Kaliforniyä AQŞta tamğaxanä (tamojnya) salımnarı mäs’äläsendäge ğämälläre arqasında İlbaşı Donald Trampnı mäxkämägä birgän berençe ştat buldı.
“Bügen Kaliforniyä ştatı isemennän Tramp citäkçelegen mäxkämägä birüebezne iğlan ittem”, - dip äytte gubernator Gavin Newsom çärşämbe könne federal mäxkämägä Trampnıñ Kongress raslawı bulmıyça tamğaxanä salımnarın qullanu öçen Xalıqara iqtisadi aşığıç xäl wäqalätläre qanunın (IEEPA) qullanuın maqsat itep alğan mäxkämä êşen açqannan soñ ber videoda.
“Kaliforniyä – ilebezneñ iñ zur citeşterü ştatı häm dönya külämendä iñ zur säwdä urtaqlarınnan berse. Tramp citäkçelegeneñ modern Amerikan tarixındağı iñ zur salım artunı kertü mäs’äläsendä alğa sörgän ber yaqlı wäqalät belän bäyle bularaq ber genä ştat da Kaliforniyä qädär täêsirlänmäyäçäk”, - dip belderde.
“Bu – il tarixındağı iñ zur üz qapqasına gol kertü waqiğası”, - dip iskärtep uzuçı Newsom: “Modern amerikan tarixındağı iñ üzen yuq itüçe adımnardan berse”, - dide.
40 million xalıq sanı häm Amerika Quşma Ştatları milli tulayım tabışınıñ 14%ın täşkil itüçe zur, çitkä yünälgän iqtisadı bulğan Kaliforniyä soñğı tirbälülärdän farazlanğan iqtisadi zararnıñ iñ zur yöken kütäräcäk kebek kürenä.
Newsom citäkçelege bäysez ber il bulğan oçraqta dönyanıñ bişençe zur iqtisadı üzençälegendä bulğan Kaliforniyäneñ Trampnıñ tarif säyäsätläreneñ xalıqara säwdäne kimetüe arqasında milliardlagan dollar kerem yuğalta alaçağın belderä.
“Wäqälät yuq”
“AQŞ töp qanunı (Konstituśiyäse) tamğaxanä (tamojnya) salımın kertü wäqäläten Kongressqa birgän häm Trampnıñ yaña tamğaxanä salımnarı öçen wäqälät bularaq kürsätkän IEEPA ilbaşına “AQŞqa kergän böten tovarlarğa nigezsez (başbaştaqlı) räweştä salım salu wäqäläten tanımıy”, - diyelä ştatnıñ mäxkämä ğarizasında.
"İlbaşı Trampnıñ yaña tamğaxanä tarifı tärtibe xäzerdän ük iqtisad östendä cimergeç yoğıntılar tudırğan wazğiyättä: birja häm obligaśiya bazarlarında xaos tudırıp bazar qimmätennän yözlärçä milliard dollarnı säğätlär êçendä sörtep, hiçber belderü yäki barış bulmıyça mondıy möhim İlbaşı ğämäle belän investiśiyälärne suıttı häm ilne reśessiyägä êtärü qurqınıçın barlıqqa kiterde”, - dip iskärtelep uzıla ğarizada.
Mäxkämä ğarizasına kürä, AQŞ ştatları arasında iñ zur importçı bulğan häm dönyanıñ bişençe zur iqtisadı bulğan Kaliforniyä tamğaxanä salımnarınıñ üzqimmäteneñ “çamasız öleşen” üz östenä ala.
Aq Yort süzçese Kush Desai çärşämbe könne yasağan belderüendä Kaliforniyä gubernatorı Gavin Newsomnıñ Trampnıñ tamğaxanä salınnarın totqarlarğa tırışu urınına ştattağı cinayätçelek, yortsızlıq häm yuğarı bäyälär belän şöğillänüeneñ zarurlığın belderde.
“Böten Tramp idaräse Amerikanıñ sänäğätlären yuq itüçe häm êşçelärebezne artta qaldırğan şuşı milli aşığıç xälne tamğaxanä salımnarınnan söyläşülärgä qädär qulıbızdağı här qoral belän xäl itüdä täwäkkäl”, - dide Desai.
Tramp citäkçelege xäzerge waqıtta öç oxşaş mäxkämä êşe aldında tora: bolardan berse êş dönyasın yaqlaw törkeme “Liberty Justice Center” tarafınnan üzäge New-Yorkta urnaşqan Xalıqara säwdä mäxkämäsendä böten tamğaxanä salımnarın totqarlawğa yünälgän mäxkämä êşe, ikençese Florida federal mäxkämäsendä keçkenä êşxanä xucası tarafınnan Qıtayğa kertelgän tamğaxanä salımnarın totqarlawğa yünälgän däğwa häm öçençese isä Montanada Kanadanıñ Alberta ştatına häm Montanağa cäyelgän cirle amerikan qabiläse bulğan Blackfeet milläte äğzaläre açqan häm Trampnıñ Kanadağa qarata kertkän tamğaxanä salınnarına qarşı mäxkämä êşe.
