Yevropa Ittifoqining Tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo‘yicha sobiq oliy vakili Jozep Borrel 1995-yilgi Srebrenitsa qirg‘inini G‘azodagi davom etayotgan urush bilan solishtirib, global harakatsizlik davom etsa, yana bir genotsid xavfi borligini ta’kidladi.
“30 yil avval biz Srebrenitsadagi genotsidni to‘xtata olmadik. Bugun biz qurbonlar oldida bosh egamiz,” deb yozdi Borrel juma kuni X platformasida.
“Ularning xotirasini hurmat qilishning eng yaxshi yo‘li – hozir G‘azada sodir bo‘layotgan boshqa bir genotsidni to‘xtatishdir,” deya qo‘shimcha qildi u.
1995-yil iyul oyida Bosniya serblarining kuchlari BMT tomonidan xavfsiz hudud deb e’lon qilingan Srebrenitsani bosib olib, 8 mingdan ortiq bosniyalik musulmon erkak va o‘g‘il bolalarni o‘ldirgan edi.
Bu hudud o‘sha vaqtda Gollandiyalik tinchlikparvar qo‘shinlar himoyasida edi. General Ratko Mladich boshchiligidagi qo‘shinlar, keyinchalik genotsidda aybdor deb topilib, umrbod qamoq jazosiga hukm qilingan, birinchi kunning o‘zida 2 ming kishini qatl qilgan.
Keyingi kunlarda esa minglab odamlar atrofdagi o‘rmonlarga qochib ketayotgan paytda o‘ldirilgan. Qurbonlarning qoldiqlari Bosniya va Gersegovinada 570 dan ortiq ommaviy qabrlardan topilgan.
Isroilning G‘azodagi qirg‘ini
Isroil 2023-yil oktyabr oyidan beri G‘azada genotsid olib bormoqda. Falastinliklar 57,800 dan ortiq odamning, aksariyati ayollar va bolalar, o‘ldirilganini qayd etgan.
Falastinning rasmiy WAFA axborot agentligiga ko‘ra, taxminan 11,000 falastinlik vayron bo‘lgan uylarning vayronalari ostida qolgan bo‘lishi mumkin.
Mutaxassislarning fikricha, asl o‘lim soni G‘aza ma’murlari bergan raqamlardan ancha yuqori bo‘lib, taxminan 200,000 ga yetishi mumkin.
Vashington o‘zining uzoq muddatli ittifoqchisi Isroilga har yili 3,8 milliard dollar harbiy yordam ajratadi.
2023-yil oktyabr oyidan beri AQSh G‘azodagi genotsid va qo‘shni mamlakatlardagi urushlarni qo‘llab-quvvatlash uchun 22 milliard dollardan ortiq mablag‘ sarflagan.
AQShning yuqori martabali amaldorlari G‘azada tinch aholi orasidagi o‘limlar sonining yuqoriligi sababli Isroilni tanqid qilganiga qaramay, Vashington hozircha qurol yetkazib berishga hech qanday shart qo‘yishni rad etmoqda.
Noyabr oyida Xalqaro Jinoyat Sudi Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu va sobiq Mudofaa vaziri Yoav Gallantga qarshi G‘azada urush jinoyatlari va insoniyatga qarshi jinoyatlar bo‘yicha hibsga olish orderlarini chiqardi.
Bundan tashqari, Isroil G‘azodagi harbiy kampaniyasi tufayli Janubiy Afrika tomonidan Xalqaro Sudga genotsid ishi bo‘yicha javobgarlikka tortilmoqda.
