Misir Qəzzanı beş il ərzində yenidən qurmaq üçün 53 milyard dollarlıq plan təklif edib. Bu, təcili yardım, infrastrukturun bərpası və uzunmüddətli iqtisadi inkişafı əhatə edir.
Təklif Qahirədə keçirilən Ərəb sammitində müzakirə olunub və liderlər tərəfindən qəbul olunub. Bu, ABŞ prezidenti Donald Trampın ötən ay irəli sürdüyü, müharibədən zərər çəkmiş Qəzzaya nəzarət etmək və fələstinliləri Misir və İordaniyaya köçürmək planına qarşı bir addım kimi təqdim edilib.
Fələstinlilər, ərəb dövlətləri və dünyanın bir çox hökumətləri Trampın təklifini pisləyiblər.
Plan iki mərhələni əhatə edir: erkən bərpa və yenidənqurma.
Erkən bərpa mərhələsi
Altı ay davam edəcəyi və 3 milyard dollara başa gələcəyi gözlənilən erkən bərpa mərhələsi "minaların və partlamamış sursatların təmizlənməsi, dağıntıların aradan qaldırılması və müvəqqəti yaşayış yerlərinin təmin edilməsi”nə yönələcək. Bu mərhələdə təcili sığınacaq ehtiyaclarını qarşılamaq üçün Misir Qəzzada 1,5 milyondan çox köçkün üçün müvəqqəti yaşayış yeri təşkil etmək məqsədilə 7 xüsusi məkan təklif edir. Hər bir yaşayış yerinə orta hesabla 6 nəfəri yerləşə biləcək. Plan həmçinin 60,000 qismən zədələnmiş evin ilkin təmirini nəzərdə tutur ki, bu da 360,000 nəfəri yerləşdirmək üçün kifayət edəcək.
Yenidənqurma mərhələsi
4 il yarım ərzində iki mərhələdə həyata keçiriləcək, 2027-ci ilə qədər davam edəcək və 20 milyard dollarlıq büdcəyə malik birinci mərhələ əsas infrastrukturun, o cümlədən yolların, kommunal şəbəkələrin və ictimai xidmət obyektlərinin bərpasına yönələcək. Həmçinin 1,6 milyon insan üçün 200,000 daimi yaşayış yerinin tikintisi və 20,000 hektar torpağın bərpası nəzərdə tutulur.
2030-cu ilə qədər davam edəcək və təxminən 30 milyard dollara başa gələcək ikinci mərhələ infrastruktur layihələrinin tamamlanmasını, daha 200.000 yaşayış yerinin tikintisini, sənaye zonalarının, balıqçılıq limanının, ticarət limanının və hava limanının yaradılmasını nəzərdə tutur.
Maliyyələşdirmə
Plan səmərəli və davamlı maliyyələşdirməni, həmçinin şəffaflıq və nəzarəti təmin etmək üçün beynəlxalq nəzarət altında bir etimad fondu yaradılmasını təklif edir.
Rəsmi Qahirə donor ölkələri, beynəlxalq və regional maliyyə institutlarını, özəl sektoru və vətəndaş cəmiyyəti qruplarını bir araya gətirmək üçün yüksək səviyyəli nazirlər konfransına ev sahibliyi edəcək.
Misir dövlətinə bağlı media orqanı Al-Qahera News xəbər verir ki, Ərəb sammitinin yekun tədbirinin 2025-ci ilin martında keçirəcəyini alqışlayıb.
Qəzzanı kim idarə edəcək?
Misirin planına əsasən, Fələstin müqavimət qrupu HƏMAS Qəzzadan kənarlaşdırılacaq və ərazini idarə etmək üçün müstəqil texnokratlardan və qeyri-partiya nümayəndələrindən ibarət bir komitə yaradılacaq. Layihəyə görə, bu komitə keçid dövrü üçün 6ı ay müddətində Fələstin hökuməti tərəfindən formalaşdırılacaq. Bu hökumət anklav üzərində nəzarəti bərpa edəcək. Fələstin hökuməti əvvəllər - 2007-ci ildə HƏMAS-ın ərazini idarə etməyə başlamasından əvvəl Qəzzanı idarə edirdi.
Layihəyə görə, Misir və İordaniya Qəzzada hüquq-mühafizə işlərini həyata keçirmək üçün Fələstin hökumətinə bağlı təhlükəsizlik qüvvələrini hazırlayır. Plan həmçinin bu səyləri maliyyələşdirmək üçün beynəlxalq və regional dəstəyi nəzərdə tutur.
Qəzza və işğal olunmuş Qərb Sahilində sülhməramlı və ya qoruma qüvvələrinin yerləşdirilməsi üçün mümkün bir BMT Təhlükəsizlik Şurası qətnaməsini də əhatə edən plan beynəlxalq iştirakı nəzərdə tutur. Bu, "Fələstin dövlətinin yaradılmasına və onun imkanlarının qurulmasına aparan daha geniş bir zaman cədvəli"nin bir hissəsi olacaq.
Plan Qəzzadakı silahlı qrupların yaratdığı çətinliyi qəbul edir və bu məsələnin Fələstin hüquqlarını bərpa edən və irəliləyiş üçün aydın bir yol təqdim edən "etibarlı siyasi proses" vasitəsilə həll edilə biləcəyini bildirir.
Ərəb sammitinin yekun mərhələsi həmçinin Misir dövlətinə bağlı media orqanına görə, uyğun şərait təmin edildiyi təqdirdə, bir il boyu bütün Fələstin ərazilərində seçkilərin keçirilməsini tələb edir.
