Maelfu ya Wakenya waliingia barabarani siku ya Jumatano kuadhimisha mwaka mmoja wa maandamano ya kuipinga serikali yaliyosababisha vifo vya takriban watu 60 na kuhitimishwa na kuvamiwa kwa bunge la kitaifa.
Polisi walifyatua mabomu ya kutoa machozi kuwatawanya waandamanaji katika mji mkuu wa Nairobi na kuzuia msongamano wa magari kuelekea eneo kuu la biashara, kitovu cha maandamano hayo.
Maandamano katika mji wa bandari wa Mombasa na mji wa Nakuru yaliendelea kwa amani.
Ingawa maandamano ya mwaka jana ya kupinga pendekezo la nyongeza ya ushuru yalififia baada ya Rais William Ruto kusitisha upandishaji huo uliopangwa, hasira ya umma kuhusu mashirika ya usalama kutumia nguvu dhidi ya wananchi bado haijapungua, huku maandamano mapya yakizuka mwezi huu baada ya kifo cha mwanablogu aliyekuwa mikononi mwa polisi.
Watu sita, wakiwemo maafisa watatu wa polisi, walishtakiwa kwa mauaji siku ya Jumanne kuhusu mauaji ya mwanablogu na mwalimu, Albert Ojwang, mwenye umri wa miaka 31. Wote wamekana mashtaka.
Kifo cha Ojwang kimekuwa fimbo ya umeme kwa Wakenya ambao bado wanaomboleza vifo vya waandamanaji waliouawa kwenye maandamano ya mwaka jana, kulaumiwa na vikosi vya usalama, pamoja na mashirika ya kutetea haki ya kudai utekaji nyara kadhaa ambao haujaelezewa.
Wanachama wa umma na viongozi wa upinzani waliweka mashada ya maua karibu na vizuizi vya seng’enge nje ya bunge siku ya Jumatano.
"Mwaka mmoja baadaye, hakuna kilichofanyika," Kalonzo Musyoka, kiongozi wa chama cha upinzani cha Wiper, aliwaambia waandishi wa habari, akiikosoa serikali kwa kushindwa kwake kushughulikia wasiwasi wa waandamanaji.
Wizara ya Mambo ya Ndani katika chapisho la X mnamo Jumanne ilionya waandamanaji "kutowachokoza polisi" au "kujaribu kuvunja maeneo yaliyohifadhiwa."
'Jiepushe na ukatili'
Matukio ambayo hayakuwahi kushuhudiwa mnamo Juni 25, 2024, yakionyesha polisi wakiwafyatulia risasi waandamanaji walipokuwa wakivuka vizuizi vya kuingia bungeni, yalizua mgogoro mkubwa zaidi wa urais wa Ruto na kuzua taharuki miongoni mwa washirika wa kimataifa wa Kenya.
"Hakuna kiasi cha fidia kitakachojaza ombwe hilo. Hakuna kiasi cha pesa kitakachochukua nafasi ya Rex," Gillian Munyau, mama yake Rex Kanyike Masai, mmoja wa waandamanaji wa kwanza kuuawa mwaka jana, alisema katika mahojiano na waandishi wa habari.
Siku ya Jumanne, balozi za Marekani, Uingereza, Canada na mataifa mengine ya Magharibi zilitoa taarifa ya pamoja kupitia mtandao wa X na kuwataka wote "kuwezesha maandamano ya amani na kujiepusha na vurugu."
“Matumizi ya maafisa waliovalia kiraia kwenye magari yasiyo na alama yanaondoa imani ya umma,” ilisema taarifa hiyo.
Wanaharakati wa haki za binadamu walishutumu kuwepo kwa maafisa wa polisi wasiojulikana kwenye maandamano mwaka jana.
Mabalozi hao walisema wanatatizwa na matumizi ya “wahuni” waliokodiwa kutatiza maandamano ya amani, baada ya makundi ya wanaume wakionekana wakiwapiga waandamanaji kwa fimbo na mijeledi wiki iliyopita.
Wizara ya Mashauri ya nchi za Kigeni ya Kenya ilisema katika taarifa yake kuwa ukiukaji wowote wa polisi utashughulikiwa kupitia taasisi za serikali ikiwemo bunge na mahakama.
Waandamanaji hao wametetea vitendo vyao, wakiambia Reuters kwamba wao sio wahuni bali ni wazalendo wanaolinda mali dhidi ya waporaji.
Maafisa wawili wa polisi walikamatwa wiki jana kwa kupigwa risasi kwa raia ambaye hakuwa na silaha wakati wa maandamano jijini Nairobi kuhusu kifo cha Ojwang, mwanablogu.
