AQSh prezidenti Donald Tramp BRIKS iqtisodiy blokining “Amerikaga qarshi siyosatini” qo‘llab-quvvatlagan har qanday davlat qo‘shimcha 10 foizlik tarifga duch kelishini aytdi.
"Ushbu siyosatdan istisnolar bo'lmaydi", deb yozdi u yakshanba kuni kechqurun Truth Social platformasida.
Boshqa bir postda u AQShning turli mamlakatlar bilan bojxona xatlari va/yoki kelishuvlari “7-iyul, dushanba kuni GMT bilan soat 16:00 da yetkazib berilishini” e’lon qildi.
“BRIKS mamlakatlari xalqaro savdoda yoki boshqa joyda AQSh dollarini almashtira olmaydi”, dedi Tramp yanvar oyi oxirida.
“Biz dushman boʻlib koʻringan bu davlatlardan BRIKSning yangi valyutasini yaratmaslik yoki kuchli AQSh dollari oʻrniga boshqa valyutani qoʻllab-quvvatlamaslik majburiyatini olishga intilamiz, aks holda ular 100% bojxona toʻlovlariga duchor boʻladi”, - deya qoʻshimcha qildi u.
BRIKS a’zolari so‘nggi yillarda dollardan voz kechishni muhokama qilishmoqda va bu muhokamalar AQShning 2022-yilda Ukrainada “maxsus harbiy operatsiyasi” boshlanganidan so‘ng Rossiyaga qarshi sanksiyalar kiritishi bilan kuchaydi.
Trampning yakshanba kungi izohlari BRIKS yetakchilari va vakillari Rio-de-Janeyroda guruhning 17-yillik sammitiga yig‘ilgan paytga to‘g‘ri keldi.
BRIKS davlatlari Trampning tariflariga munosabat bildirmoqda
Yakshanba kuni boʻlib oʻtgan sammitda BRIKS yetakchilari Trampning “begʻaraz” import bojlari va yaqinda Isroil va AQShning Eronga hujumlarini tanqid qildi.
Braziliya, Rossiya, Hindiston, Xitoy va Janubiy Afrika kabi 11 mamlakat dunyo aholisining qariyb yarmini va jahon iqtisodiy mahsulotining 40 foizini tashkil qiladi.
Blok, ko'p masalalarda bo'lingan bo'lsa-da, AQShning simob yetakchisi va uning to'xtash va o'tish tariflari urushlari bo'yicha umumiy til topdi, ammo Trumpning ismini to'g'ridan-to'g'ri tilga olishdan qochdi.
Qo'shma sammit bayonotida BRIKS a'zolari "bir tomonlama tariflar" choralarining kuchayishidan jiddiy xavotir bildirdilar va bu tariflar jahon iqtisodiyotiga zarar etkazish xavfi borligini aytdi.
Eronga qilingan hujumlar qoralandi
BRIKS shuningdek, Isroil va AQShning Erondagi yadroviy va boshqa nishonlarga bir qator harbiy zarbalarini qoralab, aʼzo davlat Eronga ramziy yordam taklif qildi.
Aprel oyida Tramp ittifoqchilar va raqiblarga bir qator jazo tariflari bilan tahdid qildi, so‘ngra bozordagi keskin norozilik tufayli bir necha oy muddatga muhlat berishni taklif qildi.
Tramp agar hamkorlar 1 avgustgacha “kelishuv”ga erisha olmasa, bir tomonlama bojlar joriy etishi haqida ogohlantirdi.
AQShning Braziliya, Hindiston va Saudiya Arabistoni kabi ittifoqchilariga imtiyoz sifatida ko'ringan sammit bayonotida hech qanday nuqtada AQSh yoki uning prezidenti to'g'ridan-to'g'ri tanqid qilinmadi.
Ishtirok etishning etishmasligi
Yigirma yil avval tez rivojlanayotgan iqtisodlar forumi sifatida yaratilgan BRIKS AQSh va G‘arbiy Yevropa kuchlariga qarshi Xitoy boshchiligidagi kuch sifatida ko‘rila boshladi.
