İran häm AQŞ şimbä könne Omannıñ Muskat şähärendä yuğarı däräcäle söyläşülär ütkäräçäk, maqsat – Tährannıñ tizlek belän alğa kitkän atom-töş programması turında kileşülärne yañartu. AQŞ ilbaşı Donal’d Tramp, kileşü bulmasa, xärbi çaralar belän yanıy.

İran matbuğatı xäbär itkänçä, İran häm AQŞ delegaśiyäläre Muskatka kilep citkän, häm iranlılar, söyläşülär aldınnan, Oman räsmiläre belän oçraşqan.

İran delegaśiyäsen tışqı eşlär ministrı Abbas Araqçi citäkli, ä AQŞ yağı söyläşülärne Trampnıñ Yaqın Könçığış wäkile Stiv Uitkoff aşa alıp baraçaq.

İran söyläşülärgä şik belän qarıy, kileşügä ireşü mömkinlegenä ışanmıy häm Trampqa ışanmıy, çönki ul atom-töş programmasın tuqtatmasa, İranğa höcüm itäçägen berniçä tapqır belderde.

İke yaq ta söyläşülärdä uñışqa ireşü mömkinlege turında süz alıp barsa da, alar inde ike distä yılğa yaqın däwam itkän bäxästä haman da ber-bersennän yıraq tora. Şulay uq, söyläşülär, Tramp taläp itkänçä, turıdan-turı bulırmı, yäisä, İran telägänçä, çittän torıp alıp barılırmı – bu xaqta da kileşü yuq.

Söyläşülärdä alğa kiteş bilgeläre 2023 yıldan birle Ğazzä häm Livandağı suğışlar, İran belän İzrail arasında raketa atışları, Qızıl diñgezdä Xusilärneñ höcümnäre häm Süriyädä Bäşär Äl-Äsäd rejimınıñ bärep töşerelüe belän qaynarlanıp torğan töbäktäge kiyerenkelekne kimetergä yärdäm itä ala.

Ägär dä söyläşülär uñışsız bulsa, bu töbäktä kiñräk suğış yanawların arttıraçaq. İran kürşe illärgä, ägär dä alar AQŞ xärbi höcümendä qatnaşsa, "qatğıy näticälär" bulaçağı turında kisätte.

İslam Respublikasınıñ qatlawlı xakimiyät strukturasında töp qararlar qabul itüçe Yuğarı lider Ayatulla Ali Xamaney Araqçiga söyläşülär öçen "tulı wäqalät" birgän, dip xäbär itte “Reuters”.

"Söyläşülär waqıtı, ul faqat atom-töş mäsäläse turında bulaçaq, AQŞ yağınıñ citdiligenä häm yaxşı niyätenä bäyle bulaçaq," – dip belderde ber İran räsmie, ul mäs’äläneñ neçkälege säbäple isemen atamıy.

İran üzeneñ raketa programması kebek saqlanu mömkinleklären söyläşülärgä kertmäyäçägen belderde.

Küp yıllarğa suzılğan bäxäs

İran üzeneñ atom-töş programmasın fäqat tınıç maqsatlarda qullanu öçen buldırılğan dip belderä, ämma Könbatış illäre anı atom-töş bombası yasaw niyätendä ğayepli.

Alar İran uran bayıtuınıñ tınıç maqsatlar öçen kiräk bulğannan küpkä artığraq däräcägä citüen häm suğış başlıqları öçen kiräkle däräcägä yaqın bulğan bayıtılğan uran zapasları buldırıluın äytä.

Tramp, fevral'dän birle Tähranğa qarşı "maksimum basım" kampaniyäsen yañartıp, 2018 yılda berençe möddäte waqıtında İran häm altı dönya däwläte arasında 2015 yılda tözelgän atom-töş kileşüen taşlap, İslam Respublikasına qarşı qatı sankśiyälär kertte.

Şunnan birle, İran atom-töş programmasın tizlek belän alğa cibärde, şul isäptän urannı 60% däräcägä qadär bayıtunı da, bu bombalar öçen kiräkle däräcägä yaqın texnik adım.

AQŞ däwlät särqatibe Marko Rubio pänceşämbe könne söyläşülär tınıçlıqqa kiterer dip ömetlänüen belderde, "Bez İranğa atom qoralı buldırırğa berqayçan da röxsät birmäyäçägebezne açıq itep äyttek, häm bu oçraşuğa kiterde," – dip östäde ul.

Tähran moña cawap itep, AQŞqa "çın mömkinlek" birüen belderde, ämma monıñ belän bergä Vaşingtonnıñ "qarşılıq tudıruçı ğawğası" turında da süz alıp bardı.

Vaşingtonnıñ berektäşe İzrail, İran atom-töş programmasın üzeneñ yäşäme öçen yanaw dip sanap, diplomatiyä uñışsız bulsa, İranğa höcüm itäçägen küptännän belderä.

Tährannıñ Yaqın Könçığıştağı täêsire nıq kimede. Tährannıñ "Qarşılıq Üzäge” bularaq bilgele töbäktäge berektäşläre, Ğazzä suğışı häm Süriyädä Bäşär Äl-Äsäd rejimınıñ bärep töşerelüe näticäsendä, yä tarqaldı, yäisä nıq zıyan kürde.