Yaponiya yetakchilari yadroviy qurolsiz dunyo uchun chaqiriqlarini yangiladilar, chunki Yaponiya AQShning Xirosimaga atom bombasi tashlaganining 80 yilligini nishonladi.

Bosh vazir Shigeru Ishiba mamlakatining global yadroviy qurolsizlanishga bo‘lgan sadoqatini yana bir bor tasdiqladi va Yaponiya urush paytida atom bombalaridan aziyat chekkan yagona davlat ekanligini ta’kidladi, deb xabar berdi NHK telekanali.

“Men Xirosima Tinchlik Memorial Muzeyiga tashrif buyurganimda, bu chidab bo‘lmas sinovlar va xotiralar yo‘qolib ketmasligi va kelajak avlodlarga yetkazilishi kerakligi haqidagi qarorimni yangiladim,” dedi u chorshanba kuni Xirosima shahridagi Tinchlik Memorial Parkida o‘tkazilgan marosim ishtirokchilariga.

“Xirosimaga atom bombasi tashlanganiga 80 yil o‘tdi, bu shahar bir lahzada kuygan xarobaga aylangan edi. Men hayotini yo‘qotganlarning ruhlariga chuqur hurmat bilan samimiy ta’ziya bildirdim,” dedi u keyinchalik X platformasida.

Xirosima meri Kazumi Matsui o‘z nutqida dunyo bo‘ylab harbiy kuchlarni oshirishga bo‘lgan tezlashayotgan tendensiyadan ogohlantirdi, ayniqsa Rossiyaning Ukrainadagi urushi va G‘azodagi Isroil urushi fonida.

“Bu voqealar xalqaro hamjamiyat tarix fojialaridan o‘rganishi kerak bo‘lgan saboqlarni ochiqchasiga e’tiborsiz qoldiradi,” dedi u.

Marosim mahalliy vaqt bilan soat 8:15 da (GMT 2315 seshanba) boshlandi, ya’ni AQSh 1945 yil 6 avgustda Xirosimaga bomba tashlagan ayni daqiqada.

Portlash shaharni vayron qildi va yil oxiriga kelib taxminan 140,000 kishini o‘ldirdi. Keyingi o‘n yilliklarda minglab odamlar radiatsiya bilan bog‘liq kasalliklardan aziyat chekishdi.

“Little Boy” bombasi tashlanganidan uch kun o‘tib, 9 avgust kuni yana bir atom bombasi Nagasakida 74,000 kishini o‘ldirdi. Imperatorlik Yaponiyasi 15 avgustda taslim bo‘ldi va Ikkinchi Jahon urushi yakunlandi. Bugungi kunda Xirosima 1,2 million aholiga ega gullab-yashnayotgan metropolga aylangan, ammo hujumlar ko‘pchilikning xotirasida yashab kelmoqda.

Marosim arafasida taxminan 55,000 kishi jabrlanganlarga hurmat bajo keltirish uchun senotaf oldida navbatga turishni boshladi. Matsui Kazumi parkdagi senotafga yangilangan qurbonlar ro‘yxatini joylashtirdi. Endi bu ro‘yxatda 349,246 ism bor.

Tong otishidan oldin, hujumda yaqinlarini yo‘qotgan oilalar ham ibodat qilish uchun kelishdi. 96 yoshli Yoshie Yokoyama, nogironlar aravachasida nabirasi bilan kelib, jurnalistlarga ota-onasi va bobosi-buvisi bomba qurbonlari bo‘lganini aytdi.

“Bobom bombadan keyin tez orada vafot etdi, otam va onam esa saraton kasalligiga chalinib vafot etishdi. Qaynotam va qaynonam ham vafot etishdi, shuning uchun erim urushdan qaytgach, ularni ko‘ra olmadi. Hali ham odamlar aziyat chekmoqda,” dedi u.

Chorshanba kungi marosimda 120 ga yaqin davlat va mintaqalar, jumladan, birinchi marta Tayvan va Falastin vakillari ishtirok etishi kutilgan edi. Bombardimonlar uchun hech qachon rasmiy uzr so‘ramagan AQShni Yaponiyadagi elchisi vakillik qildi. Rossiya va Xitoy ishtirok etmadi.

O‘zining tinchlik deklaratsiyasida Kazumi global yetakchilarni Xirosimaga tashrif buyurib, yadroviy qurollar sabab bo‘lgan vayronagarchilikni o‘z ko‘zlari bilan ko‘rishga chaqirdi. U muloqot va ishonchga asoslangan yangi xalqaro xavfsizlik tizimini yaratishga chaqirdi.

Xirosima va Nagasakidagi atom bombardimonlarining tirik qolgan qurbonlari soni 100,000 dan kam bo‘lib, ularning o‘rtacha yoshi 86 dan oshganligi sababli, rasmiylar va faollar ularning hikoyalarini kelajak avlodlarga yetkazish zarurligini ta’kidlamoqda.