ئىسرائىلىيە باش مىنىستىرى بېنيامىن نېتانياھۇ غەززەدىكى پەلەستىنلىكلەرنىڭ خالىسا رايوندىن ئايرىلىشتا «تاللاش ئەركىنلىكى» گە ئىگە بولۇشى كېرەكلىكىنى، ئەمما ئىسرائىلىيە ياكى ئامېرىكانىڭ ئۇلارنى مەجبۇرىي كۆچۈرۈشكە ئۇرۇنۇۋاتقانلىقىنى رەت قىلدى.
كاپىتولىي تېغىدا مۇخبىرلارغا سۆز قىلغان نېتانياھۇ، ئۆزى ۋە ئامېرىكا پرېزىدېنتى دونالد ترامپنىڭ پەلەستىنلىكلەرنى غەززەدىن چىقىرىۋېتىشنى مەقسەت قىلغان پىلانلارنى قوللايدىغانلىقى ھەققىدىكى ئاخبارات خەۋەرلىرىگە قارشى چىقتى.
ئۇ: «سىلەرگە ھەر خىل خەۋەرلەرنى ھەيران قالدۇرىدىغان بىر ئىشنى ئېيتىپ بېرەي. پرېزىدېنت ترامپ بىلەن مېنىڭ ئورتاق بىر نىشانىمىز بار» دېدى.
نېتانياھۇ بۇ ئورتاق نىشاننى ئىسرائىلىيەلىك گۆرۈگە ئېلىنغانلارنى قويۇپ بېرىش، ھاماس ھاكىمىيىتىنى ئاخىرلاشتۇرۇش ۋە غەززەنىڭ ئىسرائىلىيە ئۈچۈن بىر تەھدىت بولۇشىغا خاتىمە بېرىش دەپ تىزىپ چىقتى.
ئۇ: «بۇ ئورتاق نىشاننى ئەمەلگە ئاشۇرۇشتا، بىزنىڭ ئورتاق بىر ئىستراتېگىيەمىز بار. پەقەتلا ئورتاق ئىستراتېگىيەمىزلا ئەمەس، ئورتاق تاكتىكىلىرىمىزمۇ بار. بۇ بېسىم ياكى مەجبۇرلاشنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ. تولۇق ماسلىشىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ» دېدى.
بۇ سۆزلەر ترامپنىڭ نېتانياھۇنى ئاق سارايدا كۈتۈۋېلىپ، ئۇرۇش توختىتىش تىرىشچانلىقلىرى ۋە غەززەنىڭ كەلگۈسى قاتارلىق رايونلۇق مەسىلىلەرنى مۇزاكىرە قىلغىنىدىن بىر نەچچە كۈن كېيىن ئېلان قىلىندى.
ئۇچرىشىش جەريانىدا، ترامپتىن پەلەستىنلىكلەرنى كۆچۈرۈش پىلانىنىڭ يەنىلا كۈن تەرتىپىدە بار-يوقلۇقى سورالدى. ترامپ قوشنا دۆلەتلەرنىڭ پەلەستىنلىكلەرنى قوبۇل قىلىشتا «زور ھەمكارلىق» كۆرسىتىۋاتقانلىقىنى ئېيتتى.
نېتانياھۇ «بىر قانچە دۆلەت تېپىشقا ئاز قالغانلىقىنى» بىلدۈرۈپ، غەززەدىن ئايرىلىشنى خالايدىغان پەلەستىنلىكلەرگە بۇ پۇرسەتنىڭ بېرىلىشى كېرەكلىكىنى تەكىتلىدى.
نېتانياھۇ: «بىز ھېچكىمنى مەجبۇرىي چىقىرىۋەتمەيمىز. مېنىڭچە بۇ پرېزىدېنت ترامپنىڭ تەكلىپى ئەمەس. ئۇنىڭ تەكلىپى، ئۇلارغا تاللاش ھوقۇقى بېرىش ئىدى» دېدى.
ئۇ يەنە: «پەلەستىنلىكلەر تاللاش ئەركىنلىكىگە ئىگە بولۇشى كېرەك» دەپ سۆزىنى داۋاملاشتۇردى.
ئىسرائىلىيەنىڭ غەززەدىكى ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئۇرۇشى
ئىسرائىلىيە 2023-يىلى ئۆكتەبىردىن بۇيان غەززەدە ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئۇرۇشى ئېلىپ بارماقتا. پەلەستىنلىكلەر كۆپىنچىسى ئاياللار ۋە كىچىك بالىلار بولۇپ، 57 مىڭ 500 دىن ئارتۇق كىشىنىڭ ئۆلتۈرۈلگەنلىكىنى رۇيخەتكە ئالدى.
پەلەستىننىڭ رەسمىي خەۋەر ئاگېنتلىقى «ۋافا» نىڭ دوكلات قىلىشىچە ، تەخمىنەن 11 مىڭ پەلەستىنلىكنىڭ ۋەيران بولغان ئۆيلەرنىڭ خارابىلىرى ئاستىدا كۆمۈلۈپ قالغانلىقى مۆلچەرلەنمەكتە.
ئەمما مۇتەخەسسىسلەر، غەززەدىكى ھەقىقىي قازا قىلغانلار سانىنىڭ پەلەستىن دائىرىلىرى خەۋەر قىلغاندىن كۆپ يۇقىرى ئىكەنلىكىنى، تەخمىنەن 200 مىڭ ئەتراپىدا بولۇشى مۇمكىنلىكىنى ئىلگىرى سۈرمەكتە.
ۋاشىنگتون ئۇزۇندىن بۇيانقى ئىتتىپاقدىشى ئىسرائىلىيەگە ھەر يىلى 3.8 مىليارد دوللار ھەربىي ياردەم بېرىپ كەلمەكتە.
2023 - يىلى ئۆكتەبىردىن بۇيان ئامېرىكا ئىسرائىلىيەنىڭ غەززە ۋە باشقا قوشنا دۆلەتلەردىكى ئۇرۇشلىرىنى قوللاش ئۈچۈن 22 مىليارد دوللاردىن ئارتۇق پۇل خەجلىدى.
ئامېرىكالىق يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارلار: «غەززەدىكى پۇقرالارنىڭ ئۆلۈش نىسبىتىنىڭ يۇقىرى بولۇشى سەۋەبىدىن ئىسرائىلىيەنى تەنقىد قىلغان بولسىمۇ، ۋاشىنگتون ھازىرغىچە ھەرقانداق قورال-ياراغ يۆتكەشكە شەرت قويۇش چاقىرىقلىرىغا قارشى تۇرۇپ كەلمەكتە» دېدى
نويابىردا خەلقئارا جىنايى ئىشلار سوتى ئىسرائىلىيە باش مىنىستىرى بېنيامىن نېتانياھۇ ۋە سابىق مۇداپىئە مىنىستىرى يوئاۋ گالانت ئۈستىدىن غەززەدىكى ئۇرۇش جىنايەتلىرى ۋە ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەر سەۋەبىدىن قولغا ئېلىش بۇيرۇقى چىقاردى.
ئۇندىن باشقا، ئىسرائىلىيە يەنە، غەززەدىكى ھەربىي ھەرىكىتى سەۋەبلىك جەنۇبىي ئافرىقا تەرىپىدىن خەلقئارا سوت مەھكىمىسىگە سۇنۇلغان بىر ئىرقىي قىرغىنچىلىق دەۋاسىغىمۇ دۇچ كەلمەكتە.