Nchini Eswatini, kuwasili kwa wanaume watano waliorejeshwa kutoka Marekani chini ya hatua za kupinga wahamiaji za Washington kumezua wimbi nadra la maandamano ya umma.
Wanaume hao watano, raia wa Vietnam, Laos, Yemen, Cuba na Jamaica, walisafirishwa kwa ndege ya kijeshi ya Marekani hadi mji mkuu wa kiutawala wa Eswatini, Mbabane, mnamo Julai 16 na kuwekwa kizuizini.
Idara ya Usalama wa Ndani ya Marekani ilisema wanaume hao walihukumiwa kwa makosa ya uhalifu wa vurugu “yaliyo ya kikatili kiasi kwamba nchi zao za asili zilikataa kuwapokea tena.”
Serikali ya Eswatini, ambayo zamani ilijulikana kama Swaziland, imethibitisha uwepo wao.
‘Hawatakaa milele’
Hata hivyo, msemaji Thabile Mdluli alisema hawatakaa milele, na “watarudishwa kwa wakati unaofaa katika nchi zao tofauti.”
Hata hivyo, hakikisho hilo halijazima maswali na wasiwasi ulioibuka ndani ya ufalme kuhusu operesheni hiyo.
Makundi ya kiraia na haki za binadamu yanajiuliza ikiwa wahamiaji zaidi kutoka Marekani watawasili, na haki gani wanaume hao watano walioko kizuizini wanazo.
Wasiwasi wa umma kuhusu ukosefu wa uwazi ulisababisha wanawake 150 kuandamana nje ya ubalozi wa Marekani mjini Mbabane siku ya Ijumaa.
Wamewekwa ‘kizuizini peke yao’
Maandamano hayo, yaliyoandaliwa na Harakati ya Wanawake wa Eswatini, yalidai wafungwa hao warudishwe Marekani na kuhoji msingi wa kisheria ambao Eswatini ilitegemea kuwapokea.
Wanaume hao watano wanashikiliwa katika Kituo cha Marekebisho cha Matsapha, kilomita 30 kusini mwa Mbabane.
Kituo hicho kimekuwa kikifanyiwa ukarabati na upanuzi tangu mwaka 2018, kwa madai kuwa kimefadhiliwa na Marekani kama sehemu ya mpango unaohusisha vituo vyote 14 vya magereza nchini humo.
Vyanzo ndani ya usimamizi wa gereza vilisema wanaume hao wanashikiliwa katika kizuizi cha peke yao katika sehemu yenye ulinzi mkali ya kituo hicho, huku maombi yao ya kupiga simu yakikataliwa.
‘Sio kila uamuzi ni wa kushirikishwa kwa umma’
Vyanzo hivyo vilisema wanaume hao wana huduma za matibabu na chakula sawa na wafungwa wengine elfu moja, pamoja na choo, bafu na televisheni ndani ya seli zao.
Waziri Mkuu Russell Dlamini amepuuza wito wa wabunge na wengine wa kutaka siri inayozunguka makubaliano na Washington ifichuliwe.
“Sio kila uamuzi au makubaliano yanapaswa kushirikishwa kwa umma,” alisema.
Eswatini ni nchi ya pili barani Afrika kupokea wahamiaji kama hao kutoka Marekani, baada ya Sudan Kusini mapema mwezi huu kukubali watu wanane.
Wasiwasi
Hali hiyo imeibua wasiwasi kuhusu athari zinazoweza kutokea kwa Eswatini.
Eswatini kwa sasa inakabiliwa na ushuru wa msingi wa Marekani wa asilimia 10 – chini ya asilimia 30 inayotozwa kwa jirani yake Afrika Kusini – ambayo serikali imesema itaathiri vibaya uchumi.
Trump ameagiza mashirika ya kitaifa kufanya kazi kwa bidii kutimiza ahadi yake ya kampeni ya kuwafukuza wahamiaji wasio na vibali mamilioni kutoka Marekani.
Serikali yake imegeukia kile kinachoitwa urejeshaji wa nchi ya tatu katika kesi ambapo mataifa ya asili ya baadhi ya wale walengwa wa kuondolewa yanakataa kuwapokea.
