W czasach, gdy tradycyjne wysiłki mediacyjne często napotykają na impas, Turcja pokazuje, że dialog, nawet w najbardziej spornych sytuacjach, pozostaje nieodzownym narzędziem dla globalnej stabilności.
Zaangażowanie to znajduje odzwierciedlenie w Forum Dyplomacji w Antalyi (ADF), corocznym wydarzeniu, które już po raz czwarty stało się kluczową areną globalnego dialogu. Organizowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Turcji forum, oferuje rzadką przestrzeń, w której przeciwnicy, sojusznicy i marginalizowani aktorzy mogą prowadzić rozmowy na wysokim szczeblu.
Tegoroczny temat, „Odzyskiwanie dyplomacji w podzielonym świecie”, odzwierciedla obecne czasy. W miarę pogłębiania się międzynarodowych podziałów – czy to z powodu wojen, czy ideologicznych różnic – konieczność angażowania się zamiast izolacji nigdy nie była bardziej oczywista.
Forum, kładąc nacisk na dialog zamiast podziałów, ma na celu odbudowę zaufania do dyplomacji i poszukiwanie rozwiązań dla najpilniejszych problemów świata, wzmacniając rolę Turcji jako aktywnego mediatora w coraz bardziej podzielonym świecie.
W wydarzeniu weźmie udział 148 krajów, w tym 19 głów państw i rządów, 52 ministrów spraw zagranicznych oraz liczni inni wysokiej rangi urzędnicy. Forum odbędzie się w dniach 11–13 kwietnia w Antalyi.
Poprzednie edycje forum podkreśliły jego znaczenie:
2021: W szczytowym momencie napięć powojennych między Armenią a Azerbejdżanem Turcja zaprosiła oba kraje na ADF, co stworzyło podstawy do udziału ministra spraw zagranicznych Armenii w 2022 roku – wczesny sygnał ocieplenia relacji.
2022: Forum było miejscem pierwszego spotkania na wysokim szczeblu między ministrami spraw zagranicznych Rosji i Ukrainy od wybuchu wojny, co zapoczątkowało porozumienie zbożowe, które pomogło zapobiec globalnemu kryzysowi żywnościowemu.
2024: ADF wzmocniło partnerstwa gospodarcze i bezpieczeństwa Turcji z krajami afrykańskimi, pogłębiając jej wpływy na kontynencie. W tym samym roku forum zapewniło także rzadką platformę dyplomatyczną dla Wenezueli, Kuby i Iranu – krajów często wykluczanych z głównego nurtu globalnych dyskusji.
Oferując neutralne miejsce do rozmów, ADF wzmocniło wiarygodność dyplomatyczną Turcji.
Pragmatyczny negocjator pokoju
Położona na skrzyżowaniu Europy, Azji i Bliskiego Wschodu, Turcja znajduje się w regionie nieustannie kształtowanym przez konflikty. Zamiast poddawać się niepewności otoczenia, Ankara wykorzystała swoje położenie, aby wypracować rolę aktora dyplomatycznego. Stała się kluczowym mediatorem w globalnych konfliktach.
Rola ta została potwierdzona 30 stycznia, kiedy Turecka Organizacja Wywiadu Narodowego (MIT), pod kierownictwem prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana, odegrała kluczową rolę w uwolnieniu tajskich zakładników przetrzymywanych przez Hamas w Gazie.
Działając na prośbę rządu Tajlandii, Turcja ponownie pokazała swoją zdolność do manewrowania w sytuacjach o wysokim napięciu. To kolejny dowód na jej zaangażowanie w dyplomację humanitarną i umacnianie reputacji zaufanego pośrednika w międzynarodowych kryzysach.
Choć wysiłki dyplomatyczne Turcji przyczyniają się do rozwiązywania bieżących kryzysów, służą także szerszemu celowi strategicznemu: umacnianiu pozycji Turcji jako nieodzownego aktora w globalnej polityce.
Tam, gdzie tradycyjne interwencje prowadzone przez Zachód zawiodły – z powodu politycznych obciążeń lub braku lokalnego zaufania – Turcja wprowadziła alternatywny model, oparty na zaangażowaniu, a nie przymusie.
Przykładem tej równowagi była rola Turcji w porozumieniu zbożowym z 2022 roku między Rosją a Ukrainą. Wynegocjowane wspólnie z Organizacją Narodów Zjednoczonych porozumienie zapewniło kontynuację eksportu ukraińskiego zboża przez Morze Czarne, zapobiegając globalnemu kryzysowi żywnościowemu.
Podobnie Turcja rozszerzyła swoje wysiłki mediacyjne na Róg Afryki, interweniując, gdy napięcia wzrosły między Etiopią a Somalią w związku z porozumieniem Etiopii z Somalilandem dotyczącym dostępu do Morza Czerwonego.
Odpowiadając na prośby obu krajów, Turcja zainicjowała „Deklarację Ankarską”, która zakończyła się podpisaniem porozumienia pokojowego pod koniec 2024 roku. Ten dyplomatyczny kamień milowy oznacza nową erę pokoju i współpracy między tymi krajami. Utorował także drogę do bliższej współpracy między państwami wcześniej skonfliktowanymi.
Dzięki konkretnym zobowiązaniom, takim jak ustanowienie stref wolnego handlu i współpraca w zakresie wspólnych projektów energetycznych, Turcja zdołała przekształcić wrogie środowisko w okazję do współpracy.
Zarówno prezydent Somalii Hassan Sheikh Mohamud, jak i premier Etiopii Abiy Ahmed wyrazili wdzięczność za turecką interwencję dyplomatyczną i podkreślili swoje zaangażowanie na rzecz stabilności regionalnej.
Poza zapewnieniem stabilności regionalnej, wysiłki mediacyjne Turcji wzmacniają jej własną pozycję geopolityczną. Utrzymując otwarte kanały komunikacji z konfliktującymi stronami, Ankara zapewnia, że jej głos jest słyszalny w dyskusjach, które będą kształtować przyszły układ sił.
