Böten iğtibar Awrupanıñ distä yıllar däwamında iñ ütergeç suğışlarınnan bersenä diplomatiya yulı belän çişeleş tabıla alınuı ömete belän İstanbulda Rusiyä häm Ukraina arasında ütkäreläçäk söyläşülärgä yünälde.
Analitiklar bu söyläşülärneñ bik ähämiyätle buluın häm utnı tuqtatu şartlarınnan bäxäsle töbäklärgä, xärbi tarafsızlıqtan sankśiyälärgä qädär kiñqırlı mäs’älälär quzğatılır, dip kötelüen belderä.
Xalıqara krizis törkemeneñ Rusiyäneñ ölkän analitiğı Oleg İgnatov bu söyläşülärne suğışnı beterü öçen siräk forsat bularaq kürä: "Bu bik möhim bulaçaq häm, minemçä, härkem bu söyläşülärne xuplarğa tiyeş. Bu suğışnı beterüneñ berdänber real mömkinlek, bu berdänber real variant".
Rusiyäneñ poziśiyäse: iminlek garantiyäläre, tarafsızlıq häm sankśiyälärneñ beterelüe
İstanbuldağı söyläşülär 2022nçe yılnıñ mart ayında Törkiyädä başlatılğan häm ozaq waqıt buyı tuqtalıp torğan tınıçlıq barışın canlandıra ala. Fäqät küzätüçelär taraflarnıñ bu yıllarnıñ iñ ömet birüçe diplomatik forsatın qullana aluı öçen şaqtıy problemanı xäl itüeneñ zarurlığın äytä.
İgnatovqa kürä, Rusiyä 2022nçe yılda İstanbulda ireşelgän kileşü ölgesenä nigezlängän kiñqolaçlı çişeleş öçen bastıraçaq - Ukrainanıñ soñınnan çigengän dokument.
Mäskäwneñ Ukrainanıñ töp qanun üzgäreşläre belän räsmi räweştä tarafsızlıqnı qabul itüen häm êlekke sovet däwlätlärenä NATOnıñ kiñäyüen totqarlayaçaq iminlek garantiyälären taläp itüe kötelä.
"Rusiyä 2022nçe yılğı İstanbul kileşülärenä nigezlänep söyläşülärne ütkäräçäk”, - dip äytte İgnatov häm: "Ukraina bu kileşüne qabul itmäde häm 2022nçe yılnıñ aprel ayında söyläşülärdän çigende”, - dip östäp quydı.
İgnatov Rusiyä yağınıñ berençe çiratta iminlek mäs’älälärenä yünälüen häm bu wazğiyätneñ AQŞ kebek başqa aktyorlardan ayırmalı buluın belderde.
"(AQŞ İlbaşı ilçese) Steve Witkoffnıñ soñğı äñgämäsendä töp mäs’äläneñ cir-tufraqlar buluın äytte. Läkin ruslar iminlekneñ töp mäs’älä buluın äytä".
İgnatov cir mäs’äläseneñ här ike taraf öçen dä “bik qatlawlı häm bäxäsle tema” buluın iskärtep uzdı.
Mäskäwneñ töp taläplärennän berse - Ukrainanıñ NATOğa kerü maqsatlarınnan räsmi räweştä waz kiçüe.
"Rusiyä yazmaça garantiyälär teli, çönki İstanbul kileşüenä qarağan çaqta, bu Ukraina töp qanunınıñ üzgärtelüen zarur qıla ide. Xäzerge waqıtta Ukraina, konstituśiyäsenä kürä, NATOğa äğza buluın maqsat itep quya ala, läkin Rusiyä Ukrainanıñ monı üzgärtüen teli".
Mäskäwneñ ayıruça NATOdan tağın da kiñräk garantiyälär häm Rusiyäneñ üz iminlek borçıluları telgä alınğan ayırım kileşüne taläp itüe kötelä.
Rusiyäneñ Ukrainanıñ armiyasınıñ zurlığı häm Ukrainanıñ êşläp çığara alaçaq qoral törläre kebek mäs’älälärdä çikläwlär taläp itüe kötelä.
Monnan tış çikläwlär zur iğtibar üzägendä bulaçaq, bigräk tä Awrupa Berlegeneñ çärşämbe könne Rusiyägä qarşı 17nçe sankśiyälär paketın raslağannan soñ.
"Ägär bäreleşlär betsä, ägär kiñqolaçlı kileşü tözelsä, Rusiyä sankśiyälärneñ ğamäldän çığarıluınıñ zarurlığın da äytä häm bu mäs’älädä niçek ğämäldän çığarıla alınaçağı turında bäxäs bar".
Ukrainanıñ poziśiyası: iñ êlek utnı tuqtatu, suverenlıqtan taşlama yuq
Kiev qaraşına kürä, iğtibar üzägendä şunda uq häm şartsız utnı tuqtatunı täêmin itü bulaçaq.
Ukraina cir taşlamaların yäki töp qanunğa üzgäreşlär kertüne küzallawçı taläplärgä salmaq qarıy häm Rusiyäneñ territorial taläplärne legitimlaştıra alaçaq nindi dä bulsa ber kileşüdän saqlanırğa teli”, - dide İgnatov.
"Ukraina suğışnı tuñdırırğa äzer”, - dip däwam itte. "İminlegennän, cirlärennän bernindi taşlama yasarğa telämi. Ukraina suğışnı barı tik tuñdıru belän genä qänäğät bulaçaq, fäqät Rusiyägä käğäz östendä bernindi yöklämäne üz östenä alırğa telämi".
Atlantika Şurasındağı Awraziyä üzäge başlığı urınbasarı Shelby Magid Ukrainanıñ qızıl sızığınıñ cirösten, hawa kiñlegen häm diñgezne üz êçenä aluçı şartsız utnı tuqtatu buluın uylıy.
"Ukraina 30 könlek şartsız utnı tuqtatunı teli häm monıñ cirösten, hawa kiñlegen häm diñgezne üz êçenä kertüeneñ zarurlığın belderä. Rusiyäneñ monı qabul itäçägen uylamıym", - dip äytte.
Magid monnan tış Rusiyä İlbaşı Vladimir Putinnıñ Ukraina liderı Volodimir Zelenskiy belän qara-qarşı küreşep söyläşüe mäs’äläsendä şiklänülären citkerde.
Ukraina ayıruça "suğış äsirläreneñ, urlanğan balalarnıñ häm grajdan totqınnarnıñ tulısınça kire qaytarıluı” kebek humanitar taläplären dä belderde.
Xäzergä Kiev daimi tınıçlıq kileşüen tözü urınına waqıtlı utnı tuqtatunı täêmin itü maqsatına yünälgän.
"Qısqa möddätkä iğtibar italar häm şartsız 30 könlek utnı tuqtatu qabul iteläçäkme yuqmı ikänlegen kürergä telilär”, - dide Magid häm mondıy utnı tuqtatunıñ "ciröstendä, hawada häm diñgezdä buluı zarurlığına” basım yasadı.
"Rusiyä moña qädär Ukrainanıñ diñgezdä şaqtıy köçle buluı arqasında üzlärenä östenlek täêmin itäçäk utnı tuqtatu variantların alırğa tırıştı. Ukraina xäzerge waqıtta öleşçä utnı tuqtatunı qabul itmäyäçäk. Bu Amerika Quşma Ştatlarınıñ da kürergä telägän ber närsä tügel".
