Wojna na Ukrainie może zbliżać się do kluczowego momentu. Po negocjacjach na wysokim szczeblu w Arabii Saudyjskiej, Kijów zgodził się na 30-dniowe tymczasowe zawieszenie broni zaproponowane przez Waszyngton. W odpowiedzi Stany Zjednoczone wznowiły pomoc wojskową oraz wymianę informacji wywiadowczych, co ponownie zmienia dynamikę konfliktu. Mimo, że niniejsza propozycja stawia Rosję w sytuacji, w której musi odpowiedzieć, pojawiają się obawy, że może to jedynie zamrozić linię frontu, zamiast doprowadzić do zakończenia wojny.

W miarę rozwoju wydarzeń pozostaje jedno pytanie: jaką rolę odegra Turcja w kształtowaniu długoterminowego procesu pokojowego?

W przeciwieństwie do zachodnich mocarstw, które przyjęły twarde stanowisko wobec Moskwy, Turcja pozycjonuje się jako pragmatyczny mediator, balansując relacje zarówno z Rosją, jak i Zachodem.

Ta strategia nie jest nowa – Ankara od dawna stara się wykorzystać swoje geopolityczne położenie, aby utrzymać stabilność w regionie, jednocześnie podkreślając swoją strategiczną autonomię. Jednakże, w obliczu postępujących negocjacji pokojowych, turecki wpływ dyplomatyczny i militarny może okazać się decydujący dla zapewnienia trwałego rozwiązania.

Mediator między Wschodem a Zachodem

Od początku konfliktu Turcja balansuje na cienkiej linie dyplomatycznej. Jako członek NATO potępiła agresję Rosji i potwierdziła integralność terytorialną Ukrainy.

Jednocześnie odmówiła nałożenia sankcji na Moskwę, utrzymując przy tym dialog w zakresie handlu i bezpieczeństwa z Rosją. To podwójne podejście pozwoliło Turcji na ułatwienie wczesnych negocjacji zawieszenia broni, które odbyły się w Stambule w 2022 roku, oraz na wynegocjowanie kluczowego porozumienia dotyczącego eksportu zboża przez Morze Czarne, aby złagodzić globalne niedobory żywności.

Nawet w obliczu narastających napięć prezydent Recep Tayyip Erdogan pozostaje niezłomny w promowaniu dialogu. Minister spraw zagranicznych Hakan Fidan niedawno ponownie podkreślił gotowość Ankary do goszczenia kolejnych rozmów pokojowych, co pokazuje zaangażowanie Turcji w osiągnięcie „sprawiedliwego i trwałego pokoju”.

To podejście wpisuje się w szerszą politykę zagraniczną Ankary – zapobieganie eskalacji, która mogłaby zdestabilizować region Morza Czarnego, co stanowiłoby bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa samej Turcji.

Motywacje geopolityczne

Choć pokój jest głównym celem tureckich wysiłków mediacyjnych, w grę wchodzą również interesy strategiczne. Przedłużająca się wojna na Ukrainie mogłaby zakłócić regionalne szlaki handlowe, wpłynąć na dostawy energii i pogłębić niepewność gospodarczą.

Ponadto, jeśli konflikt przerodzi się w bezpośrednią konfrontację między Rosją a NATO, Turcja znajdzie się w coraz bardziej niepewnej sytuacji. Utrzymując otwarte kanały zarówno z Moskwą, jak i Kijowem, Ankara zapewnia sobie wpływ na przyszłe negocjacje dotyczące bezpieczeństwa.

Kluczowa rola Turcji została dodatkowo podkreślona podczas niedawnego europejskiego szczytu bezpieczeństwa w Londynie. W przeciwieństwie do tradycyjnych mocarstw UE, które są zgodne z podejściem Waszyngtonu, włączenie Turcji uwydatniło jej wyjątkową pozycję jako mostu między zachodnimi strukturami bezpieczeństwa a szerszymi interesami Eurazji.

Podczas gdy niektórzy europejscy liderzy pozostają sceptyczni wobec akcesji Turcji do UE, inni, jak premier Polski Donald Tusk, spotkał się z prezydentem Erdoganem 12 marca, w celu omówienia stabilności w regionie.

Sekretarz generalny NATO Mark Rutte wezwał również UE do poprawy relacji z Turcją, podkreślając potrzebę wzmocnienia zbiorowego bezpieczeństwa i zdolności obronnych w obliczu zmieniającej się polityki USA.

Dynamika Turcji w NATO

Turcja pozostaje głęboko zakorzeniona w strukturze bezpieczeństwa NATO. Nieprzewidywalność polityki USA – zwłaszcza pod zmieniającymi się administracjami – skłoniła europejskich liderów do ponownego przemyślenia swoich strategicznych zależności. Zaledwie kilka dni temu chwiejne stanowisko prezydenta USA Donalda Trumpa wobec zobowiązań NATO wzbudziło wątpliwości co do wiarygodności Waszyngtonu. Wzmocniło to potrzebę rozwijania niezależnych struktur bezpieczeństwa w Europie. W tym kontekście silny potencjał militarny Turcji czyni ją nieodzownym partnerem w zakresie bezpieczeństwa.

Jednocześnie Ankara prowadzi bardziej asertywną politykę obronną, inwestując w rodzimą technologię wojskową i rozszerzając swoje wpływy w kluczowych strefach konfliktów.

Turecki przemysł dronów odegrał kluczową rolę w obronie Ukrainy, podczas gdy rosnąca obecność marynarki wojennej podkreśla zainteresowanie Turcji utrzymaniem kontroli nad bezpieczeństwem Morza Czarnego.

Przyszłość

W obliczu ponownego zaangażowania dyplomatycznego USA i propozycji zawieszenia broni Turcja musi teraz zdecydować, jak zaznaczyć swoją rolę w kolejnej fazie wysiłków pokojowych.

Jeśli Rosja zaakceptuje propozycję, Ankara może działać jako gwarant, zapewniając przestrzeganie warunków, jednocześnie negocjując dalsze środki budowy zaufania. Jeśli jednak Moskwa odrzuci ofertę, wpływ Turcji może zostać wystawiony na próbę, gdy będzie musiała poradzić sobie z rosnącą presją zarówno ze strony sojuszników NATO, jak i swoich powiązań gospodarczych z Rosją.

Poza bezpośrednim zawieszeniem broni Ankara patrzy również na długoterminowe korzyści. W zamian za swoje wysiłki dyplomatyczne Turcja może dążyć do wznowienia rozmów akcesyjnych z UE. Domagać się ustępstw w sprawie ruchu bezwizowego dla tureckich obywateli oraz starać się o aktualizację umowy celnej z Unią.

Biorąc pod uwagę swoją rolę w kształtowaniu europejskiego bezpieczeństwa, Turcja może również dążyć do większego uznania swojego statusu w ramach strategicznych NATO.

Niezależnie od tego, czy zawieszenie broni się utrzyma, tureckie manewry dyplomatyczne zapewniają jej centralne miejsce w dyskusjach kształtujących porządek po wojnie. Jej zdolność do utrzymania strategicznej autonomii przy jednoczesnym balansowaniu relacji z sojusznikami z NATO i Rosją dodatkowo cementuje jej rolę jako nieodzownego gracza w globalnej dyplomacji.