук эмес—бул стратегиялык зарылдык жана баарынан мурда адеп-ахлактык милдет. Жардамды кыскартуу кризистерди тереңдетип, туруксуздуктун айлампасын түзөт, аны кийинчерээк чечүү алда канча кымбатка турат.

Каржылоонун азайышы менен бирге гуманитардык жардам кызматкерлери мүмкүн эмес тандоолорго туш болууда: кургакчылыкка кабылган аймактардагы балдарды тамактандырабызбы же согуштан жабыркаган аймактардагы балдарга медициналык жардам көрсөтөбүзбү? Сел апаатарына чара көрүбүзбү же климаттын туруктуулугун жогорулатууга инвестиция салабызбы? Ар бир чечим кээ бир балдарга аман калууга жардам берет, ал эми башкаларды жардамсыз калтырат.

Бул адеп-ахлактык жүк бардык гуманитардык кызматкерлердин жүрөгүнө оорчулук жаратат. Азыр мурдагыдан да көп. “Save the Children” уюму ар бир баланын өмүрү бирдей баалуу деп ишенет, бирок каржылоо кыскарганда өмүрлөрдүн кыйылганы ачуу чындык.

Глобалдык кырдаал өзгөрүп, жаңы күчтөр пайда болуп, альянстар алмашып жаткан учурда туруксуздук биздин миссиябызга жаңы коркунучтарды алып келүүдө. Суроо жардамды сактап калууга мүмкүнчүлүгүбүз барбы дегенде эмес—жардамды сактап калууга мүмкүнчүлүгүбүз жокпу дегенде. Бул тилектештик жана жалпы жоопкерчиликти талап кылынган учур. Ансыз биз жакырчылыкты азайтуу, саламаттыкты сактоо жана билим берүү боюнча ондогон жылдар бою жетишилген прогрессти жок кылуу коркунучуна туш болобуз.

Өкмөттөр жардам аракеттерин колдоодо маанилүү роль ойнойт. Save the Children уюмунун негиздөөчүсү Эглантайн Джебб айткандай: “Дүйнөнүн элестетүүсүнө таасир этүүгө тийишпиз”.

Азыр коомчулуктар ортосундагы скептицизмдин, ишенбөөчүлүктүн жана дискриминациянын ордуна кайрымдуулук жана эл аралык тилектештик үстөмдүк кылган – ар бир баланын жашоосу чындап маанилүү болгон дүйнөнү элестете турган учур.