Umoja wa Mataifa umetoa wito wa dharura wa kuchangisha dola milioni 11.2 kusaidia Uganda kukabiliana na mlipuko wa Ebola ambao umesababisha vifo vya watu wawili, baada ya bajeti ya afya ya nchi hiyo kudhoofishwa na kupunguzwa kwa msaada wa Amerika kutoka nje.

Uganda ilitangaza kuzuka kwa ugonjwa wa kuvuja damu unaoambukiza sana na mara nyingi husababisha kifo mwezi Januari katika mji mkuu wa Kampala baada ya kifo cha muuguzi wa kiume katika hospitali pekee ya rufaa ya taifa hilo la Afrika Mashariki.

Mgonjwa wa pili wa Ebola, mtoto wa miaka minne, alifariki wiki iliyopita, Shirika la Afya Ulimwenguni lilisema, likinukuu wizara ya afya ya nchi hiyo.

Visa 10 vilivyothibitishwa nchini Uganda vimehusishwa na ugonjwa wa Ebola nchini Sudan ambao hauna chanjo iliyoidhinishwa.

Katika taarifa iliyotumwa siku ya Jumanne, Umoja wa Mataifa ulisema fedha hizo zitagharamia majibu ya Ebola kuanzia Machi hadi Mei katika wilaya saba zilizo katika hatari kubwa.

"Lengo ni kudhibiti kwa haraka mlipuko huo na kushughulikia athari zake kwa afya ya umma na vile vile maisha ya kijamii na kiuchumi ya watu walioathirika," alisema Kasonde Mwinga, mwakilishi wa Uganda wa Shirika la Afya Duniani (WHO), wakala wa Umoja wa Mataifa.

Utegemezi wa misaada ya nje

Uganda imekuwa ikitegemea sana Marekani kwa ufadhili wa sekta ya afya.

Wakati wa mlipuko wa mwisho wa Ebola mwaka 2022-2023, Marekani ilitoa dola milioni 34 kufadhili usimamizi wa kesi, ufuatiliaji, uchunguzi, maabara, kuzuia maambukizi na udhibiti miongoni mwa shughuli nyingine, kulingana na ripoti ya Ubalozi wa Marekani.

Lakini utawala wa Rais Donald Trump uliweka marufuku ya misaada na ufadhili wa Marekani kwa sekta ya afya ya Uganda umepunguzwa, na kuathiri bajeti ya afya ya umma ya nchi hiyo, kulingana na maafisa wa serikali.

Msemaji wa Wizara ya Afya ya Uganda, Emmanuel Ainebyoona, hakujibu mara moja ombi la kutoa maoni yake.

Dk Janet Diaz kutoka Mpango wa Dharura za Afya Ulimwenguni aliambia mkutano na waandishi wa habari Geneva baada ya safari ya Uganda kwamba shirika hilo tayari lilikuwa na jukumu la kushughulikia kwa muda majibu ya Ebola ambayo hapo awali yalifanywa na vikundi vingine kutokana na kupunguzwa kwa Amerika.

Hizi ni pamoja na kupeleka timu za uchunguzi katika maeneo ya mpaka na utunzaji wa sampuli za kibaolojia. Dalili za Ebola ni pamoja na homa, maumivu ya kichwa na misuli. Virusi huambukizwa kwa kugusana na majimaji ya mwili yaliyoambukizwa na tishu.