Beynəlxalq Enerji Agentliyi (IEA) süni intellekt tətbiqlərinin enerji təhlükəsizliyi və CO2 emissiyası hədəfləri baxımından yeni problemlər yaradacağını bildirib və data mərkəzlərinin elektrik istehlakının 2030-cu ilə qədər iki dəfədən çox artacağını açıqlayıb.

Süni intellekt eyni zamanda elektrik enerjisinin daha səmərəli istehsalı və istehlakı üçün imkanlar təklif edə bilər. IEA bunu süni intellektin enerjiyə təsiri ilə bağlı ilk hesabatında vurğulayıb. Data mərkəzləri 2024-cü ildə qlobal elektrik istehlakının təxminən 1,5%-ni təşkil edirdi, lakin bu, son beş ildə illik 12% artıb.

Generativ süni intellekt nəhəng data bazalarında toplanmış məlumatları işləmək üçün böyük hesablama gücü tələb edir. ABŞ, Avropa və Çin birlikdə hazırda data mərkəzi istehlakının təxminən 85%-ni təşkil edir. Böyük texnologiya şirkətləri artan enerji ehtiyaclarını həyata keçirməyə başlayıblar.

"Google" keçən il süni intellekt yarışında öz payını dəstəkləmək üçün kiçik nüvə reaktorlarından elektrik enerjisi almaq üçün müqavilə imzaladı. "Microsoft" 1979-cu ildə Amerikanın ən pis nüvə qəzasının baş verdiyi Three Mile İslanddakı yeni reaktorların enerjisindən istifadə etməyi planlaşdırır. "Amazon" da keçən il öz data mərkəzləri üçün nüvə enerjisindən istifadə etmək barədə müqavilə bağladı. Mövcud templə davam edilsə data mərkəzləri 2030-cu ilə qədər qlobal enerjinin təxminən 3%-ni istehlak edəcək.

IEA-nın məlumatına görə, data mərkəzlərinin elektrik istehlakı 2030-cu ilə qədər təxminən 945 terawatt-saata (TWh) çatacaq.

Hesabatda bildirilib ki, bu, hazırda Yaponiyanın ümumi elektrik istehlakından bir qədər çoxdur. Süni intellekt digər rəqəmsal xidmətlərə artan tələblə yanaşı, bu artımın ən mühüm gücüdür.

100 meqavatlıq bir data mərkəzi 100.000 ev təsərrüfatı qədər enerji istehlak edə bilər. Bununla belə, hesabatda vurğulanır ki, hazırda tikilməkdə olan yeni data mərkəzləri iki milyon ev təsərrüfatı qədər enerji istehlak edə bilər.

Parisdə yerləşən enerji siyasəti üzrə məsləhətçilər qrupu bildirib ki, süni intellekt növbəti onillikdə enerji sektorunu dəyişmək potensialına malikdir, bu, dünya üzrə data mərkəzlərindən elektrik enerjisinə tələbatın artmasına səbəb olur, eyni zamanda xərcləri azaltmaq, rəqabət qabiliyyətini artırmaq və emissiyaları azaltmaq üçün əhəmiyyətli imkanlar təklif edir.

Süni intellekt sahəsində Çini qabaqlamağı hədəfləyən ABŞ prezidenti Donald Tramp elektrik enerjisi istehsalını artırmaq vəzifəsi daşıyan “Milli Enerji Suverenliyi Şurası”nın yaradılması təşəbbüsü ilə çıxış edib.

Kömür hal-hazırda data mərkəzlərini idarə etmək üçün lazım olan enerjinin təxminən 30%-ni təmin edir, lakin bərpa olunan enerji mənbələri və təbii qaz onların daha aşağı qiymətləri və əsas bazarlarda daha geniş mövcudluğu səbəbindən paylarını artıracaq.

Data mərkəzlərinin böyüməsi istər-istəməz elektrik istehlakı ilə bağlı karbon emissiyalarını artıracaq ki, bu da 2035-ci ilə qədər 180 milyon ton CO2-dən 300 milyon tona yüksələcək. Lakin bu, 2024-cü ildə proqnozlaşdırılan 41,6 milyard ton qlobal emissiyanın kiçik bir hissəsi olaraq qalacaq.