თურქეთის მეხუთე თაობის გამანადგურებელმა თვითმფრინავმა KAAN-მა მნიშვნელოვანი საექსპორტო შეთანხმებით, ქვეყნის ტექნოლოგიური მიზნებისა და სტრატეგიული სანდოობის თვალსაზრისით, დიდი მოწონება დაიმსახურა.
პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა ახლახან გააკეთა განცხადება, რომ 48 გამანადგურებელი თვითმფრინავი KAAN-ი ინდონეზიაში გაიყიდება. ეს შეთანხმება არა მხოლოდ ისტორიული კონტრაქტია, არამედ შეფასებულია, როგორც გარდამტეხი მომენტი თურქეთის თავდაცვის ინდუსტრიის განვითარების გზაზე.
ეს შეთანხმება აჩვენებს საერთაშორისო ნდობის ზრდას თურქეთის შესაძლებლობის მიმართ, შეთავაზოს მოწინავე, საბრძოლოდ მზა ტექნოლოგიები.
პრეზიდენტმა ერდოღანმა ოფიციალურ სოციალურ ქსელში გაკეთებულ განცხადებაში აღნიშნა: "მეგობარ და მოძმე ინდონეზიასთან გაფორმებული შეთანხმების ფარგლებში, 48 KAAN-ი, თურქეთში იქნება წარმოებული და ინდონეზიაში ექსპორტზე გავა."
„KAAN-ის წარმოებაში გამოყენებული იქნება ინდონეზიის ადგილობრივი შესაძლებლობებიც."
ორ ქვეყანას შორის განხორციელებული უმაღლესი დონის დიპლომატიური ვიზიტების სერიის შემდეგ დადებული ეს შეთანხმება მნიშვნელოვან ცვლილებაზე მიუთითებს თურქული თავდაცვის პროდუქტების აღქმაში, რომლებიც არა მხოლოდ ხელმისაწვდომ ალტერნატივად ითვლება, არამედ როგორც საიმედო და მოწინავე ტექნოლოგიების მქონე აქტივები.
პრეზიდენტმა ერდოღანმა განაცხადა: "იმედი მაქვს, რომ ეს შეთანხმება, რომელიც თვალსაჩინოს ხდის ადგილობრივი და ეროვნული თავდაცვის ინდუსტრიის განვითარებას და მიღწეულ დონეს, სასარგებლო იქნება თურქეთისა და ინდონეზიისთვის. ჩემს სალამს და მადლობას ვუგზავნი ჩემს ძვირფას ინდონეზიელ კოლეგას, პრეზიდენტ პრაბოვო სუბიანტოს, რომელმაც დიდი წვლილი შეიტანა შეთანხმების ხელმოწერაში თავისი ნების გამოვლენით. ვულოცავ თავდაცვის ინდუსტრიის დეპარტამენტს და TUSAŞ-ს, უპირველეს ყოვლისა, ყველა იმ ორგანიზაციას, რომელმაც წვლილი შეიტანა KAAN-ის წარმოებაში და თურქეთის ისტორიაში ამ სარეკორდო საექსპორტო კონტრაქტის ხელმოწერაში".
მსოფლიოს მოთხოვნადი საბრძოლო თვითმფრინავი
KAAN, როგორც მეხუთე თაობის მრავალფუნქციური საბრძოლო თვითმფრინავი, თურქული საავიაციო ინჟინერიის მწვერვალია.
იგი გამოირჩევა, როგორც ახალი თაობის პლატფორმა გაუმჯობესებული მანევრირების შესაძლებლობებით, დაბალი რადარის ხილვადობით და ხელოვნური ინტელექტით მხარდაჭერილი ავიონიკით.
KAAN-ი, შექმნილია როგორც ჰაერი-ჰაერი, ასევე ჰაერი-მიწა ოპერაციებში უმაღლესი ეფექტურობისთვის და ასახავს თურქეთის თავდაცვის ტექნოლოგიებში თვითკმარობის სტრატეგიულ მიზანს.
KAAN-ის წარმატების ისტორიის ცენტრში თურქეთის საავიაციო და კოსმოსური მრეწველობა (TUSAŞ) დგას. კომპანიის გენერალური დირექტორი მეჰმეთ დემიროღლუ განმარტავს, თუ როგორ უწყობს ხელს თვითმფრინავის სტრუქტურირებული განვითარება და მუშაობის გეგმა მზარდ მოთხოვნას.
