AQŞ ilbaşı Donal’d Trump kertkän finans qısqartular arqasında qaçuçı berençe ğalimnär Franśiyäneñ ber universitetında iyün’ ayında êşli başlayaçaq, dip xäbär itte räsmi zatlar.
“Aix Marseille” universitetı mart ayında finans qısqartular yanawçı AQŞ ğalimnärenä üz işeklären açuın iğ’lan itkännän soñ, "Safe Place for Science" (Fän öçen imin urın) programması öçen küp sanlı möräcäğätlär alğan.
298 möräcäğät arasınnan 242se taläplärgä turı kilä dip tabılğan häm, universitettan belderülärençä, 20 buş urın öçen tikşerelä başlağan.
Şulay uq, möräcäğät’ itüçelärneñ 135eneñ AQŞ watandaşları, ä 45eneñ ike watandaşlıqka iyä buluın da belderdelär.
Universitet rektorı Êrik Berton "möhacir ğalim" statusın buldıru häm Franśiyä belän Awrupada tağın kübräk AQŞ ğalimen qabul itärgä teläwen belderde.
Şundıy statusnı buldıru turındağı qanun proyektı düşänbe könne Franśiyä parlamentına êlekkege ilbaşı Fransua Olland tarafınnan täq’dim itelde.
“Aix Marseille” universitetı moñarçı Ukraina, Yämän, Äfganstan häm basıp alınğan Fälästinnän 25 ğalimne qabul itkän ide, bu qurqınıç astında bulğan ğalimnär öçen buldırılğan başqa programma qısalarında başqarıldı.
Universitet här ğalimgä öç yıl däwamında üz êşlären däwam itü öçen 600 meñnän 800 meñ yevroğa qadär (680,000-$910,000) külämdä finanslaw öçen büdjet bülep quyğan.
Möräcäğät’ itüçelär AQŞnıñ törle oyışmalarınnan, şul isäptän “Johns Hopkins”, NASA, Yêl’, Stênford, Kolumbia häm Pensil’vania universitetınnan buluı belderelde.
Milliardlarça dollarlıq qısqartu
Saylap alu komissiyäse kiläse çärşämbe könne cıyılaçaq, annan soñ distansion interv'yular ütkäreläçäk häm berençe ğalimnär iyün’ başında kilep citäçäk.
Matbuğatta çıqqan xäbärlärgä qarağanda, qayber AQŞ ğalimnäre häm tikşerenüçeläre Tramp idaräse astında kilep çıqqan üzgäreşlärneñ Amerika fänni - tikşerenü moxitendä zur qıyınlıqlarğa kiterüen belderep, Awrupağa küçä başlağan.
Tramp administraśiyäse Milli sälämätlek institutı (NIH), NASA häm Milli okean häm atmosfera idaräse kebek möhim agentlıklarnıñ byudjetın qısqartıp, federal’ tikşerenü çığımnarın milliardlarça dollarğa azalttı.
Misal öçen, Milli sälämätlek institutı (NIH) üzgärgän prioritetlarına turı kilmägän grantlarnı ğamäldän çığardı, ä USAID finanslawın kisü möhim tikşerenü proyektların yärdämsez qaldırdı.
“Nature” jurnalınıñ soraştıruları kürsätkänçä, küp kenä AQŞ ğalime ildän kitärgä uylıy, bigräk tä, aspirantlar (79 prośent) häm doktoranturadağılar (75 prośent) finans totrıqsızlıqtan citdi zıyan kürgän.
