Misir, Qəzzanı beş il ərzində yenidən qurmaq üçün 53 milyard dollarlıq bir plan təklif edib. Plana təcili yardım, infrastrukturun bərpası və uzunmüddətli iqtisadi inkişaf kimi məsələləri daxildir.

Bu təklif çərşənbə axşamı Qahirədə keçirilən Ərəb ölkələrinin iştirak etdiyi sammitində müzakirə olunub və liderlər tərəfindən qəbul edilib. Bu, ABŞ Prezidenti Donald Trampın ötən ay irəli sürdüyü plana qarşı bir addım kimi qiymətləndirilib.

Fələstinlilər, ərəb dövlətləri və bir çox dövlət Donald Trampın təklifini pisləyərək, qəzzalıların köçürülməsinə dair hər hansı səyləri rədd ediblər.

Erkən bərpa mərhələsi

Diplomatik mənbələrin yaydığı plan iki mərhələdən ibarətdir: erkən bərpa mərhələsi və yenidənqurma mərhələsi.

Altı ay davam edəcəyi və 3 milyard dollara başa gələcəyi gözlənilən erkən bərpa mərhələsi minaların və partlamamış sursatların təmizlənməsi, dağıntıların aradan qaldırılması və müvəqqəti yaşayış yerlərinin təmin edilməsinə yönələcək.

Misir bu mərhələdə sığınacaq ehtiyaclarını qarşılamaq üçün Qəzzadakı 1,5 milyondan çox köçkün üçün müvəqqəti yaşayış məntəqələrinin yaradılmasını təklif edir. Hər yaşayış məntəqəsində 6 nəfərin qala biləcəyi bildirilir.

Plan həmçinin 60,000 qismən zədələnmiş evin ilkin təmirini nəzərdə tutur ki, bu da 360,000 nəfəri yerləşdirmək üçün kifayət edəcək.

Yenidənqurma mərhələsi

Yenidənqurma mərhələsi dörd il yarım ərzində iki mərhələdə həyata keçiriləcək.

2027-ci ilə qədər davam edəcək və 20 milyard dollarlıq büdcəyə malik birinci mərhələ əsas infrastrukturun, o cümlədən yolların, kommunal şəbəkələrin və ictimai xidmət obyektlərinin bərpasına yönələcək. Həmçinin 1,6 milyon insan üçün 200,000 daimi yaşayış məntəqəsinin tikintisi və 20,000 hektar torpağın bərpası nəzərdə tutulur.

2030-cu ilə qədər davam edəcək və təxminən 30 milyard dollara başa gələcək ikinci mərhələ infrastruktur layihələrinin tamamlanmasını, daha 200,000 yaşayış məntəqəsinin tikintisini, sənaye zonalarının, limanlar, ticarət limanları və hava limanının yaradılmasını nəzərdə tutur.

Maliyyələşdirmə

Plan səmərəli və davamlı maliyyələşdirməni, həmçinin şəffaflıq və nəzarəti təmin etmək üçün beynəlxalq nəzarət altında bir etimad fondunun yaradılmasını təklif edir.

Qahirə donor ölkələri, beynəlxalq və regional maliyyə institutlarını, özəl sektoru və vətəndaş cəmiyyəti qruplarını bir araya gətirmək üçün yüksək səviyyəli nazirlər konfransına ev sahibliyi edəcək.

Misir dövlətinə tabe media orqanı ‘‘Al-Qahera News’’ beynəlxalq konfransın bu ay Qahirədə keçirilməsini alqışlayıb.

Qəzzanı kim idarə edəcək?

Misirin planına əsasən, Fələstin müqavimət hərəkatı ‘‘Həmas’’ kənarlaşdırılacaq və ərazini idarə etmək üçün müstəqil texnokratlardan və qeyri-partiya nümayəndələrindən ibarət bir komitə yaradılacaq. Layihəyə görə, bu komitə keçid dövrü üçün altı ay müddətində Fələstin Administrasiyası (PA) çərçivəsində formalaşdırılacaq.

Daha sonra Fələstin hökuməti bölgə üzərindəki nəzarəti tamamilə bərpa edəcək. Qeyd etməliyik ki, Fələstin hökuməti 2007-ci ildə ‘‘Həmas’’ın ərazini idarə etməyə başlamasından əvvəl Qəzzanı idarə edirdi.

Plana əsasən, Misir və İordaniya Qəzzada hüquq-mühafizə işlərini həyata keçirmək üçün Fələstin hökumətinə tabe təhlükəsizlik qüvvələrini hazırlayır. Plan həmçinin bu səyləri maliyyələşdirmək üçün beynəlxalq və regional dəstəyi nəzərdə tutur.

Plan, Fələstin ərazilərində beynəlxalq mövcudluq ehtimalını gündəmə gətirir. Bu BMT Təhlükəsizlik Şurasının mümkün qətnaməsi ilə müşayiət oluna bilər.

Bu addım Fələstin dövlətinin yaradılmasına və onun imkanlarının artırılmasına imkan verən geniş bir zaman cədvəlinin bir hissəsi olacaq.

Plan Qəzzadakı silahlı qrupların yaratdığı çətinliyi qəbul edir və bu problemin Fələstin hüquqlarını yenidən bərpa edən və irəliləmək üçün konkret yol təqdim edən "etibarlı siyasi proses" vasitəsilə həll edilə biləcəyini bildirir.

Sammitin yekun bəyannaməsi uyğun şərait təmin ediləcəyi təqdirdə Fələstin ərazisində həmçinin seçkilərin keçirilməsini də tələb edir.

Çərşənbə axşamı günü Fələstin Prezidenti Mahmud Abbas Fələstində prezident və qanunverici seçkilərin gələn il keçirilə biləcəyini və son ümumi səsvermədən təxminən iyirmi il keçdiyini bildirib.