Ammo guruh kengayib, Eron, Saudiya Arabistoni va boshqalarni qamrab olgani sababli, Isroilning G'azodagi urushidan tortib, AQShning global hukmronligiga qarshi kurashgacha bo'lgan masalalarda mazmunli konsensusga erishish uchun kurash olib bordi.
Masalan, BRIKS davlatlari Isroil-Falastin mojarosini ikki davlat asosida tinch yo‘l bilan hal qilishga chaqirgan.
Eronlik diplomatik manbaning aytishicha, uning hukumati "rezervasyonlari" Braziliyadagi mezbonlarga yetkazilgan. Biroq Eron bu bayonotni to'liq rad etishdan o'zini tiyadi.
Braziliya hukumatidagi manbaga ko'ra, diplomatik sezgirlikning yana bir belgisi sifatida Saudiya Arabistoni tashqi ishlar vaziri yakshanba kungi muzokaralarda umuman ishtirok etmagan.
Saudiya Arabistoni AQShning yuqori texnologiyali harbiy eksportini oluvchi yetakchi mamlakat va AQShning uzoq yillik hamkoridir.
Bu yilgi sammitning siyosiy ta'siri Xitoy rahbari Si Tszinpinning 12 yillik raisligida birinchi marta ishtirok etmagani tufayli pasaygan.
Xitoy rahbari yagona e'tiborga molik yo'qlik emas edi. Ukrainadagi "harbiy jinoyatlar"da ayblanayotgan Rossiya prezidenti Vladimir Putin ham yig'ilishda qatnashmaslikni ma'qul ko'rdi va video aloqa orqali qo'shildi.
Putin o‘z hamkasblariga BRICS global boshqaruvda asosiy o‘yinchiga aylanganini aytdi.
Sammitda, shuningdek, sun'iy intellektni tartibga solish talab qilinib, bu texnologiya boy mamlakatlarning yagona zaxirasi bo'lmasligi kerakligi ta'kidlandi.
Tijoriy AI sektorida hozirda AQSh texnologiya gigantlari hukmronlik qilsa-da, Xitoy va boshqa mamlakatlar jadal rivojlanayotgan imkoniyatlarga ega.
Prezidenti Donald Tramp BRICS iqtisodiy bloki bilan “anti-amerika siyosatlari” bo‘yicha hamkorlik qiladigan har qanday davlatga qo‘shimcha 10 foizlik boj solig‘i joriy etilishini ogohlantirdi.
“Bu siyosatga hech qanday istisno bo‘lmaydi,” deb yozdi u yakshanba kuni kechqurun o‘zining Truth Social platformasida.
Boshqa bir postida u AQSh bojxona xatlari va/yoki turli davlatlar bilan kelishuvlar “dushanba, 7-iyul kuni, soat 16:00 GMT dan boshlab yetkazib berilishini” e’lon qildi.
Yanvar oxirida Tramp, “BRICS davlatlari xalqaro savdoda yoki boshqa joylarda AQSh dollarini almashtira olmaydi,” deb aytgan edi.
“Biz ushbu dushmanona ko‘ringan davlatlardan yangi BRICS valyutasi yaratmaslik yoki AQSh dollarini almashtiradigan boshqa valyutani qo‘llab-quvvatlamaslik bo‘yicha majburiyat talab qilamiz, aks holda ular 100 foizlik bojxona solig‘iga duch keladi,” deb qo‘shimcha qildi u.
So‘nggi yillarda BRICS a’zolari dollardan voz kechish masalasini muhokama qilishgan, ayniqsa, 2022-yilda AQSh Rossiyaga qarshi sanksiyalar joriy etganidan keyin bu muhokamalar kuchaygan.
Trampning yakshanba kungi bayonotlari BRICS yetakchilari va vakillari Rio-de-Janeyroda guruhning 17-yillik sammiti uchun yig‘ilayotgan bir paytda yangradi.
BRICS davlatlari Trampning tariflariga qarshi chiqdi
Yakshanba kungi sammitda BRICS yetakchilari Trampning “tanlab olinmagan” import tariflari va yaqinda Isroil-AQSh tomonidan Eronga qilingan zarbalarini tanqid qilishdi.
Braziliya, Rossiya, Hindiston, Xitoy va Janubiy Afrika kabi 11 davlat dunyo aholisining yarmiga yaqinini va global iqtisodiy mahsulotning 40 foizini tashkil etadi.
