Declassifieduk.org xabariga ko'ra, Isroil shu oy boshida falastinlik jurnalist Anas ash-Sharifni o'ldirganida, Reuters agentligi "Isroil Al-Jazira jurnalistini Hamas yetakchisi deb o'ldirdi" sarlavhali xabar tarqatgan.
Maqolada ta’kidlanishicha, bu sarlavha al-Sharif avval ularda ishlaganiga qaramay tanlangan — u 2024-yilda Pulitser mukofotini qo‘lga kiritgan Reuters jamoasi a’zosi edi.
Bunday holatlar internetda norozilik uyg‘otdi, biroq ular 1851-yilda Londonda tashkil etilgan va hozirda har kuni bir milliarddan ortiq tomoshabinga ega bo‘lgan nufuzli global axborot agentligining ayrim xodimlarida xavotir uyg‘otdi.
Reuters agentligining bir nechta xodimlari Declassified nashriga kompaniya muharrirlari va rahbariyati o‘rtasida Isroilga nisbatan tarafkashlik haqida gaplashishdi. Hamma qatag'onlardan qo'rqib, anonimlikni so'ragan.
Yana biri, stol muharriri, 2024 yil avgust atrofida iste'foga chiqdi va elektron pochta orqali hamkasblariga shunday dedi: "Isroil-Xamas urushi haqida gapirar ekanmiz, men o'z qadriyatlarim kompaniyanikiga mos kelmasligini angladim".
Elektron pochtada shuningdek, shunday deyilgan: "Men hisobotni... va men va men ba'zi hamkasblarim Reuters jurnalistikaning asosiy tamoyillarini qo'llab-quvvatlaydi degan umidda rahbariyatga yuborgan ochiq xatni ilova qildim, ammo men endi yuqori rahbariyatning o'zgarishi yoki hatto tanqidni faol ravishda bostirishni to'xtatishi dargumon ekanligini tushunaman".
Reuters agentligining aloqa bo'yicha katta direktori Xizer Karpenter "Declassified"ga kompaniya hech qachon xat olganini rad etdi.
Biroq, Reuters manbasi Declassified nashriga shunday dedi: "7-oktabrdagi hujumdan bir necha hafta o‘tgach, Reutersdagi bir qancha jurnalistlar Isroil-G‘azo urushini yoritishda xolislik yo‘qligini payqashdi."
"Javob sifatida, bir guruh jurnalistlar to'liq stavkada ishlash vaqtida ham miqdoriy, ham sifat jihatidan tahlil qilib, keng qamrovli ichki tekshiruv o'tkazdilar." Topilmalar Reutersning G'azo bo'yicha jurnalistikasini kuchaytirishga bag'ishlangan Reuters axborot zalida jurnalistlarni aniqlash va bog'lash uchun ichki tarqatilgan ochiq xatga asos bo'ldi.
Declassified tomonidan koʻrilgan ularning ichki tadqiqotida 2023-yil 7-oktabrdan 14-noyabrgacha chop etilgan “Isroil-Falastin” deb nomlangan 499 ta hisobot tahlil qilindi.
Ular "falastinliklarga taalluqli hikoyalarni emas, balki isroilliklarga ta'sir qiluvchi voqealarni yoritishga ko'proq resurslarni ajratishning izchil namunasini" topdilar. Ularning tahlillari davomida G‘azoda 11 mingdan ortiq falastinlik halok bo‘lgani xabar qilingan, bu Isroil qurbonlari sonidan qariyb o‘n baravar ko‘p.
G'azo Sog'liqni saqlash vazirligi ma'lumotlariga ko'ra, so'nggi qurbonlar soni 62,000 ga yaqin. Haqiqiy raqam taxminan uch baravar ko'p bo'lishi kutilmoqda.
Ular, shuningdek, Reuters nega ekspertlarning Isroil G'azoda genotsid sodir etayotgani haqidagi da'volari haqida ko'proq ma'lumot bermagani, buni axborot agentligi Rossiyaning Ukrainadagi xatti-harakatlari haqidagi bunday da'volarni qanday ko'rib chiqayotgani bilan solishtirgani haqida so'rashdi.
Uning mualliflari, shuningdek, “bizning “Falastin”dan foydalanishni taqiqlash bo‘yicha tanlovimiz g‘ayritabiiylik nazarda tutilganiga yaqqol misoldir... Ba’zi G‘arb davlatlarida Falastin davlat sifatida tan olinmasligi mumkin, ammo biz uni haqiqiy joy emas deb ko‘rsatishimiz shart emas”, deb shikoyat qilishgan.
Reuters rahbariyati Declassified’ning ichki tadqiqotdan biron-bir tavsiya qabul qilingani haqidagi savollariga javob bermadi.
"Tanqidiy hisobot"
Biroq joriy yilning may oyiga kelib, avvalgi ichki tanqidlarni aks ettiruvchi uslublar qo‘llanmasida o‘zgarishlarning ayrim belgilari paydo bo‘ldi.
