Mali ilianza ujenzi wa kiwanda kipya cha kusafisha dhahabu kinachoungwa mkono na Urusi siku ya Jumatatu, ambacho kiongozi wa kijeshi wa nchi hiyo ya Afrika Magharibi alisema kitaipeleka karibu na kudhibiti maliasili yake.

Kituo cha uwezo wa tani 200, ambapo Mali ina hisa za kudhibiti, kitajengwa kwa ushirikiano na Yadran Group ya Urusi na kampuni ya uwekezaji ya Uswizi.

Rais wa mpito wa Mali Jenerali Assimi Goita alisema mwaka jana kwamba kampuni zote za uchimbaji madini zitahitajika kuchakata dhahabu yao ndani ya nchi chini ya kanuni ya uchimbaji iliyorekebishwa, bila kutoa muda wa mwisho.

Hiyo inaakisi mabadiliko makubwa ya kikanda yanayoenea katika Sahel, ambapo Guinea, Niger na Burkina Faso pia zimerekebisha kanuni za uchimbaji madini ili kuamuru usindikaji wa ndani, kuongeza thamani kwa mauzo yao ya nje na kukuza faida za kiuchumi za rasilimali zao.

Kuibiwa 'mapato makubwa'

"Tangu mwaka 1980, dhahabu ya Mali imekuwa ikiuzwa nje kwa ajili ya kusafishwa na kuuzwa kwa nchi kama vile Umoja wa Falme za Kiarabu, Afrika Kusini na Uswisi," Goita alisema katika sherehe za uwekaji msingi wa kiwanda hicho kipya huko Senou, nje ya mji mkuu wa Bamako.

"Hii inainyima nchi yetu mapato makubwa ambayo yanaweza kutumika kwa maendeleo ya uchumi wake."

Serikali haijatoa makataa ya kukamilika kwa kiwanda hicho. Mara itakapofanya kazi kikamilifu, itachakata dhahabu yote inayozalishwa nchini Mali hadi baa kabla ya kusafirishwa nje ya nchi, yenye uwezo wa karibu mara nne wa uzalishaji wa dhahabu wa kila mwaka wa Mali.

Akirejea maoni kutoka kwa Goita, Rais wa Yadran Irek Salikhov alisema katika sherehe hiyo kiwanda cha kusafisha kitakuwa "kituo cha kikanda cha kuchakata dhahabu inayochimbwa sio tu nchini Mali, bali pia katika nchi jirani - kama Burkina Faso".

Ukosefu wa kisafishaji cha dhahabu kinachofanya kazi

Afrika Magharibi ni mzalishaji mkuu wa dhahabu, lakini haina kiwanda cha kusafisha dhahabu kinachofanya kazi na kilichoidhinishwa kimataifa licha ya majaribio ya kuunda kiwanda hicho ikiwa ni pamoja na Ghana, mzalishaji mkuu wa dhahabu barani.

Kiwanda hicho cha kusafisha madini ni sehemu ya mageuzi makubwa ya Goita ya uchimbaji madini yaliyoanzishwa tangu kiongozi huyo wa kijeshi achukue mamlaka mnamo 2021 na kukata uhusiano na washirika wa Magharibi. Msimbo wa uchimbaji madini wa Mali uliorekebishwa, kama ule wa majirani wa Guinea, Niger na Burkina Faso, umewahadaa wawekezaji.

Mwezi huu, mahakama ya Mali iliweka jumba la dhahabu la mchimba madini wa Kanada Barrick la Loulo-Gounkoto chini ya udhibiti wa serikali wa muda, na hivyo kuzidisha mzozo unaoendelea kuhusu madai ya kodi ya Mali.

Goita alisema kiwanda hicho kitaiwezesha Mali kufuatilia vyema uzalishaji wake na mauzo ya dhahabu nje ya nchi. Kama ilivyo kwa nchi nyingi za Kiafrika, inapoteza mabilioni ya dola za Marekani kutokana na magendo ya dhahabu kutokana na kukosekana kwa vinu vya kusafisha dhahabu vilivyoidhinishwa na programu za ufuatiliaji.