დემიროღლუმ TRT World-თან ინტერვიუში განაცხადა: "KAAN-ი ჩვენი სიამაყეა, არა მხოლოდ TUSAŞ-ის, არამედ მთელი თურქეთის სიამაყე და ძალიან კარგად მიდის. ამჟამად ორი პროტოტიპის აწყობის პროცესი მიმდინარეობს. ერთს წლის ბოლოს დავასრულებთ, მეორეს კი მომავალი წლის დასაწყისში და ფრენებს დავიწყებთ. ძალიან სწრაფი საფრენოსნო კამპანია სამი თვითმფრინავით და ერთი სახმელეთო თვითმფრინავით, სულ ოთხი თვითმფრინავით მომავალ წელს ძალიან სერიოზულ საფრენოსნო კამპანიას ვიწყებთ".
გენერალურმა დირექტორმა განაცხადა, რომ თურქეთის საჰაერო ძალებისთვის სრულმასშტაბიანი მიწოდებების დაწყება 2028 წლის ბოლოსთვის ან 2029 წლის დასაწყისში იგეგმება.
TUSAŞ-ი 2034 წლისთვის 500 ერთეულის წარმოებას ისახავს მიზნად; ეს მიზანი ასახავს როგორც საერთაშორისო მოთხოვნას, ასევე კორპორატიულ ნდობას პლატფორმის მომავლის მიმართ. დემიროღლუმ თქვა: "KAAN-ი საავიაციო ინჟინერიაში ეროვნული ტრანსფორმაციის გვირგვინია".
კომპანიის გეგმებზე საუბრისას, მან აღნიშნა, რომ TUSAŞ-ი ახალ ბაზრებზე შედის, წინა წელს 3 მილიარდი დოლარის ბრუნვის 2025 წელს დაახლოებით 4,3 მილიარდ დოლარამდე გაზრდის მიზნით.
კომპანია, დაახლოებით 16 000 თანამშრომლით, ახლა ფუნქციონირებს აშშ-ში, ევროპასა და აზიაში.
დემიროღლუმ დაამატა: "ჩვენ მჭიდროდ ვთანამშრომლობთ საავიაციო ლიდერებთან, როგორიცაა Boeing, Airbus და Spirit Aerosystems და მხარს ვუჭერთ 400-ზე მეტი მოწინავე წარმოების სისტემით".
ნდობის გამაძლიერებელი ძრავა TF35000
მეხუთე თაობის გამანადგურებელი თვითმფრინავის მიერ გლობალური ნდობის მოსაპოვებლად, მისი მამოძრავებელი სისტემაც მიზნებთან შესაბამისობაში უნდა იყოს. სწორედ ამ დროს ერთვება საქმეში TEI-ის ძრავა TF35000.
TUSAŞ-ის ძრავის ინდუსტრიის (TEI) გენერალურმა დირექტორმა მაჰმუთ აქშითმა TRT World-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში გააზიარა დეტალები ძრავის მნიშვნელობის შესახებ: "KAAN-ი ვითარდება არა მხოლოდ როგორც საჰაერო ხომალდი, არამედ როგორც სრულიად ადგილობრივი სისტემა. TRMOTOR-თან ერთად, თვითმფრინავის გულს, TF35000 ძრავას სრულიად ადგილობრივი საშუალებებით ვავითარებთ".
ძრავის დიზაინი გვთავაზობს 35000 ფუნტის წევის ძალას ზღვის დონეზე, ოპტიმიზირებულ საწვავის ეფექტურობას და უნიკალურ დიზაინს, რომელიც შეესაბამება მეხუთე თაობის ომის საჭიროებებს.
აქშითმა თქვა: "TF35000 მხოლოდ ძრავის პროექტი არ არის". "ეს არის ეროვნული ეკოსისტემის მშენებლობა, რომელიც მოიცავს ყველაფერს, მაღალი ტემპერატურის მასალებიდან საცდელ ინფრასტრუქტურამდე, წარმოების სიმძლავრიდან საინჟინრო სრულყოფილებამდე".
