Comga könne M’yanmanıñ üzäk öleşendä köçle cir teträw buldı, bu waqıtta Htet Min Oo üz yortı yanında urnaşqan mäçettä Ramazan namazına äzerlänep, täharät alu belän mäş’gul bula.

Anıñ yortı mäçetneñ ber öleşe belän bergä işelä, häm ul cimereklär astında qala. İke apası isä tulısınça divar astında qalğan. Avıl keşeläre tiz genä alarnı qotqarırğa tırışa, dip añlata ul, läkin alarnıñ berse genä isän bula.

25 yäşlek Htet Min Oo äytüençä, anıñ ike abıysı häm äbise dä beton cimerekläre astında qalğan. Ul cimereklärne qulı belän çistartırğa tırışqan, läkin, maxsus cihazları bulmawı arqasında, alarnı kuzgata almağan.

“Alar cimereklär astında isänme, belmim. Şul xätle waqıt uzdı, ömet yuq kebek,” — dip äytte ul comğa könne.

“Cimereklär bik küp, qotqaru törkemnäre bezgä kilmäde,” — dip östäde ul, tawışı qaltırap, küz yäş’lären tota almıyça. M’yanmada cir teträw waqıtında Ramazan ayı nisbätennän mäçetlärdä cıyılğan möselmannar arasınnan yözlärçä keşe ülgän buluı mömkin.

Milli Berlek Xökümäte mäğ’lümatlarına qarağanda, 50dän artıq mäçet zıyan kürde.

Qaldırıp kitelgännär

Mandalay töbägennän 39 yäş’lek ber keşe Sule Kone awılında cimerelgän mäçet astında qalğan ir-atnı qotqarırğa tırışqan waqıtta qabat selkenülär başlanu säbäple anı qaldırıp kitärgä mäcbür buluın söyläde.

“Min anı qaldırırğa mäcbür buldım... İkençe tapqır qotqarırğa tırışıp êçkä kerdem,” — dip söyli ul, isemen äytmäwne sorap.

“Min üz qullarım belän dürt keşene çığardım. Läkin, qızğanıçqa qarşı, öçese inde ülgän ide, berse minem qulımda can birde.”

Älege awılda 3 mäçetneñ cimerelüe näticäsendä 23 keşeneñ ğomere özelüe häm barı anıñ mäxälläsendä genä dä 10 keşeneñ ülüen söyläde. Ul däwlät çikläwläre arqasında mäçetlärne nığıtuğa röxsät birelmäwen dä üz süzlärenä östäde.l.

M’yanmada möselmannarğa basım

M’yanmada küpçelek - buddist, ä möselmannar azçılıq sanala häm alarğa yıllar buyı törle xökümätlär tarafınnan basım yasala. Soñğı yıllarda ul’tra milliyätçe törkemnär häm êkstremist monaxlar köç qullanuğa öndi.

M’yanma wäqalätleläre distälärçä yıl buyı möselmannarğa mäçetlärne tözekländerü yäisä yañadan tözü öçen röxsät aluını awırlaştırğan. AQŞ däwlät departamentınıñ 2017 yıldağı xisabına qarağanda, tarixi mäçetlär, yıllar buyı qaralmaw arqasında, bik naçar xäldä.

Buddist binaları da cir teträwdän zıyan kürgän, xärbi xökümät mäğ’lümatlarına qarağanda, alar arasında 670 monastır’ häm 290 pagoda bar. Läkin xisapta mäçetlär telgä alınmıy.

Julian Kayl isemle beräw, sośial çeltärlär aşa möräcäğat’ itep, cimerelgän mäçet cimerekläre astında qalğan üz ğailä äğzaların häm başqalar belän bäyle xäbärlärneñ taraluın sorap, awır texnika kiräklegen belderde.

“Cimereklär astında minem ğailä äğzaları häm başqalar izelgän häm ülgän,” — dip yazdı ul. “Bez alarnıñ gäwdälären tabırğa telibez.”

Taungnu şähärendä yäşäwçe keşe yaqınça 370 km yıraqlıqta urnaşqan Kandaw mäçeteneñ ber öleşe cimerelep namaz uquçı ike rät ir-atlarnıñ östenä töşüen citkerä.

“Min mäçettän bik küp keşeneñ çığarıluın kürdem, alarnıñ qayberläre minem küz aldımda ülde,” — di ul. “Bu bik ayanıçlı ide.”