Qlobal ticarətin sürətlə dəyişən dinamikası Almaniya kimi ixraca əsaslanan iqtisadiyyatlara dərindən təsir edir.

Donald Trampın yenidən ABŞ prezidenti seçilməsi ilə rüsumların artırılması ehtimalı Almaniyanın iqtisadi sabitliyinə ciddi təhlükə yaradır.

Almaniya onilliklər ərzində əsas ticarət tərəfdaşı kimi ABŞ-dan ciddi şəkildə asılı olub, lakin bu asılılıq Avropanın ən böyük iqtisadiyyatında zəiflikləri getdikcə daha çox üzə çıxarır.

ABŞ Almaniya mallarının ən böyük idxalçısı olaraq qalır. 2023-cü ildə Almaniya ABŞ-a 157,9 milyard avro dəyərində mal ixrac edib ki, bu da onun ümumi ixracının təxminən on faizini təşkil edir. Bu, ABŞ-ı xüsusilə Almaniyanın avtomobil və sənaye sektorları üçün əvəzolunmaz bazara çevirir.

Amma Trampın təklif etdiyi tariflər – Kanada və Meksikadan idxala 25 faiz, Avropa mallarına 10 faiz və Çin mallarına 60 faiz – Almaniyanın bu kritik bazarda mövqeyini ciddi şəkildə zəiflədə bilər.

Tramp təhdidlərini həyata keçirərsə, Almaniyanın ABŞ-a ixracı 15 faizə qədər azala bilər.

Almaniya iqtisadiyyatının onurğa sütununu təşkil edən avtomobil və sənaye sektorları ən çox təsirlənəcək sektorlar olacaq. Almaniyanın iqtisadi uğurunun əsas sütunu olan avtomobil sənayesi ABŞ-da bazar payını bərpa etmək üçün mübarizə apara bilər.

İqtisadçılar xəbərdarlıq edirlər ki, bu proteksionist tədbirlər təkcə Almaniyanı deyil, bütövlükdə Avropanı iqtisadi tənəzzülə sürükləyə bilər.

Almaniyanın Kil şəhərində yerləşən Dünya İqtisadiyyatı İnstitutunun (İfW) prezidenti Moritz Şularik bu cür tariflərin Almaniya iqtisadiyyatına potensial dağıdıcı təsirlərini vurğulayıb.

Bu arada Federal İqtisadiyyat naziri Robert Habek dialoqa çağırıb və bəyan edib ki, Avropa İttifaqı vahid şəkildə cavab verməlidir.

Ən ciddi narahatlıq Trampın Çin mallarına 60 faizə qədər rüsum tətbiq etməklə hədələməsindən qaynaqlanır. Bu, qlobal təchizat zəncirlərini pozaraq təkcə Çinə deyil, Avropaya və Almaniyaya da təsir edəcək. Bu məhdudiyyətlər istehsal xərclərini artıra və Almaniyanın beynəlxalq ticarətdəki mövqeyini zəiflədə bilər.

Trampın proteksionist siyasətləri nəticə verərsə, Almaniyanın ən mühüm ticarət tərəfdaşı ilə münasibətlərinə ciddi ziyan vura və ölkəni tənəzzülə sürükləyə bilər.

Artan iqtisadi təzyiqlər

Daxili cəbhədə Almaniya əlavə iqtisadi çətinliklərlə qarşı-qarşıyadır. İnflyasiya artmaqda davam edir və iri korporasiyaların kütləvi ixtisarları iqtisadiyyatı daha da sabitsizləşdirir.

Malların və xidmətlərin qiymətləri 2024-cü ilin noyabr ayına qədər illik müqayisədə iki faizdən çox artaraq istehlakçıların alıcılıq qabiliyyətini zəiflətdi və iqtisadi inkişafı yavaşlatdı.

Bu arada, aparıcı alman şirkətləri işçi qüvvəsini kəskin ixtisar etdiklərini elan edirlər.

"Volkswagen" üç fabrikini bağlamağı və minlərlə işçini ixtisar etməyi planlaşdırır. Polad sənayesi nəhəngi "Thyssenkrupp" 2030-cu ilə qədər təxminən 11 min iş yerini ixtisar etməyi hədəfləyir. "Deutsche Bahn" (Almaniyanın dəmir yolları şirkəti) 2024-cü ilin birinci yarısında 1,2 milyard avro itki verdiyini və 2029-cu ilə qədər təxminən 30,000 iş yerini ixtisar etməyi planlaşdırdığını bildirdi.

"Bosch" 5500 əlavə iş ixtisarı elan etdi. Ümumilikdə, bu ixtisarlar 120 mini ötərək Almaniyanın iqtisadi rəqabət qabiliyyətini daha da zəiflədir və qeyri-müəyyənliyi artırır.

Almaniya həm də demoqrafik problemlə üz-üzədir: əhalinin qocalması ciddi ixtisaslı işçi çatışmazlığına səbəb olur. İqtisadi artımı qorumaq və sosial təminat sistemlərini sabitləşdirmək üçün Almaniya getdikcə daha çox xarici işçilərdən asılı hala gəlir.

Lakin beynəlxalq istedadların cəlb edilməsi və saxlanılması Almaniyanın bacarıqlı mütəxəssislər üçün qlobal məkan kimi rəqabətədavamlı qalmasını təmin etmək ölkədəki ümumi struktur problemlərin həllindən asılıdır.

