Најбрзиот суперкомпјутер во Европа, Јупитер беше претставен во Германија во петок, а неговите оператори се надеваат дека може да му помогне на Стариот континент да се справи со низа предизвици, од истражување на климата до фаќање чекор во трката на вештачката интелигенција.

Еве сè што треба да знаете за системот, кој се гордее со комбинираната моќ на околу милион паметни телефони.

Што е Јупитер?

Сместен во Центарот за суперкомпјутери Јулих во западна Германија, тој е првиот суперкомпјутер во Европа кој ќе може да извршува најмалку еден трилион (или милијарда милијарди) пресметки во секунда.

Соединетите Американски Држави веќе имаат три вакви компјутери, управувани од Министерството за енергетика.

Јупитер е сместен во објект од 3.600 квадратни метри, околу половина од големината на фудбалско игралиште, и сместува процесори и околу 24.000 Нвидиа чипови, фаворизирани од индустријата за вештачка интелигенција.

Половина од 500-те милиони евра за развој и управување со системот во следните неколку години доаѓаат од Европската Унија, а остатокот ќе биде финансиран од Германија.

Оваа огромна компјутерска моќ ќе им биде достапна на истражувачите од различни области и компании за обука на модели на вештачка интелигенција.

„Јупитер е скок напред во компјутерските способности во Европа“, изјави за АФП Томас Липерт, раководител на Центарот Јулих, додавајќи дека е 20 пати помоќен од кој било друг компјутер во Германија.

Како може да ѝ помогне на Европа во трката со вештачка интелигенција?

Липерт вели дека Јупитер е првиот суперкомпјутер што може да се смета за меѓународно конкурентен за обука на модели на вештачка интелигенција во Европа, која заостанува зад САД и Кина во овој сектор.

Според извештајот на Универзитетот Стенфорд објавен претходно оваа година, институциите со седиште во САД произвеле 40 „значајни“ модели на вештачка интелигенција (ВИ), или оние што се сметаат за особено влијателни, во 2024 година, во споредба со 15 во Кина и само три во Европа.

„Тоа е најголемата машина за вештачка интелигенција во Европа“, изјави за АФП Емануел Ле Ру, раководител на одделот за напредно пресметување во Евиден, подружница на францускиот технолошки гигант Атос.

Јупитер е изграден од конзорциум составен од Евиден и германската група ПарТек.

Хозе Марија Села, виш истражувач во Центарот за суперкомпјутери во Барселона, рече дека новиот систем е многу важен за напорите за обука на модели на вештачка интелигенција во Европа.

„Колку е поголем компјутерот, толку е подобар моделот што го развива вештачката интелигенција“, изјави тој за АФП.

Големите јазични модели (ЛЛM) се обучуваат на огромни количини текст и се користат во генеративни чет-ботови со вештачка интелигенција, како што се ЧетГПТ на ОпенАИ и Џемини на Гугл.

Сепак, бидејќи Јупитер сè уште е базиран на американски чипови на Нвидиа, компјутерот сè уште во голема мера се потпира на американската технологија.

Доминацијата на американскиот технолошки сектор стана извор на растечка загриженост, бидејќи односите меѓу САД и Европа се влошија.

За што друго може да се користи компјутерот?

Јупитер има широк спектар на потенцијални употреби покрај обуката на модели на вештачка интелигенција.

Истражувачите сакаат да го користат за да создадат подетални, долгорочни климатски прогнози за кои се надеваат дека попрецизно ќе ја предвидат веројатноста за екстремни временски настани како што се топлотните бранови.

Ле Ру рече дека сегашните модели можат да симулираат климатски промени во текот на следната деценија.

Со Јупитер, научниците веруваат дека ќе можат да предвидат до најмалку 30 години, а во некои модели можеби дури и до 100 години, додаде тој.

Други се надеваат дека ќе можат пореално да ги симулираат процесите што се случуваат во човечкиот мозок, што би можело да биде корисно, на пример, во борбата против Алцхајмеровата болест.

Може да се користи и за истражувања поврзани со енергетската транзиција, на пример со симулирање на протокот на воздух околу ветерните турбини за да се оптимизира нивниот дизајн.

Дали Јупитер користи многу енергија?

Да, Јупитер ќе бара просечно околу 11 мегавати енергија, според проценките, што е еквивалентно на напојување на илјадници домови или мал индустриски погон.

Но неговите оператори тврдат дека Јупитер е енергетски најефикасен од најбрзите компјутерски системи во светот.

Користи најнова, енергетски најефикасна опрема, има системи за ладење со вода, а отпадната топлина што ја генерира ќе се користи за загревање на блиските згради, според Центарот Јуелих.