Guruh ko‘p masalalarda bo‘lingan bo‘lsa-da, AQShning o‘zgaruvchan yetakchisi va uning tarif urushlariga qarshi umumiy pozitsiyani topdi, hatto uni bevosita nomlamasdan.
“Bir tomonlama tariflarning ko‘payishi borasida jiddiy xavotirlar” bildirilgan holda, BRICS a’zolari bu tariflar global iqtisodiyotga zarar yetkazishi mumkinligini sammitning qo‘shma bayonotida ta’kidlashdi.
Eron zarbalari qoralandi
BRICS, shuningdek, a’zo davlatlardan biri bo‘lgan Eronga ramziy qo‘llab-quvvatlashni taklif qildi va Isroil va AQSh tomonidan yadro va boshqa nishonlarga qilingan bir qator harbiy zarbalarni qoraladi.
Aprel oyida Tramp ittifoqchilar va raqiblarni bir qator jazolovchi bojxona solig‘i bilan tahdid qilgan edi, ammo kuchli bozor sotuvlaridan so‘ng bir necha oylik kechiktirishni taklif qildi.
Tramp, agar ular 1-avgustga qadar “kelishuvlar”ga erishmasa, sheriklarga bir tomonlama bojxona solig‘i joriy etishini ogohlantirdi.
Braziliya, Hindiston va Saudiya Arabistoni kabi AQSh ittifoqchilariga ko‘rinadigan yon berish sifatida, sammit deklaratsiyasida AQSh yoki uning prezidentini bevosita tanqid qilishdan qochildi.
Ishtirok etmaganlar
Yigirma yil avval tez rivojlanayotgan iqtisodiyotlar uchun forum sifatida tashkil etilgan BRICS AQSh va G‘arbiy Yevropa kuchlariga qarshi Xitoy boshchiligidagi muvozanat sifatida ko‘rilmoqda.
Ammo guruh Eron, Saudiya Arabistoni va boshqa davlatlarni o‘z ichiga olgan holda kengaygan sari, Isroilning G‘azodagi urushidan tortib AQShning global hukmronligiga qarshi chiqishgacha bo‘lgan masalalarda muhim kelishuvga erishishda qiynalmoqda.
Masalan, BRICS davlatlari Isroil-Falastin mojarosiga tinch ikki davlatli yechim chaqirig‘ini birgalikda qo‘llab-quvvatlashdi.
Eronlik bir diplomatik manba o‘z hukumatining “e’tirozlari” Braziliya mezbonlariga yetkazilganini aytdi. Shunga qaramay, Eron bayonotni to‘liq rad etishdan tiyildi.
Diplomatik nozikliklarning yana bir belgisi sifatida, Saudiya Arabistoni tashqi ishlar vaziri yakshanba kungi muhokamalarda umuman ishtirok etmadi, deydi Braziliya hukumati manbasi.
Saudiya Arabistoni yuqori texnologiyali AQSh harbiy eksportlarining yetakchi foydalanuvchilaridan biri bo‘lib, uzoq yillik AQSh hamkori hisoblanadi.
Bu yilgi sammitning siyosiy ta’siri Xitoy prezidenti Si Szinpinning 12 yillik prezidentlik davrida birinchi marta yig‘ilishga kelmaganligi sababli pasaygan.
Xitoy yetakchisi yagona ishtirok etmagan shaxs emas. Ukrainadagi “urush jinoyatlari”da ayblangan Rossiya prezidenti Vladimir Putin ham yig‘ilishga kelmasdan, video orqali qatnashdi.
U o‘z hamkasblariga BRICS global boshqaruvda muhim o‘yinchiga aylanganini aytdi.
Sammit, shuningdek, sun’iy intellektni tartibga soluvchi qoidalar chaqirig‘ini bildirdi va bu texnologiya faqat boy davlatlarning mulki bo‘lishi mumkin emasligini ta’kidladi.
Hozirda tijorat sun’iy intellekt sektori AQSh texnologik gigantlari tomonidan boshqarilmoqda, ammo Xitoy va boshqa davlatlar tez rivojlanayotgan imkoniyatlarga ega.
