Jaji Mkuu nchini Rwanda Domitilla Mukantaganzwa ametoa wito kwa majaji kukumbatia upatanishi kama mojawapo ya njia kuu mbadala za kutatua mizozo (ADR) katika mfumo wa haki wa Rwanda.
Akizungumza wakati wa mkutano na zaidi ya majaji 290, Mukantaganzwa alisisitiza kwamba upatanishi unalingana na maadili ya kitamaduni ya Rwanda na unatoa njia inayozingatia zaidi binadamu kuelekea haki.
"Haki haitumiki tu wakati mtu amefungwa," alisema.
"Serikali ilipitisha ADR ili mizozo, haswa ndani ya familia na jamii, iweze kutatuliwa kwa njia ya amani.
Jaji Mkuu aliwakumbusha wafanyakazi wa mahakama kwamba upatanishi si jambo la kigeni bali ni onyesho la mila za muda mrefu za Kiafrika za utatuzi wa migogoro unaojikita katika kuheshimiana, kuunganishwa upya, na kurejesha.
"Hata kabla ya sheria zilizoandikwa, jumuiya zetu zilikaa chini, kusuluhisha, kuadhibu makosa kwa haki, na kukaribisha watu tena. Huo ndio msingi ambao lazima turudi," Mukantaganzwa alisema.
Msukumo wa kuanzisha upatanishi ulioambatanishwa na mahakama, mchakato unaowezeshwa na majaji au wasajili katika hatua za kabla ya kesi, umeshika kasi tangu kupitishwa kwa sera ya ADR mwaka wa 2022.
Historia ya upatanishi Rwanda
Rwanda ina historia ya kutumia mbinu za upatanishi.
Mwaka 2002 ilianza mfumo wa kijamii wa kutatua kesi zilizohusika na mauaji ya kimbari ya 1994.
Mahakama za 'Gacaca', zilianzishwa ikiwa utaratibu wa kimapokeo wa kimahakama uliotumika kusuluhisha familia na migogoro ya jamii.
Kusudio lake kuu lilikuwa kuungana tena na wale walio katika makosa na kwa njia hii kusababisha upatanishi.
“Wahalifu waliohukumiwa chini ya Gacaca walijumuishwa tena katika jamii. Hii ni tofauti na wafungwa kutoka mahakama za kawaida na nchi nyingine ambazo hukumu zao zilikuwa kifungo,” Wizara ya Sheria ya Rwanda imesema katika ripoti kuhusu mahakama hiyo.
“Katika miaka 10, Mahakama za Gacaca zilijaribu kesi 1,958,634 zinazohusiana na mauaji ya kimbari. Hii ilichangia kwa kiasi kikubwa kutokomeza utamaduni wa kutokujali na utoaji wa haki kwa waathirika,: wizara imeongezea.
