Më 13 qershor, Izraeli ndërmori një sulm të gjerë ushtarak në thellësi të territorit iranian, duke goditur ato që pretendonte se ishin objektiva bërthamore dhe ushtarake. Deklaratat zyrtare izraelite e përshkruan këtë operacion si një masë parandaluese të domosdoshme për t'i ndalur ambiciet bërthamore të Iranit.

Por, pamja më e gjerë, sidomos koha dhe pasojat e menjëhershme, sugjerojnë se mund të ketë një qëllim tjetër: një përpjekje e qëllimshme për ta zhvendosur vëmendjen e botës nga kriza humanitare në Gaza.

Ky nuk është spekulim i pabazuar: është e rrënjosur në kontekstin rajonal, prirjet diplomatike dhe strategjinë e vetë Izraelit. Ndërsa presioni global rritet mbi luftën e Izraelit në Gaza, tashmë në muajin e tetëmbëdhjetë, ky sulm ndaj Iranit duket më pak si një përgjigje ndaj një kërcënimi urgjent dhe më shumë si një manovër për ta ndryshuar narrativën globale.

Lufta në Gaza e ka zhytur Izraelin në një nga krizat më serioze të legjitimitetit në historinë e tij moderne. Dëmi ndaj civilëve palestinezë është bërë i pamundur për t'u injoruar. Spitalet janë bombarduar. Ndihmat janë bllokuar. Lagje të tëra janë shkatërruar.

Organet ndërkombëtare ligjore, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë dhe Gjykata Penale Ndërkombëtare, kanë ndërmarrë hapa të paprecedentë. Udhëheqësit izraelitë po përballen me mundësinë e urdhërarresteve ndërkombëtare.

Ndërkohë, protestat propalestineze kanë përfshirë kampuset universitare, sheshet e qyteteve dhe arenat diplomatike në mbarë botën. Pikërisht në këtë klimë izolimi global në rritje ndodhi sulmi i 13 qershorit.

Kohëzgjatja e sulmit përkoi me raundin e gjashtë të bisedimeve bërthamore midis Iranit dhe ShBA-së, të mbajtura në Oman. Këto bisedime, nëse do të kishin sukses, mund të çonin në një ulje të tensioneve rajonale dhe një riangazhim me kuadrin e marrëveshjes bërthamore të vitit 2015.

Për Izraelin, kjo hapje diplomatike përbënte një kërcënim: mundësinë që Irani të rifitonte një nivel normalizimi me fuqitë perëndimore, kryesisht ShBA-në, në një kohë kur vetë Tel Avivi po përballet me dënime në rritje, përfshirë nga vende tradicionalisht aleate si Kanadaja, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar.

Duke përshkallëzuar ushtarakisht në atë moment të saktë, Izraeli jo vetëm që ndërpreu ato kanale diplomatike, por gjithashtu siguroi që titujt e lajmeve, të mbizotëruara kohët e fundit nga tragjedia në Rafah ose Deir al-Balah, të përqendroheshin tashmë në rrezikun e një lufte me Iranin.

Vëmendja e botës u zhvendos brenda natës nga rrethimi i Gazës në një konfrontim të ri izraelito-iranian. Kjo zhvendosje nuk ishte aksidentale, por e qëllimshme.

Papritur, mediat ndërkombëtare filluan ta paraqesin Izraelin përsëri si një shtet nën kërcënim ekzistencial, duke u përballur me një fuqi rajonale armiqësore që synon armë bërthamore.

Kjo është një narrativë që zyrtarët izraelitë e kanë kultivuar për vite me radhë dhe që i shërben një qëllimi të qartë: i lejon Izraelit të rifitojë legjitimitetin moral dhe strategjik, veçanërisht në Perëndim, duke u paraqitur si një mbrojtës kundër të ashtuquajturit agresion iranian.

Për Kryeministrin Benjamin Netanyahu, sulmi gjithashtu ofroi përfitime të qarta të brendshme. Qeveria e tij është përballur me pakënaqësi në rritje, veçanërisht nga familjet e pengjeve ende të mbajtura në Gaza, si dhe nga rezervistët dhe segmente të establishmentit të sigurisë izraelite.

Netanyahu, i cili drejton qeverinë më të djathtë në historinë e Izraelit, mezi i shpëtoi një mocioni të opozitës për shpërbërjen e Knessetit. Mes akuzave për tejkalim ushtarak dhe dështim diplomatik, një sulm i profilit të lartë ndaj Iranit i lejoi atij të projektojë forcë dhe qartësi strategjike, duke e rikornizuar diskursin kombëtar rreth sigurisë në vend të llogaridhënies.

