AQSh Prezidenti Donald Tramp va Rossiya Prezidenti Vladimir Putin Alyaskada bo‘lib o‘tgan sammitni hech qanday kelishuv e’lon qilmasdan yakunladilar, jumladan, Trampning asosiy maqsadi deb e’lon qilingan Ukraina urushini tugatish masalasida ham.
Juma kuni Elmendorf-Richardson harbiy bazasida uch soat davom etgan uchrashuvdan so‘ng, birgalikda o‘tkazilgan matbuot anjumanida Tramp, “Ko‘p, juda ko‘p masalalarda kelishuvga erishdik. Bir nechta katta masalalar bor, ularda hali to‘liq kelishuvga erishmadik, lekin oldinga siljish bor,” dedi. U “Tinchlik sari intilish” yozuvi fonida so‘zladi.
“Kelishuv bo‘lmaguncha, kelishuv yo‘q,” deb qo‘shimcha qildi u.
U qolgan masalalar haqida batafsil ma’lumot bermadi yoki ular to‘g‘ridan-to‘g‘ri Ukrainaga tegishli ekanligini tasdiqlamadi.
Putin esa Rossiyaning pozitsiyasida o‘zgarish yo‘qligini ko‘rsatib, mojaroni “bizning xavfsizligimizga asosiy tahdidlar” bilan bog‘liq deb ta’rifladi va uzoq muddatli yechim mojaroning “asosiy sabablarini” hal qilishni talab qilishini ta’kidladi. Bu Moskva tomonidan Ukrainaga hududlarni topshirish, qurolsizlanish, NATOga a’zo bo‘lishdan voz kechish va hukumatni o‘zgartirish talablari sifatida tushuniladi.
“Biz Kiyev va Yevropa poytaxtlari buni konstruktiv qabul qilishini va ishni buzmasligini kutamiz,” dedi Putin.
‘Keyingi safar Moskvada’
U, shuningdek, Trampning 2022-yilda prezident bo‘lganida urush boshlanmagan bo‘lardi degan da’vosini takrorlab, “Men bunga to‘liq ishonaman,” dedi.
Tramp NATO yetakchilari, Ukraina Prezidenti Volodimir Zelenskiy va boshqalar bilan muzokaralar haqida gaplashishini aytdi.
Jurnalistlarning savollarini qabul qilmasdan ketishidan oldin, Tramp Putinga, “Sizni yana juda yaqin orada ko‘rishim mumkin,” dedi.
Putin ingliz tilida javob berdi: “Keyingi safar Moskvada.”
Tramp esa, “Bu qiziq taklif... Buning uchun tanqidga uchrashim mumkin, lekin bu ehtimoliy bo‘lishi mumkin,” dedi.
Sammit Rossiyaga qarshi AQSh sanksiyalari ostida bo‘lgan va Ukraina urushidagi harbiy jinoyatlar uchun Xalqaro Jinoyat Sudi tomonidan qidiruvda bo‘lgan Putin uchun iliq kutib olish bilan boshlandi.
Tramp uni aeroportda qo‘l siqish, tabassumlar va qizil gilamda yurish bilan kutib oldi, shu bilan birga AQSh harbiy samolyotlari, jumladan, B-2 bombardimonchi samolyoti osmonni kesib o‘tdi.
Ikki yetakchi keyin AQSh prezidentlik limuzinida tarjimonsiz birga yurishdi — bu ikki raqib davlat rahbarlari uchun noodatiy harakat.
Oldinga intilish
Kreml matbuot kotibi Dmitriy Peskovning Interfaks axborot agentligiga bergan ma’lumotiga ko‘ra, Putin va Tramp o‘rtasidagi muzokaralar mamlakatlarga yechim izlash yo‘lida davom etishga imkon berdi.
“Suhbat, albatta, juda ijobiy bo‘ldi va ikki prezident bu haqda gaplashishdi. Bu aynan shunday suhbatki, bu bizga birgalikda yechim izlash yo‘lida ishonch bilan oldinga siljish imkonini beradi,” dedi Peskov.
Ikki yetakchi gaplashayotgan paytda, urush davom etmoqda edi, sharqiy Ukraina hududlarining aksariyati havo hujumidan ogohlantirish ostida edi. Rossiyaning Rostov va Bryansk viloyatlari gubernatorlari o‘z hududlarining ayrim qismlari Ukraina dronlari hujumiga uchraganini xabar qilishdi.
Zelenskiy Moskvaga hech qanday hududni rasmiy ravishda topshirishni rad etdi va AQSh tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan xavfsizlik kafolatini izlamoqda.
Sammitga Kiyevdan darhol munosabat bildirilmagan.
Ukraina muxolifati deputati Oleksiy Goncharenko Telegram messenjerida, “Ko‘rinishidan Putin o‘ziga ko‘proq vaqt sotib oldi. Hech qanday sulh yoki keskinlikni yumshatish bo‘yicha kelishuvga erishilmadi,” deb yozdi.
Chexiya Tashqi ishlar vaziri Yan Lipavskiy Trampning sa’y-harakatlarini olqishladi, lekin Putinning kelishuvga qiziqishi borligiga shubha bildirdi.
“Agar Putin tinchlik muzokaralariga jiddiy yondashganida edi, u bugun butun kun davomida Ukrainaga hujum qilmagan bo‘lardi,” dedi u.
Moskva ham, Kiyev ham uch yildan ortiq davom etayotgan urushda tinch aholini nishonga olishni rad etmoqda. Ammo minglab tinch aholi halok bo‘ldi, ularning aksariyati ukrainaliklar, va urush ikki tomondan bir milliondan ortiq odamni o‘ldirgan yoki yaralagan.