TF35000 ძრავა გააძლიერებს ინდონეზიაში გასაგზავნ 48 KAAN-ის ტიპის თვითმფრინავს.
აქშითმა თქვა: "ამ გზით, ჩვენ არა მხოლოდ მეხუთე თაობის გამანადგურებელი თვითმფრინავი გაგვაქვს ექსპორტზე, არამედ თურქეთის მიერ შემუშავებული და წარმოებული ყველაზე რთული და კრიტიკული კომპონენტიც. ეს არის გარდამტეხი ნაბიჯი სტრატეგიული ტექნოლოგიური დამოუკიდებლობისკენ".
KAAN-ის როგორც სტრატეგიული სიგნალის მნიშვნელობა
თავდაცვის ანალიტიკოსმა არდა მევლუთოღლუმ დამოუკიდებელი თვალსაზრისით შეაფასა ელემენტები, რომლებიც KAAN-ს გლობალურ დონეზე სანდო პროდუქტად აქცევს.
მევლუთოღლუმ TRT World-თან ინტერვიუში განაცხადა: "KAAN-ი არის მეხუთე თაობის გამანადგურებელი თვითმფრინავი, რომელიც ჯერ კიდევ ტესტირების ფაზაშია. მოსალოდნელია, რომ სრულ საოპერაციო მომსახურებაში 2030-იანი წლების დასაწყისში შევა. დასრულების შემდეგ, ის თურქეთის საჰაერო ძალების შეტევითი ძალის ხერხემალი გახდება".
მევლუთოღლუმ დაამატა: "ინდონეზიასთან შეთანხმება ძლიერი სიგნალია. ასეთი სტრატეგიული პლატფორმის შეძენა მოითხოვს გრძელვადიან ვალდებულებასა და ნდობას და ეს შეთანხმება ხაზს უსვამს თურქეთის საავიაციო სექტორისადმი მზარდ ნდობას".
მევლუთოღლუმ ყურადღება გაამახვილა KAAN-ის როლზე საჰაერო ბრძოლის მიღმა და ხაზი გაუსვა მის ადგილობრივ ძრავასა და გაუმჯობესებულ ავიონიკურ სისტემებს, აღნიშნა, რომ გამანადგურებელი გაზრდის თურქეთის საჰაერო სივრცის შემაკავებელ ძალას.
"ეს არის ეროვნული შესაძლებლობებისა და მომავლისთვის მზადყოფნის გამოხატულება", - თქვა მან.
პროტოტიპიდან ძალაუფლების სიმბოლოდ
KAAN-ის პირველი ფრენა 2024 წლის თებერვალში სიმბოლური და ტექნოლოგიური გარდამტეხი მომენტი იყო. მისი სახელი პრეზიდენტმა ერდოღანმა 2023 წელს "მომავლის საუკუნის" ღონისძიებაზე გამოაცხადა და მას შემდეგ თურქეთისთვის თავდაცვის ახალი ერის სიმბოლოდ იქცა.
პრეზიდენტმა ერდოღანმა თქვა: "ჩვენ ვხედავთ უფრო მეტს, ვიდრე თავდაცვის ხელშეკრულებას. ჩვენ ვხედავთ სუვერენული საავიაციო ძალის დაბადებას".
მომენტი გრძელდება. 55-ე პარიზის საავიაციო გამოფენაზე, თურქეთის წამყვანმა უპილოტო საფრენი აპარატების მწარმოებელმა Baykar-მა იტალიურ კომპანია Leonardo-სთან ხელი მოაწერა ერთობლივ საწარმოს ახალი თაობის უპილოტო სისტემების შესაქმნელად. ეს პარტნიორობა თურქული ინჟინერიისადმი ნდობის კიდევ ერთ გამოვლინებად არის შეფასებული.
საბრძოლო თვითმფრინავებიდან უპილოტო საფრენ აპარატებამდე, ეროვნული წარმოების ხაზებიდან გლობალური გაშვების პლატფორმებამდე, თურქეთი ახლა არა მხოლოდ იარაღს აწარმოებს, არამედ, როგორც პრეზიდენტმა ერდოღანმა თქვა, აშენებს "სუვერენულ საავიაციო ძალას".
