Sidang kemuncak Putin–Trump di Alaska pada 15 Ogos menimbulkan harapan bahawa presiden Rusia dan Ukraine mungkin akan mengadakan mesyuarat dua hala untuk membincangkan perang secara bersama.

Namun isyarat terkini daripada Kremlin dan kementerian luar Rusia menunjukkan bahawa pertemuan itu tidak mungkin berlaku dalam masa terdekat.

Mengapa begitu sukar untuk kedua-dua pemimpin ini duduk semeja, walaupun dengan galakan daripada pihak perantara termasuk presiden Amerika Syarikat? Jika Donald Trump dan Vladimir Putin boleh bertemu, mengapa Putin dan Volodymyr Zelenskyy tidak boleh duduk di meja rundingan?

Menurut Trump, salah satu halangan utama ialah “kebencian yang mendalam” antara pemimpin Rusia dan Ukraine itu, yang disifatkannya sebagai satu-satunya penghalang terbesar kepada keamanan.

Tetapi mengapa mereka saling membenci?

Zelenskyy melihat kepimpinan Kremlin sebagai kuasa penindas dan penjajah, yang menurutnya mempunyai “budaya kebencian mendalam terhadap bangsa lain” selain rakyat Ukraine.

Moscow pula menuduh Zelenskyy bukan sahaja menyimpan kebencian mendalam terhadap Putin, tetapi juga permusuhan terhadap orang Rusia secara umum.

Pembuli vs ‘Neo-Nazi’

Dalam satu wawancara pada April lalu, Zelenskyy berkata beliau membenci Putin “100 peratus. Bukan 99.9 peratus.”

Dalam ucapan lain di parlimen Ukraine, beliau menggambarkan Rusia sebagai sebuah negara yang “menganggap semua jirannya sebagai hamba atau musuh”, termasuk Ukraine.

Putin tidak pernah mengeluarkan kenyataan umum yang menyatakan tahap kebencian yang sama terhadap Zelenskyy, tetapi beliau jelas tidak menyukai pemimpin Ukraine itu dan melihat beliau serta kerajaannya sebagai sebuah “rejim neo-Nazi” yang bertindak sebagai proksi kepada Barat.

Dinamik ini sebahagiannya berpunca daripada memori terhadap Perang Dunia Kedua.

Semasa Perang Dunia Kedua, sebahagian masyarakat Ukraine, termasuk pemimpin seperti Stepan Bandera, menjalin hubungan dengan kepimpinan Nazi Jerman dalam menentang Kesatuan Soviet, yang turut merangkumi Ukraine. Perang Nazi-Soviet antara 1941 dan 1945 mengorbankan sekurang-kurangnya 27 juta rakyat Soviet. Hasilnya, untuk ramai rakyat Rusia, sebarang pengagungan terhadap Bandera dianggap sebagai mengagungkan Nazisme.

Kini di Ukraine, terdapat pelbagai pandangan mengenai perang Nazi-Soviet, tetapi wujud simpati yang mendalam terhadap Bandera, yang dilihat oleh ramai rakyat Ukraine sebagai simbol usaha Kiev untuk meraih kemerdekaan, bukannya sebagai tali barut Nazi.

Tindakan meraikan Bandera itu mencetuskan kemarahan dalam kalangan rakyat Rusia.

“Pengagungan terhadap Adolf Hitler Ukraine, iaitu Stepan Bandera, mesti dihentikan,” kata Sergei Markov, seorang ahli akademik Rusia dan bekas penasihat kepada Putin kepada TRT World. Seperti Putin, Markov menegaskan bahawa Zelenskyy mengetuai sebuah kerajaan neo-Nazi.

Hubungan asimetri

Walaupun sidang kemuncak Trump-Putin dilihat seperti pertemuan era Perang Dingin, situasi bagi Zelenskyy dan Putin jauh berbeza bukan sahaja kerana kebencian bersama di peringkat kepimpinan, tetapi juga disebabkan sifat hubungan asimetri antara kedua-dua negara, menurut pakar.

Hakikat bahawa pemimpin Barat perlu menekankan kesediaan Putin untuk bertemu Zelenskyy — sementara Kremlin mengelak daripada sebarang komitmen tegas — menggambarkan betapa asimetrinya keadaan itu, kata Linas Kojala, ketua Pusat Kajian Geopolitik dan Keselamatan di Vilnius.

“Bagi Putin, pertemuan bersemuka dengan Zelenskyy adalah tidak menarik, namun pada masa yang sama, beliau tidak boleh sekadar berkata ‘tidak’ kepada Trump tanpa akibat,” kata Kojala kepada TRT World.

Bagi Trump pula, pertemuan sebegini boleh menghasilkan kemenangan diplomatik — satu imej yang sangat diinginkannya. Beliau percaya kejayaan tidak akan dicapai tanpa perkara-perkara yang mengejutkan, walaupun kebarangkalian itu masih tipis, tambah Kojala.

Di Alaska, Putin bertemu Trump dalam apa yang disebut David R. Marples, seorang sejarawan di Universiti Alberta, sebagai “sidang kemuncak propaganda”: pemimpin Rusia itu “disambut dengan permaidani merah dan dilayan sebagai rakan kongsi kanan, walaupun Amerika Syarikat jauh lebih berkuasa dari segi ekonomi dan ketenteraan.”

Namun, Putin dilihat tidak mungkin memberi layanan sedemikian kepada seorang lelaki yang kewujudan negaranya pun dinafikan, lebih-lebih lagi ketika Rusia sedang meraih keuntungan di wilayah-wilayahnya, kata Marples kepada TRT World.

Sebaliknya, rakyat Rusia tidak mahu bertemu Zelenskyy, yang mereka tuduh membuat kenyataan bukan sahaja menentang Putin tetapi juga terhadap etnik Rusia di Ukraine.

Mereka merujuk kepada satu kenyataan di mana beliau didakwa berkata kepada penduduk Donbas yang menganggap diri mereka sebagai rakyat Rusia: “Saya rasa, demi masa depan anak dan cucu kamu, jika kamu sayangkan Rusia dan telah menghabiskan seluruh hidup kamu di wilayah Ukraine tetapi berasa bahawa ia adalah Rusia, maka kamu harus sedar bahawa demi anak dan cucu kamu, kamu perlu pergi mencari tempat di Rusia. Itulah yang sepatutnya.”

Dalam suasana sebegini, kebarangkalian melihat kedua-dua pemimpin berjabat tangan di meja rundingan adalah kecil.