Buna nail olmaq üçün Almaniya xarici işçiləri cəlb edən və inteqrasiya edən inklüziv siyasətlər qəbul etməlidir.

İrqçilik və ksenofobiya ölkənin beynəlxalq imicinə xələl gətirir və xarici istedadların uğurlu inteqrasiyasına mane olur.

Ayrı-seçkiliklə mübarizə və sosial birliyin gücləndirilməsi Almaniyanın iqtisadi və sosial sabitliyi üçün vacibdir.

Daha sürətli inteqrasiya prosesləri həm də əcnəbi işçilərə iqtisadiyyat və təhsil sistemlərinə daha effektiv töhfə verəcək.

Rəqəmsallaşma və innovasiya əmək bazarının stimullaşdırılmasında daha mühüm rol oynamalıdır. Xüsusilə sənaye və xidmət sektorlarında qabaqcıl texnoloji irəliləyişlər həm yerli, həm də xarici işçilər üçün imkanlar yaradacaq.

Texnoloji cəhətdən gələcəyə üz tutmuş əmək bazarı Almaniyanın qlobal rəqabət qabiliyyətini gücləndirəcək və onu bütün dünyada ixtisaslı mütəxəssislər üçün daha cəlbedici məkana çevirəcək.

Digər mühüm addım bürokratik əngəlləri azaltmaqdır. Uzun və mürəkkəb iş icazəsi prosesləri çox vaxt başqa ölkələrdə işləməyə üstünlük verən bir çox yüksək ixtisaslı fərdləri çəkindirir.

Bu prosedurların sadələşdirilməsi Almaniyanın qlobal əmək bazarındakı mövqeyini yaxşılaşdıracaq və onu daha rəqabətli edəcək.

Ticarət asılılıqlarını yenidən düşünmək

Çin son illərdə iqtisadiyyatını xarici şoklara qarşı gücləndirmək üçün əlamətdar addımlar atdı.

2000-ci ildə Çin ticarətinin təxminən 48 faizi G7 ölkələri ilə olub; 2024-cü ildə bu rəqəm 30 faizə düşdü.

Eynilə, ABŞ ilə ticarət də əhəmiyyətli dərəcədə azaldı. Çin 2022-ci ildə ABŞ-a 536 milyard dollarlıq mal ixrac etdiyi halda, 2023-cü ildə bu rəqəm 20 faiz azaldı.

Bu itkiləri kompensasiya etmək üçün Çin inkişaf etməkdə olan bazarlarda ticarət sövdələşmələri etməyə və infrastruktura sərmayə qoymağa diqqət yetirdi.

Bu strateji diversifikasiya Almaniya üçün dəyərli nəticələr ortaya qoyur.

Ölkənin ABŞ və Çinlə ticarətdən ciddi asılılığı onu əhəmiyyətli iqtisadi risklərə məruz buraxır.

Afrika, Cənub-Şərqi Asiya və Cənubi Amerikanın inkişaf etməkdə olan bazarları ilə daha güclü əlaqələr qurmaqla Almaniya iqtisadi zəifliklərini azalda bilər.

Lakin belə bir dəyişiklik müasir və dayanıqlı iqtisadi çərçivəni təmin etmək üçün rəqəmsallaşma və davamlı enerji və möhkəm sərmayələr ilə dəstəklənməlidir.

Almaniya Çinin yanaşmasından ilham alaraq qlobal ticarət arenasında öz mövqeyini gücləndirə və iqtisadi gələcəyini daha yaxşı təmin edə bilər.

Almaniya-Türkiyə əməkdaşlığının potensialı

Almaniyanın Türkiyə ilə əlaqələrini gücləndirməsi iqtisadiyyatını şaxələndirməsinə fayda verə bilər.

Strateji coğrafi mövqeyi, dinamik işçi qüvvəsi və sürətlə inkişaf edən sənaye infrastrukturu ilə Türkiyə Almaniyanın iqtisadi hədəfləri üçün perspektivli tərəfdaşdır.

Türkiyə sənayesi, xüsusən də avtomobil, texnologiya və enerji sektorları Almaniyanın ehtiyaclarına uyğundur və təchizat zəncirlərini effektiv şəkildə tamamlaya bilər.

Bundan əlavə, Türkiyə ilə Aİ arasında olan gömrük ittifaqı Almaniyaya əhəmiyyətli səviyyədə xərclərin azaldılması və logistika sahəsində səmərəlilik təmin edərək, əməkdaşlıq potensialını daha da artırır.

Türkiyənin güclü iqtisadi inkişaf trayektoriyası Almaniyanın ticarət şəbəkəsinə töhfə vermək üçün əhəmiyyətli imkanlar təqdim edir.

Genişlənmiş Almaniya-Türkiyə əməkdaşlığı Almaniyanın qlobal bazarlarda rəqabət qabiliyyətini artırmaqla yanaşı, iqtisadi riskləri azaltmaq üçün kritik diversifikasiyanı da təmin edəcək.

İqtisadi sahədən başqa, bu tərəfdaşlıq daha möhkəm və strateji ikitərəfli münasibətlərə yol açmaqla daha sıx siyasi əlaqələr qurmaq potensialına malikdir.

Almaniya kritik bir mərhələdədir və iqtisadi problemlərilə mübarizə aparmaq və qlobal ticarətin dəyişən dinamikasına uyğunlaşmaq üçün təcili strateji transformasiyaya ehtiyacı var.