Organizacje praw człowieka i NGO-y wniosły sprawę przeciwko rządowi Wielkiej Brytanii, oskarżając go o naruszenie prawa międzynarodowego poprzez dostarczanie części do myśliwców Izraelowi w trakcie wojny w Strefie Gazy.

Wspierane przez Amnesty International, Human Rights Watch, Oxfam i inne organizacje, stowarzyszenie praw Palestyńczyków Al-Haq dąży do wstrzymania eksportu brytyjskich komponentów do myśliwców Lockheed Martin F-35.

Izrael wykorzystał te amerykańskie samoloty bojowe z niszczycielskim skutkiem w Strefie Gazy i na Zachodnim Brzegu, a szef Amnesty UK stwierdził, że Wielka Brytania nie wywiązała się ze swojego „prawnego obowiązku... zapobiegania ludobójstwu”, pozwalając na eksport kluczowych części do Izraela.

Według Oxfam, sondy do tankowania, systemy celowania laserowego, opony, tylny kadłub, system napędu wentylatorowego i fotele wyrzucane do tych samolotów są produkowane w Wielkiej Brytanii. Prawnicy wspierający sprawę Al-Haq twierdzą, że samoloty te „nie mogłyby latać bez ciągłych dostaw brytyjskich komponentów”.

Nie jest jasne, kiedy można spodziewać się decyzji po czterodniowym przesłuchaniu w Sądzie Najwyższym w Londynie, będącym kolejnym etapem długotrwałej batalii prawnej.

Prawnicy z Global Action Legal Network (GLAN) poinformowali, że sprawa została wniesiona wkrótce po rozpoczęciu przez Izrael ataków na Strefę Gazy.

Według prawników, rząd Wielkiej Brytanii w grudniu 2023 roku oraz w kwietniu i maju 2024 roku zdecydował o kontynuacji sprzedaży broni do Izraela, zanim we wrześniu 2024 roku zawiesił licencje na broń ocenianą jako przeznaczoną do użytku wojskowego przez izraelską armię w Strefie Gazy.

Nowy rząd Partii Pracy zawiesił około 30 licencji po przeglądzie zgodności Izraela z międzynarodowym prawem humanitarnym, nie mniej jednak zakaz częściowo nie obejmował brytyjskich komponentów do zaawansowanych myśliwców F-35.

Rzecznik rządu Wielkiej Brytanii powiedział AFP, że „obecnie nie jest możliwe zawieszenie licencjonowania komponentów F-35 do użytku przez Izrael bez narażania całego globalnego programu F-35, ze względu na jego strategiczną rolę w NATO i szersze implikacje dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa”.

„W ciągu kilku miesięcy od objęcia urzędu zawiesiliśmy odpowiednie licencje dla IDF, które mogłyby być użyte do popełnienia lub ułatwienia poważnych naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego w Strefie Gazy” – dodano.

Wielka Brytania nie biernym obserwatorem

Rząd podkreślił, że „działał w sposób zgodny z naszymi zobowiązaniami prawnymi” i jest „zobowiązany do przestrzegania naszych obowiązków wynikających z prawa krajowego i międzynarodowego”.

Jednak GLAN określił wyjątek dla F-35 jako „lukę prawną”, która pozwala na dotarcie komponentów do Izraela pośrednio poprzez globalny system współdzielenia zasobów.

Charlotte Andrews-Briscoe, prawniczka GLAN, powiedziała podczas briefingu w zeszłym tygodniu, że rząd Wielkiej Brytanii „świadomie odstąpił od własnego prawa krajowego, aby nadal zbroić Izrael”, a myśliwce F-35 są używane do zrzucania „wielotonowych bomb na mieszkańców Gazy”.

„Zgodnie z Konwencją o Ludobójstwie Wielka Brytania ma jasny prawny obowiązek zrobić wszystko, co w jej mocy, aby zapobiec ludobójstwu” – powiedział Sacha Deshmukh, dyrektor generalny Amnesty International UK.

„Jednak rząd Wielkiej Brytanii nadal zezwala na eksport sprzętu wojskowego do Izraela – pomimo wszystkich dowodów na to, że Izrael popełnia ludobójstwo na narodzie palestyńskim w Strefie Gazy. To fundamentalna porażka Wielkiej Brytanii w wypełnianiu swoich zobowiązań” – dodał.

Dyrektor generalny Al-Haq, Shawan Jabarin, powiedział: „Wielka Brytania nie jest biernym obserwatorem. Jest współwinna, a ta współwina musi zostać skonfrontowana, ujawniona i pociągnięta do odpowiedzialności”.