Govard S. Goller, Reuters global yangiliklar bo'limining sifat va uslublar bo'yicha muharriri "Yaqin Sharqdagi mojaro bo'yicha Reuters uslubini yangilash" mavzusi bilan elektron pochta xabarini yubordi.
Yangilanish Reuters jurnalistlariga atributda “genotsid” so‘zidan foydalanishga imkon beradi, biroq baribir Falastin atamasini “qadim zamonlardan 1948 yilgacha bo‘lgan tarixiy Falastinga havolalar” bilan cheklaydi.
“Genotsid” atamasiga nisbatan yumshoqroq cheklovlarga qaramay, Declassified tahlili shuni ko‘rsatdiki, Reuters 21 iyundan 7 avgustgacha “Isroil va Xamas urushda” sahifasidagi 300 ta hisobotdan atigi 14 tasida ushbu so‘zni ishlatishda davom etgan.
Buning o'rniga odatda "urush", "kampaniya", "mojaro", "eskalatsiya" va "hujum" kabi atamalar ishlatilgan.
Genotsid haqida gap ketganda, bu deyarli har doim Isroilning inkori bilan birga bo'lgan - bu boshqa urushayotgan tomonlarga, masalan, Sudan yoki Rossiyadagi BAA tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan Tezkor qo'llab-quvvatlash kuchlariga ko'rsatilmagan.
G'azo genotsidi va insoniyatga qarshi boshqa jinoyatlar haqida xabar berishda ikki tomonlama standart yuqorida qayd etilgan tadqiqotda ichki xodimlar tomonidan belgilandi.
Ijtimoiy tarmoqlarda “sarlavha muharriri” sifatida tanilgan Yaqin Sharq tarixi boʻyicha mutaxassis doktor Assal Rad “Declassified” nashriga shunday dedi: “Siz taʼriflayotgan namuna aslida Xolokostni inkor etishdir”.
“Reyter agentligi Isroilning G’azodagi vahshiyliklarini davom etayotgan “urush” yoki “harbiy kampaniya”ning bir qismi sifatida baholamoqda, lekin inson huquqlari bo’yicha ekspertlar va xalqaro institutlar Isroil genotsid qilyapti degan konsensusga qaramay, ularni genotsid deb atamaydi”, - dedi u.
Goller e-pochtasida uslublar qoʻllanmasidan “Gʻazo urushi (2023-hozirgi)” va “Kengroq kontekst” boʻlimlari keltirilgan boʻlib, ular asosan Isroil nuqtai nazaridan batafsil maʼlumot beradi.
Declassified tomonidan ko'rilgan yangilangan bo'limlarda AQSh va Isroilning o't ochishni to'xtatish bo'yicha muzokaralarni sabotaj qilishdagi roli kabi muhim tafsilotlar yo'q.
Ular Isroilning noqonuniy ko'chmanchi mustamlakachiligi va aparteididan butunlay voz kechdilar va Falastindagi vayronagarchilik darajasini sezilarli darajada kamaytirdilar.
Masalan, 27-may kungi yo‘riqnoma yangilanishida The Lancet topilmalaridan iqtibos keltirilmagan: “186 000 yoki undan ortiq o‘lim G‘azodagi hozirgi mojaro bilan bog‘liq bo‘lishi mumkinligidan tashqarida emas”.
Yangilanish, shuningdek, G‘azo 1861-yildagi AQSh fuqarolar urushidan beri jurnalistlar uchun eng halokatli mojaro hududiga aylanganini ham e’tibordan chetda qoldiradi. O‘tgan avgust oyida BMTning inson huquqlari bo‘yicha sobiq advokati Kreyg Moxiber Mondveys nashriga shunday yozgan edi: “G‘arb media kompaniyalari yerdagi voqeliklarni bilmaydilar va ular genoksiyani yashirish uchun nima qilishayotganini aytish juda ishonarli emas. o'z auditoriyalaridan, falastinlik qurbonlarni muntazam ravishda insoniylikdan mahrum qilish va isroillik jinoyatchilarni javobgarlikdan himoya qilish.
Yaqinda, may oyida Haaretz nashriga yozgan isroillik jurnalist Gideon Levi shunday dedi: "Jasur, munosib media sahnasi bu harbiy operatsiyani oldini olishi mumkin edi, ammo bizda bunga o'xshash narsa yo'q".
Reuters matbuot kotibi Declassified'ga ularning xabarlari "Tomson Reuters Trust Principlesga muvofiq adolatli va xolis" ekanligiga ishonishlarini aytdi.
"Ko'pgina yangiliklar bo'limlarida bo'lgani kabi, bizning urush yoritilishimiz ham, shu jumladan o'z jurnalistlarimiz tomonidan ham diqqat bilan tekshirildi va biz bir necha choraklarning fikr-mulohazalariga duch keldik."
