Kanadada 2023-yil 7-oktabrda Isroilning G‘azoga qarshi urushi boshlanganidan beri nafratga asoslangan hodisalar keskin oshgani haqida yangi hisobot ogohlantirdi. Ayrim hududlarda islomofobiya va Falastinga qarshi nafrat jinoyatlari 1,800 foizgacha oshgani qayd etilgan.
Chorshanba kuni e’lon qilingan va York Universitetining Islomofobiya Tadqiqot Markazi muallifi Nadiya Hasan tomonidan yozilgan “Falastin istisnosi hujjatlashtirilishi” nomli hisobotda, so‘nggi 21 oy ichida islomofobiya, Falastinga qarshi irqchilik (APR) va arablarga qarshi irqchilik (AAR)ning “keskin va xavfli” o‘sishi qayd etilgan.
“2023-yil oktabridan keyin Kanadada Falastinga qarshi irqchilik, islomofobiya va arablarga qarshi irqchilikning o‘sishi kuzatildi, bu esa kanadaliklarning hayoti va ishiga ta’sir ko‘rsatmoqda,” dedi Hasan Ottavada bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida.
16 ta Kanada tashkiloti, ommaviy ma’lumotlar va media xabarlari asosida tuzilgan hisobotda, Toronto Politsiya Xizmati 2023-yil 7-oktabrdan 20-noyabrgacha bo‘lgan davrda Falastinga qarshi va islomofobik nafrat jinoyatlari 1,600 foizga oshganini qayd etdi.
Kanada Statistikasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2023-yilda musulmonlarga qarshi nafrat jinoyatlari 94 foizga, arab va G‘arbiy Osiyoliklarga qarshi jinoyatlar esa 52 foizga oshgan.
Kanada Musulmonlari Milliy Kengashi (NCCM) 7-oktabrdan keyingi bir oy ichida islomofobiya holatlari 1,300 foizga oshganini, yil davomida esa bu ko‘rsatkich 1,800 foizga yetganini ma’lum qildi.
Musulmonlar Huquqiy Qo‘llab-quvvatlash Markazi (MLSC) 2023-yil oktabrdan 2024-yil martgacha bo‘lgan davrda 474 ta inson huquqlari bo‘yicha shikoyatlarni qayd etdi, jumladan, 345 ta holatda odamlar Falastinni qo‘llab-quvvatlagani uchun ishidan ayrilgan yoki ta’tilga chiqarilgan. Falastin uchun Huquqiy Markaz esa sakkiz oy ichida APR holatlari 600 foizga oshganini qayd etdi.
Haqiqiy vaziyatning bir qismi
Hisobot faqatgina jamoalar duch kelayotgan muammolarning bir qismini qamrab olishini ta’kidlagan Hasan: “Ushbu hisobotda keltirilgan ma’lumotlar ushbu tashkilotlar bilan o‘tkazilgan suhbatlar, ularning taqdim etgan ma’lumotlari, ommaviy ma’lumotlar va 2023-yil oktabrdan 2024-yil noyabrigacha bo‘lgan media xabarlarga asoslangan,” dedi.
Kanadaning Islomofobiyaga Qarshi Maxsus Vakili Amira Elg‘avobi hisobot natijalari zudlik bilan chora ko‘rishni talab qilishini ta’kidladi.
“Biz Falastin inson huquqlarini himoya qilayotgan kanadaliklarning senzura qilinishi va ovozining o‘chirilishini, bu esa ularning hayoti va kelajagiga haqiqiy ta’sir ko‘rsatishini ko‘ryapmiz,” dedi u.
Ushbu hodisalar Kanadada har kuni sodir bo‘layotganini va ularga qarshi kurashish zarurligini ta’kidlab, u shunday dedi: “9/11dan keyin kuchaygan eski stereotiplar qayta paydo bo‘lib, o‘ng qanot va boshqa guruhlar tomonidan kuchaytirilmoqda va bizning jamoalarimizni, ayniqsa Falastin-musulmon va arab-kanadaliklarni insoniylikdan chiqarish uchun yana qo‘llanilmoqda.”
Hisobot Falastinga qarshi irqchilikni aniqlash uchun ta’rif qabul qilishni, nafratga asoslangan jinoyatlar uchun yaxshiroq javobgarlikni va maktablar hamda davlat muassasalarining ushbu tahdidlarga qanday munosabat bildirganini mustaqil tekshirishni talab qiladi.
“Ushbu hujjatlashtirish loyihasidan tashqari, bu jamoalarning hayotiy tajribalarining ayrim jihatlarini taklif qilgan holda, biz maslahatlashgan tashkilotlar inklyuziv, fanlararo va inson huquqlariga asoslangan siyosat javoblari va eng yaxshi amaliyotlarni ishlab chiqish zarurligini ta’kidladilar, bu ko‘pchilik tomonidan ‘Falastin istisnosi’ deb atalgan holatni hal qilishga qaratilgan,” deyiladi hisobotda.
