Ministria e Jashtme e Zvicrës u është përgjigjur çështjeve kyç të ngritura në një letër të hapur të nënshkruar nga 55 ish-diplomatë zviceranë, duke përsëritur qëndrimin e saj mbi krizën në Gaza dhe duke konfirmuar se po rishikon statusin ligjor të degës së kontestuar në Gjenevë të Fondacionit Humanitar për Gazën (GHF), e cila mbështetet nga ShBA-ja dhe është vlerësuar si “joaktive” dhe “në mospërputhje” me kërkesat ligjore.
Mekanizmi i GHF-së është kundërshtuar nga komuniteti ndërkombëtar dhe OKB-ja, pasi shihet si përpjekje alternative e Izraelit për të anashkaluar shpërndarjen e ndihmave përmes kanaleve të OKB-së.
Letra e fundit, drejtuar ministrit të Jashtëm Ignazio Cassis dhe parë nga Anadolu, i bën thirrje Zvicrës të marrë një qëndrim më të fortë dhe më publik ndaj krizës humanitare në Gaza, përfshirë refuzimin e çdo bashkëpunimi me GHF-në dhe njohjen zyrtare të shtetit të Palestinës. Nënshkruesit – ish-ambasadorë, të dërguar dhe përfaqësues të OKB-së – paralajmërojnë se “diskrecioni i papranueshëm” i Bernës po dëmton besueshmërinë dhe neutralitetin e Zvicrës.
Në përgjigje të një pyetjeje nga Anadolu, Departamenti Federal i Punëve të Jashtme (FDFA) tha se “në parim i përgjigjet letrave nga qytetarët”, por nuk konfirmoi nëse do të angazhohet drejtpërdrejt me nënshkruesit.
Duke iu përgjigjur akuzave në letër, FDFA theksoi se departamenti dhe Këshilli Federal “janë shprehur qartë dhe në mënyrë të përsëritur për situatën në Gaza”.
U përmendën një sërë hapash të ndërmarra së fundmi nga autoritetet zvicerane. Më 21 maj, Këshilli Federal miratoi 20 milionë franga zvicerane për t’i përballuar nevojat humanitare në Gaza dhe i bëri thirrje Izraelit të sigurojë akses të papenguar të ndihmave për të gjithë nevojtarët.
Dy ditë më pas, Këshilltari Federal Cassis deklaroi publikisht se ndihma humanitare nuk është një opsion, por një detyrim, dhe theksoi se Izraeli duhet ta përmbushë këtë detyrim sipas Konventave të Gjenevës. Më 28 maj, Këshilli Federal përsëriti thirrjen për akses humanitar pa pengesa dhe për armëpushim të menjëhershëm, duke shprehur “tronditje të thellë për vuajtjen e padurueshme njerëzore”.
Ministria përmendi gjithashtu përpjekjet diplomatike të drejtpërdrejta: ambasadori izraelit në Zvicër është thirrur për sqarime, ndërsa ambasadori zviceran në Izrael ua ka përcjellë vazhdimisht autoriteteve izraelite pozicionin e Zvicrës.
Në letrën e tyre, ish-diplomatët akuzuan Izraelin për bombardime sistematike, zhvendosje të detyruara dhe shkatërrim të infrastrukturës thelbësore si shkolla, spitale dhe banesa. Duke cituar paralajmërimin e Organizatës Botërore të Shëndetësisë se “dy milionë njerëz po vuajnë nga uria” në Gaza, ata argumentuan se politika aktuale e Zvicrës – megjithëse bën thirrje për armëpushim, akses humanitar dhe lirimin e pengjeve – është e pamjaftueshme pa veprime konkrete.
Ata kërkuan gjithashtu që Zvicra të refuzojë bashkëpunimin me GHF-në, duke e përshkruar si një entitet që synon të anashkalojë kanalet e ndihmës së OKB-së dhe që nuk i përmbush standardet ndërkombëtare të “neutralitetit, transparencës dhe pavarësisë”.
Fondacioni është i lidhur me një mekanizëm të ri shpërndarjeje ndihmash nga Izraeli, i shpallur më 27 maj dhe i mbështetur nga administrata amerikane. Diplomatët e përshkruajnë mungesën e reagimit të Zvicrës ndaj kësaj nisme si një “mungesë e turpshme”.
Në përgjigje të pyetjeve rreth GHF-së, autoritetet zvicerane konfirmuan se dega në Gjenevë e organizatës me bazë në ShBA është regjistruar më 12 shkurt dhe aktualisht është joaktive dhe nuk përmbush kërkesat themelore ligjore sipas ligjit zviceran për fondacionet.
Sipas Autoritetit Federal Mbikëqyrës për Fondacionet (ESA), ministria tha se dega e GHF-së nuk ka asnjë anëtar bordi që banon në Zvicër, nuk ka numrin minimal të anëtarëve të bordit sipas statuteve të veta, dhe duket se nuk ka as llogari bankare dhe as adresë të vlefshme në vend. Gjithashtu, nuk ka asnjë auditor. Prandaj, “dega zvicerane e Fondacionit Humanitar për Gazën aktualisht nuk po përmbush disa detyrime ligjore.”
“Bazuar në këtë informacion, ESA supozon se fondacioni zviceran nuk e ka nisur ende aktivitetin dhe për rrjedhojë është joaktiv,” tha FDFA. ESA është aktualisht në kontakt me fondacionin dhe i ka kërkuar të sqarojë situatën, shtoi ajo.
Përveç kësaj, FDFA konfirmoi se ministria, si dhe ESA, kanë marrë një kërkesë nga Trial International dhe po shqyrtojnë nëse fondacioni i nënshtrohet Ligjit Federal për Shërbimet Private të Sigurisë të Ofruara Jashtë Vendit (PSSA), që rregullon individët dhe organizatat që ofrojnë shërbime të sigurisë private nga territori zviceran, veçanërisht në mjedise konfliktuale.
“Në kuadër të mandatit të saj ligjor, FDFA po shqyrton nëse dega zvicerane e Fondacionit Humanitar për Gazën i nënshtrohet detyrimit të deklarimit sipas PSSA-së,” tha ministria. Ajo shtoi se “FDFA nuk komenton përmbajtjen e hetimeve në zhvillim.”
Ish-diplomatët gjithashtu kërkuan pezullimin e bashkëpunimit akademik dhe shkencor me aktorë të lidhur me shkeljet e së drejtës ndërkombëtare, etiketimin e produkteve të vendbanimeve izraelite dhe ngrirjen e lidhjeve financiare me sektorët ushtarakë izraelitë. Ata gjithashtu kërkuan ndalimin e hyrjes në Zvicër për personat nën urdhër-arrest të Gjykatës Penale Ndërkombëtare apo të dënuar për dhunë nga kolonët.
“Jemi të tronditur nga heshtja, pasiviteti dhe diskrecioni i FDFA-së dhe Zvicrës,” shkruajtën nënshkruesit. “Zvicra duhet të dalë nga ky diskrecion i papranueshëm dhe të veprojë.”
Ushtria izraelite, duke refuzuar thirrjet ndërkombëtare për armëpushim, ka ndërmarrë një ofensivë të përgjakshme kundër Gazës që nga tetori 2023, duke vrarë më shumë se 54.600 palestinezë, shumica gra dhe fëmijë.