Tensioni midis Izraelit dhe Iranit nuk është i ri. Izraeli prej kohësh e ka parë kapacitetin bërthamor dhe raketor të Iranit si një kërcënim të drejtpërdrejtë dhe ekzistencial.

Ai ka ndërmarrë vazhdimisht masa të fshehta dhe të hapura për të sabotuar infrastrukturën bërthamore iraniane, përfshirë vrasjen e shumë shkencëtarëve bërthamorë në tokën iraniane.

Por ato veprime historikisht kanë qenë të kalibruara dhe të kufizuara. Sulmi i fundit, megjithatë, ishte i një shkalle masive, i krahasueshëm me sulmin e madh që Saddam Husseini ndërmori në vitin 1980, i cili shkaktoi një luftë që zgjati tetë vjet dhe prodhoi gati një milion viktima.

Sulmi gjithashtu ndodhi në një moment politik jashtëzakonisht të rëndësishëm. Pa prova të forta për një përparim të menjëhershëm bërthamor iranian, bordi i guvernatorëve të IAEA-së vetëm deklaron se mund të ketë qenë një program bërthamor ushtarak që përfundoi në vitin 2003, arsyetimi për një përshkallëzim kaq dramatik mbetet, të paktën, i diskutueshëm.

Ajo që nuk vihet në dyshim është se koha i shërbeu më shumë nevojave politike të Izraelit sesa atyre të sigurisë së menjëhershme. Ajo riktheu narrativën izraelite. Ajo mbolli përçarje midis aktorëve ndërkombëtarë. Dhe i dha Tel Avivit kohë dhe hapësirë politike ndërsa zemërimi global mbi Gazën arriti kulmin.

Ideja e përdorimit të veprimit ushtarak për të zhvendosur diskursin publik ose për të shpëtuar nga presioni diplomatik nuk është e re. Izraeli e ka përdorur këtë taktikë më parë.

Bombardimi i reaktorit Osirak të Irakut në vitin 1981, sulmi në Siri në vitin 2007 dhe vrasjet e synuara të shkencëtarëve iranianë gjatë dekadës së fundit pasqyrojnë një logjikë të ngjashme: veprimi si mesazh.

Këtë herë, megjithatë, mesazhi nuk ishte vetëm për Teheranin: ishte për Uashingtonin, Brukselin dhe më gjerë: “Na shikoni si mbrojtës, jo si shkelës.”

Por, taktika të tilla kanë një kosto të lartë. Teherani ka premtuar hakmarrje, ndërsa rajoni tani rrezikon të përshkallëzohet në një konfrontim më të gjerë që përfshin aktorë të tjerë shtetërorë dhe joshtetërorë rajonalë, madje edhe interesat amerikane në Gjirin Persik, siç u tregua nga tërheqja e papritur e personelit jo thelbësor nga misionet amerikane jashtë vendit.

Pasojat diplomatike mund të jenë të rënda. Ndërkohë, Gaza vazhdon të gjakoset, dhe zhvendosja, sado efektive përkohësisht, nuk e fshin kujtesën e komunitetit ndërkombëtar për atë që ka ndodhur atje.

Është e rëndësishme që Jugu Global nuk po e pranon kaq lehtë këtë zhvendosje narrative. Shumë vende në Amerikën Latine, Afrikë dhe Azi, dhe së fundmi disa vende perëndimore gjithashtu, kanë dënuar hapur veprimet e Izraelit në Gaza dhe po bëhen gjithnjë e më të zëshme në vënien në pikëpyetje të motiveve pas sulmit ndaj Iranit.

Ka një ndërgjegjësim në rritje se përshkallëzimi ushtarak po përdoret jo vetëm për parandalim, por edhe për shpërqendrim.

Në afat të shkurtër, Izraeli mund të ketë sukses në rivendosjen e narrativës. Por, në afat të gjatë, këto taktika rrezikojnë ta thellojnë izolimin e tij dhe të forcojnë perceptimin e cinizmit në sjelljen e tij strategjike.

Një përballje serioze me krizën humanitare në Gaza, një angazhim i sinqertë me propozimet për armëpushim dhe një fund i operacioneve ndëshkuese kundër civilëve do të bënin më shumë për të rikthyer pozitën ndërkombëtare të Izraelit sesa çdo sulm me raketa.

Pyetja tani është nëse komuniteti ndërkombëtar do ta lejojë veten të shpërqendrohet. Apo nëse do ta mbajë fokusin aty ku i takon: në përfundimin e luftës në Gaza, adresimin e llogaridhënies për krimet e luftës të kryera gjatë këtyre tetëmbëdhjetë muajve dhe më në fund përballjen me rrënjët politike të këtij konflikti të vazhdueshëm.