Misr va Sudan Efiopiya tomonidan Nil daryosida qurilgan to‘g‘onni ikki davlat uchun “tahdid” deb atashdi.
Bu chorshanba kuni Qohirada Misr tashqi ishlar vaziri Badr Abdelatty, sug‘orish vaziri Hani Sweilam va Sudan tashqi ishlar davlat vaziri Umar Sediq boshchiligidagi delegatsiya o‘rtasida o‘tkazilgan muzokaralardan so‘ng e’lon qilingan qo‘shma bayonotda ma’lum qilindi.
“Muzokaralarda Efiopiya to‘g‘oni bilan bog‘liq voqealar muhokama qilindi va tomonlar xalqaro huquqni buzuvchi ushbu to‘g‘on quyi oqimdagi davlatlar uchun jiddiy oqibatlarga olib kelishi va Sharqiy Nil havzasida barqarorlikka doimiy tahdid solishini ta’kidlashdi,” deyiladi bayonotda.
Sudan OAVlariga ko‘ra, ikki davlat Efiopiyani o‘z siyosatini o‘zgartirishga va mintaqaviy hamkorlikni tiklashga chaqirdi.
Bu bayonot Efiopiya bosh vaziri Abiy Ahmadning o‘z mamlakati Misr va Sudan bilan Efiopiya to‘g‘oni bo‘yicha hamkorlik qilishga tayyorligini tasdiqlaganidan bir kun o‘tib e’lon qilindi. U to‘g‘onning qurilishi yakunlanganini va bu ikki quyi oqimdagi davlatlarga yil davomida suv oqimini ta’minlashini, toshqinlarning oldini olishini hamda ularga zarar yetkazmaganini ta’kidladi.
Shuningdek, bu bayonot Misr va Sudan bir tomonda, Efiopiya esa boshqa tomonda bo‘lgan to‘g‘onning to‘ldirilishi va ishlashi bo‘yicha kelishmovchiliklar fonida e’lon qilindi. To‘g‘on qurilishi 2011-yilda boshlangan. Qohira va Xartum uning to‘ldirilishi va ishlashi bo‘yicha majburiy uch tomonlama huquqiy kelishuvga erishishni talab qilmoqda.
Efiopiya esa bunday kelishuv zarur emasligini ta’kidlab, hech bir davlat manfaatlariga zarar yetkazish niyati yo‘qligini qayd etmoqda. Ushbu kelishmovchilik uch yil davomida muzokaralarning to‘xtashiga olib keldi, biroq 2023-yilda muzokaralar qayta tiklandi va 2024-yilda yana to‘xtab qoldi.
Iqlim inqirozi va siyosiy beqarorlik
6,650 kilometr uzunlikdagi Nil daryosi 11 davlat tomonidan bo‘lishiladi: Burundi, Ruanda, Kongo Demokratik Respublikasi (KDR), Keniya, Uganda, Tanzaniya, Efiopiya, Eritreya, Janubiy Sudan, Sudan va Misr.
Misr iqlim inqirozi kabi bir nechta omillar tufayli jiddiy suv tanqisligi muammosiga duch kelmoqda. Uning suvining 90 foizdan ortig‘i Nil daryosidan olinadi.
Sudan esa siyosiy beqarorlik tufayli ma’lum darajada suv inqiroziga duch kelmoqda.
Misr va Sudan quyi oqimdagi davlatlar bo‘lib, yuqori oqimdagi davlatlarga nisbatan kamroq yog‘ingarchilik oladi.
Efiopiya esa to‘g‘onni energiya mustaqilligi va iqtisodiy o‘sish uchun zarur deb hisoblaydi.
