Xalıqara ênergetika agentlığı, yasalma fähem ğämälläreneñ ênergiya qurqınıçsızlığı häm CO2 urlerod emissiyäsı maqsatları nisbätennän yaña awırlıqlarnı tudıraçağın belderep, mäğlümat üzäkläreneñ êlektr qullanuınıñ 2030nçı yılğa qädär ikelätä artaçağın belderde.
Şul uq waqıtta yasalma intellekt êlektrnıñ tağın da êffektiv êşläp çığarıluı häm qullanıluı öçen forsatlar täqdim itä ala. Xalıqara ênergetika agentlığı yasalma fähemneñ ênergiya östendäge yoğıntıları turındağı berençe xisabında mäs’äläneñ şuşı yağına iğtibarnı yünältte. Mäğlümat üzäkläre 2024nçe yılda global êlektr qullanuınıñ yaqınça 1,5%ın täşkil itä ide, fäqät soñğı biş yılda bu küläm ber yıllıq 12% külämendä arttı.
Produktiv yasalma intellektnıñ bik zur mäğlümat bazalarında cıyılğan informaśiyäne êşkärtüe öçen zur isäpläw köçe kiräk. AQŞ, Awrupa häm Qıtay belän bergä xäzerge waqıtta mäğlümat üzäkläreneñ ênergiya qullanuınıñ yaqınça 85%ın täşkil itä. Zur texnologiya şirkätläre artqan ênergiya ixtıyaclarınıñ buluın añlıy başladı.
“Google” uzğan yılda yasalma fähem yarışında üz öleşen küätländerü öçen keçkenä atom-töş reaktorlarınnan êlektr alu öçen kileşü imzaladı. “Microsoft” 1979nçı yılda Amerikanıñ iñ naçar atom-töş qazası yäşängän Three Mile Islandtağı yaña reaktorlardan ênergiya qullanuın planlaştıra. “Amazon” da uzğan yılda mäğlümat üzäkläre öçen atom-töş ênergiyasın qullanu öçen kileşü tözede. Xäzerge tizlek däwam itelgän oçraqta mäğlümat üzäkläre 2030nçı yılğa qädär global ênergiyanıñ yaqınça 3%ın sarıf itäçäk.
Xalıqara ênergetika agentlığına kürä, mäğlümat üzäkläreneñ êlektr qullanuı 2030nçı yılğa qädär yaqınça 945 terawatt säğät (TWh) külämenä citäçäk. "Bu bügen Yaponiyanıñ tuplam êlektr qullanuınnan beraz tağın kübräk. Başqa sanlı xezmätlärgä artqan soraw-taläp belän bergä yasalma fähem bu üseşneñ iñ möhim êtärgeç köçe”, - dip iskärtelep uzıla xisapta.
Ber 100 megawatlıq mäğlümat üzäge 100 meñ öy qädär ênergiya sarıf itä ala. Fäqät xisapta xäzerge waqıtta tözelüe däwam itkän yaña mäğlümat üzäkläreneñ ike million öy qädär ênergiya qullana alaçağına basım yasaldı.
Üzäge Parijda urnaşqan ênergetika säyäsäte konsalting törkeme: "Yasalma fähem aldıbızdağı un yılda ênergetika tarmağın üzgärtü potenśialına iyä, dönya külämendä mäğlümat üzäklärennän kilgän êlektr soraw-taläbeneñ artuına säbäp bulsa, ber ük waqıtta üzqimmätlärne, çığımnarnı kimetü, köndäşlek köçen arttıru häm êmissiyälärne azaytu öçen möhim forsatlarnı täqdim itä”, - dip belderde.
Yasalma fähem ölkäsendä Qıtaydan alda bulunı maqsat itüçe AQŞ İlbaşı Donald Tramp êlektr êşläp çığarunı kübäytü belän wazıyfalı Milli ênergiya xakimiyäte şurasınıñ tözelüen başlattı.
Xäzerge waqıtta kümer - mäğlümat üzäklären êşlätü öçen kiräkle ênergiyanıñ yaqınça 30%ın täêmin itä, fäqät yañartıla alınğan ênergiya häm tabiği gaz tağın da tübän çığımnarı häm töp bazarlarda tağın da kiñräk itep qullanıla alınğannarı arqasında öleşlären arttıraçaq.
Mäğlümat üzäkläreneñ üsüe êlektr qullanıluına bäyle uglerod çığarunı qotılğısız arttıraçaq häm bu êmissiyälär 180 million tonna CO2 külämennän 2035nçe yılğa qädär 300 million tonnağa citäçäk. Läkin bu 2024nçe yılda faraz itelgän 41,6 milliard tonnalıq global êmissiyanıñ keçkenä öleşe bulaçaq.
