Alabama törmälärendä utırğan mäxkümnär, iminleklären qurqınıç astına quyıp, üzläreneñ ayanıçlı yäşäw şartların kürsätüçe şaqqatırlıq videoyazmalarnı dokumental' film töşerüçelärgä tapşırdı.
Êndryu Yareki häm Şarlotta Kaufman äzerlägän "The Alabama Solution" dokumental’ fil’mı Park-Sitidağı Sandêns Fil’m Festivalendä täwge tapqır täq’dim itelde.
Film töşerüçelär 2019nçı yılda Alabama törmäläre belän qızıqsına başlıy. "The Jinx" häm "Capturing the Friedmans" kebek fil’mnarı belän tanılğan Yareki häm Kaufman başta törmä işegaldında ütkärelgän dini cıyılış waqıtında ruxaniğa iyärep çikle alannarğa kerü mömkinlege ala.
Anda törmädä utıruçılar alarnı çitkä çaqırıp alıp, êçtäge tormışnıñ çınbarlıqları turında şaqqatırlıq xikäyälär söyli: mäcbüri xezmät, narkotiklar, köç qullanu, qurqıtu, üç alu häm mäxkümnärneñ ülemnäre turında yäşerelgän döreslek.
“Associated Press” Alabama törmälärendäge problemalar turında küp yazdı: köç qullanu däräcäse yuğarı, xezmätkärlär citmäw, amnistiyä däräcäse töşü häm pandemiyä aqçaların zur törmä tözü öçen qullanu.
Bu prośess näticäsendä alar yıllar buyı sistemadağı qurqınıç şartlarnı häm tirän tamır cäygän korrupśiyäne faş itärgä tırışqan mäxküm aktivistlar Melvin Rêy häm Robert Êarl Kênsil belän tanışalar.
Alar fil’m töşerüçelärgä yäşeren telefonnar aşa mäğ’lümat tapşırırğa yärdäm itä.
"Bez alarnıñ iminlege öçen bik borçılabız, häm bu borçu bez alar belän berençe tapqır oçraşqannan birle bar," – di Kaufman. "Alar bu eşne distälägän yıllar buyı alıp bara, häm fil’mda kürgänegezçä, alardan bik qatı räweştä üç alalar. Läkin mondıy oçraqlarda alarnıñ xälen tikşerü öçen advokatlar äzer tora."
"Böten il buylap"
Fil’mnıñ prem’yerasında Şarlotta Kaufman telefonnan Kênsil belän telefon aşa elemtädä bula. Mikrofonı telefonga yaqınlaştırıp Kênsilgä süz birälär.
Zalda törmädä utırğan keşelärneñ berniçä ğailä äğzase dä utıra. Aralarında 2019nçı yılda “William E. Donaldson” tözätü koloniyäsendä yöze tanımaslıq xälgä kilgänçe qıynalıp üterelgän Stiven Dêvisnıñ änise Sêndi Ray. Dêvis ta bula.
Törmä xezmätkärläre Dêvisnıñ qoralın taşlamawı säbäple üterelüe turında belderä. Läkin törmädä utırğan keşelär bu waqıyğa turında bötenläy başqaça söyli.
N’yu-York törmälärendä 12 yıl utırğan Alelur "Aleks" Duran da fil’mnı töşerergä yärdäm itä. "Bu fil’mda kürsätelgän närsälär böten il külämendä bara," – di ul.
