In de aanloop naar een VN-top over het behoud van de wereldzeeën zal de Europese Unie een nieuwe routekaart voor het behoud van de zee onthullen, waarin bedreigingen van het klimaat en vervuiling voor de biodiversiteit worden aangepakt, evenals uitdagingen voor de bestaansmiddelen aan de kust.

Het blok van 27 landen wil zichzelf positioneren als leider op dit gebied en zal volgende week tijdens de conferentie in de Franse stad Nice formeel het "Europese Oceaanpact" lanceren.

Maar een vorige maand uitgelekt ontwerp werd door een coalitie van milieugroeperingen, waaronder Surfrider, WWF, ClientEarth en Oceana, op de korrel genomen.

"Hoewel het document stappen zet naar een betere handhaving van bestaande wetten," zeiden ze in een gezamenlijke verklaring, "ontbreken op dit moment concrete acties om de meest urgente bedreigingen voor het leven in zee en de biodiversiteit aan te pakken."

Het ontwerpakkoord erkent dat er meer geld nodig is om de oceanen te beschermen, maar bevat weinig harde toezeggingen.

Bovenaan de lijst van maatregelen die milieuactivisten graag zouden zien, staat een onmiddellijk verbod op sleepnetvisserij in beschermde gebieden - het onderwerp van een reeks rechtszaken - evenals bredere stappen om vispraktijken af te stemmen op bescherming van de zee.

Ambtenaren van de Europese Commissie hebben de kritiek van de hand gewezen door aan te geven dat het uitgelekte document een voorlopig ontwerp was en door te suggereren dat er krachtigere maatregelen zullen komen.

Van ‘blauwe economie’ naar 'blauwe koolstof’

' Veertig procent van de Europeanen woont binnen 50 kilometer van de kust - maar vreemd genoeg is het blok afhankelijk van import voor 70 procent van het in zee levende voedsel dat het consumeert, volgens gegevens van de EU die in het ontwerp worden aangehaald.

De zogenaamde “blauwe economie” in verband met de zee ondersteunt echter meer dan vijf miljoen banen en draagt meer dan 250 miljard euro (285 miljard dollar) bij aan het bruto binnenlands product van het blok.

Zoals uitgelekt, belooft het pact:

- zweert om de richtlijn van het blok uit 2008 over het mariene milieubeleid bij te werken en belooft een nieuw “Blue Carbon” actieplan tegen 2026 om habitats die kooldioxide kunnen opslaan te monitoren en uit te breiden.

- belooft “speciale aandacht” voor kleinschalige visserij en kustgemeenschappen die economisch en ecologisch kwetsbaar zijn wanneer mariene habitats worden aangetast.

- zegt toe het gebruik van de Europese satellietdienst voor oliemonitoring (CleanSeaNet), die dient om lidstaten te waarschuwen voor de aanwezigheid van verontreinigende stoffen, te verbeteren.

Tussen 2022 en 2023 heeft het CleanSeaNet systeem meer dan 7.700 mogelijke olielekkages geïdentificeerd - voornamelijk in Spanje, Griekenland en Italië - maar de staten hebben volgens de Europese Rekenkamer in minder dan de helft van de gevallen actie ondernomen.

Wanneer ze wel in actie kwamen, bevestigden de staten de vervuiling in slechts zeven procent van de gevallen - vaak omdat er te veel tijd was verstreken tegen de tijd dat de inspectieteams ter plaatse aankwamen.

Duidelijk signaal

Na de onthulling van de routekaart in Brussel zal de EU deze formeel presenteren op de VN-conferentie over de oceanen (UNOC) van 9 tot 13 juni, die zo'n 70 staatshoofden en regeringsleiders naar Zuid-Frankrijk zal lokken.

De VN-top, de derde in zijn soort, probeert eenheid te creëren - en 100 miljard dollar aan nieuwe fondsen te werven - voor het behoud van de zee, ondanks de grote meningsverschillen over diepzee-mijnbouw, plastic afval en overbevissing.

Een van de doelen is om de 60 ratificaties te krijgen die nodig zijn om een belangrijk verdrag op te stellen om mariene leefgebieden buiten nationale jurisdictie te beschermen - tot nu toe zijn 28 landen aan boord, samen met de EU.

De oceanen, die 70,8 procent van de aarde bedekken, hebben het overgrote deel van de opwarming, veroorzaakt door de verbranding van fossiele brandstoffen, geabsorbeerd en hebben samenlevingen beschermd tegen de volledige impact van de uitstoot van broeikasgassen.

Maar er zijn alarmerende symptomen van stress: hittegolven, verlies van zeeleven, stijgende zeespiegel, dalend zuurstofgehalte en verzuring door de opname van overtollig kooldioxide.

Costas Kadis, EU-commissaris voor Visserij en oceanen, zei eerder deze maand dat het blok “een duidelijk signaal van Europees leiderschap, betrokkenheid en visie” wilde afgeven aan zijn partners in Nice.

"De oceaan warmt op. Hij stijgt. Hij verzuurt. Vervuiling door plastic, chemicaliën en lawaai verandert de mariene ecosystemen," waarschuwde Kadis.

“De druk neemt toe en er moet onmiddellijk actie worden ondernomen.”