W sobotę Dhaka była świadkiem największej w historii Bangladeszu demonstracji poparcia dla Gazy, w której wzięły udział setki tysięcy osób maszerujących w solidarności.

Kluczowym postulatem deklaracji z tej manifestacji było przywrócenie klauzuli „z wyjątkiem Izraela” w paszportach, co rząd już zrealizował.

Podczas gdy masowe protesty pro-palestyńskie przetaczają się przez Globalne Południe – od ulic Dżakarty i Kuala Lumpur po demonstracje w Kapsztadzie i Pakistanie – niektóre rządy podejmują konkretne kroki, aby wyrazić swoje stanowisko.

Obecnie ograniczenia w podróżach stały się symbolicznym narzędziem protestu przeciwko ludobójstwu w Strefie Gazy, stosowanym przez kraje Globalnego Południa.

We wtorek Malediwy stały się najnowszym krajem, który zajął zdecydowane stanowisko dyplomatyczne, ogłaszając formalny zakaz wjazdu dla posiadaczy izraelskich paszportów.

Rząd Malediwów uzasadnił tę decyzję jako „zdecydowane stanowisko w odpowiedzi na trwające okrucieństwa i akty ludobójstwa popełniane przez Izrael wobec narodu palestyńskiego.”

Tego samego dnia nowy tymczasowy rząd Bangladeszu przywrócił klauzulę „z wyjątkiem Izraela” w paszportach, skutecznie uniemożliwiając obywatelom podróżowanie do Izraela.

Nowy rząd, który objął urząd w sierpniu po odsunięciu premier Sheikh Hasiny, odwrócił decyzję jej gabinetu z 2021 roku.

Decyzja o usunięciu klauzuli „z wyjątkiem Izraela” z paszportów została podjęta zaledwie dzień po masowych demonstracjach pro-palestyńskich w całym Bangladeszu.

Długotrwałe zakazy powracają

Poza nowymi lub odnowionymi środkami, wiele innych krajów już wcześniej wprowadziło całkowite zakazy wjazdu dla posiadaczy izraelskich paszportów lub zakazuje wjazdu na podstawie jakichkolwiek dowodów podróży do Izraela.

Malezja, która od dawna odmawia uznania Izraela, nadal odmawia wjazdu wszystkim obywatelom izraelskim, co jest polityką, którą ostatnio potwierdziła w obliczu ludobójczej wojny Izraela w Strefie Gazy. Rząd Malezji był również głośny na forach międzynarodowych, wzywając do pociągnięcia Izraela do odpowiedzialności na mocy prawa międzynarodowego.

Pakistan również zakazuje wjazdu posiadaczom izraelskich paszportów i nie uznaje Izraela jako państwa. Kolejne rządy utrzymywały, że formalne stosunki nie będą rozważane, dopóki nie zostanie osiągnięte sprawiedliwe rozwiązanie dla Palestyńczyków, w szczególności utworzenie niepodległego państwa palestyńskiego ze stolicą we Wschodniej Jerozolimie.

To długotrwałe stanowisko zostało potwierdzone przez urzędników w ostatnich miesiącach, w obliczu rosnącego oburzenia z powodu ludobójczej wojny Izraela w Strefie Gazy.

Liban, Kuwejt, Irak i Algieria również należą do krajów, które nakładają ograniczenia na obywateli izraelskich lub na każdego podróżnego, którego paszport zawiera izraelskie wizy lub pieczątki wjazdu/wyjazdu.

Wśród innych krajów, które nie uznają Izraela i zabraniają wjazdu posiadaczom izraelskich paszportów są Brunei, Iran, Libia i Syria.

Silny przekaz

Choć takie zakazy mają ograniczony wpływ materialny, ich symbolika ma duże znaczenie. Wykorzystując suwerenną kontrolę nad granicami do nakładania ograniczeń na obywateli Izraela, rządy te wysyłają sygnał sprzeciwu w czasie, gdy międzynarodowe instytucje nie zdołały powstrzymać ludobójstwa.

W efekcie ograniczenia w podróżach stają się jednym ze sposobów, w jaki państwa Globalnego Południa omijają paraliż wielostronnej dyplomacji i sygnalizują zgodność z powszechnymi wezwaniami do odpowiedzialności.

Podejście to odzwierciedla również głęboką frustrację z powodu bezkarności potężnych państw, szczególnie zachodnich, które dostarczają broń Izraelowi, jednocześnie chroniąc go przed odpowiedzialnością w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.

Wśród krajów Globalnego Południa rosną wezwania do podjęcia dalszych działań poza ograniczeniami podróży, takich jak zawieszenie umów handlowych, wstrzymanie współpracy zbrojeniowej czy dołączenie do sprawy ludobójstwa przeciwko Izraelowi, prowadzonej przez RPA w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości.