Түркияның Сыртқы істер министрі Хакан Фидан АҚШ-ты «Түркияға қауіп төндіретін PKK террористік ұйымын қолдаудан бас тартуға» шақырды.
«Сириядағы ДАИШ-ке қарсы күресте АҚШ PKK-ны қолдауға міндетті болудан бас тартып, қарым-қатынас параметрлерін қайта қарауы керек», – деді Фидан сәрсенбі күні “Al Jazeera Arabic” арнасына берген сұхбатында.
«Бұл біз үшін ұлттық қауіпсіздік мәселесі. АҚШ ДАИШ мүшелерін түрмеде ұстауды тактикалық жағдай деп санаса да, PKK-ны қолдау біз үшін ұлттық қауіпсіздікке қауіп төндіреді. Бұл - АҚШ пен біздің арамыздағы өте күрделі мәселе. Мұны тоқтату керек», – деді ол.
Фидан Сириядағы PKK/YPG террористік ұйымымен жаңа әкімшіліктің келісімге келе алмайтынын айтқанымен, бұл үлкен мәселені бейбіт жолмен шешуге үміт білдірді.
Түркия Сирияның жаңа әкімшілігіне конституциялық азаматтыққа тең қолжетімділікті қамтамасыз ету қоғамдағы бейбітшілікке үлкен үлес қосатынын ескертеді.
Фидан бейбітшіліктің екінші маңызды қағидасы ретінде заңды мемлекеттік органдардан басқа ешбір ұйымның қару ұстамауы керектігін атап өтті. «PKK және оның серіктестері Сирия аумағының үштен бірін, оның ішінде араб қалаларын басып алғаны – бұл арабтардың өмір сүретін жерлерін басып алу деген сөз», – деді ол.
АҚШ пен Еуропа елдерінің PKK/YPG-ны қолдауын жалғастырып жатқанын атап өткен Фидан бұл террористік ұйымның ДАИШ тұтқындарын түрмеде ұстау қызметі үшін Сирия аумағының үштен бірін «өтірікпен» басып алғанын айтты.
Фидан Сирия аумағында Ирак, Түркия және Ираннан келген террористердің паналайтынын айтып, «Сирияның аумақтық тұтастығына, Ирактың аумақтық тұтастығына және Түркияға қауіп төндіретін бұл мәселені шешу қажет», – деді.
Күрд бауырлармен ынтымақтастық
Фидан үкіметтің белгілі бір бастамалар қабылдағанын және Анкара мен Күрд аймақтық үкіметінің президенті арасындағы «достық» қарым-қатынастардың өте жоғары деңгейде екенін атап өтті.
Түркия мен Күрд аймақтық үкіметінің терроризмге қарсы күрестегі ынтымақтастығын ерекше атап өткен Фидан: «Өкінішке орай, олар да PKK-ның шабуылдарына, қылмыстарына және құқық бұзушылықтарына ұшырады. Біз оларға қолдау көрсетеміз», – деді.
«Сондықтан олар да PKK-ны қаруларын тастауға шақыру үшін күш-жігерін жұмсап жатыр», – деді ол.
Министр Түркияның Сирия оппозициясын басынан бастап қолдап келе жатқанын және бұл қолдаудың соңғы жылдары миллиондаған сириялықтың Түркияға келуімен «маңыздырақ» болғанын айтты.
Сол кезеңде оппозиция бақылауындағы аймақтарда 5 миллионнан астам адам өмір сүргенін атап өткен Фидан Түркияның адамдардың елге келуін болдырмау үшін атысты тоқтатуды жалғастыруға тырысып жатқанын айтты.
Сирия президенті Ахмед Әл-Шара мен оның көзқарасының өзгеруіне қатысты басқа елдердің алаңдаушылығына тоқталған Фидан оның «өз қателіктерін түсініп, сабақ алғанын және Идлибте 4 миллион адамның негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыруға тырысып, әлеуметтік жауапкершілікті мойнына алғанын» айтты.
Мемлекеттік басқару тек идеология арқылы емес, осындай жауапкершілік пен қызметтер арқылы жүзеге асатынын атап өткен ол жаңа әкімшілікті осы тұрғыда Түркияның ұсынысын қарастыруға шақырды.
Түркияның сыртқы істер министрі Асад режимі кезінде Сирияның аймаққа және баршаға қауіп төндіргенін айтып, «Енді бұдан құтылудың жолы – Сирияның аумақтық тұтастығын сақтайтын, сириялықтармен бейбіт өмір сүретін, Сирия халқының мүддесіне қызмет ететін үкіметтің болуы», – деді.
Иранның Сирия демократиялық күштері (SDF) атынан PKK/YPG террористік ұйымын қолдауы мүмкін деген мәлімдемелерге қатысты Фидан Иранның бұрынғыдай мұндай саясатты жалғастыруы дұрыс жол емес екенін айтты.
Сирия сириялықтарға тиесілі екенін және ешкімнің Сирияға не істеу керектігін мәжбүрлеп таңуға құқығы жоқ екенін атап өтті.
Палестина
Сауд Арабиясының Израильмен ықтимал қалыпқа келтіру мәселесінде «салмақты және құрметті қадам» жасағанын айтқан Фидан: «Қалыпқа келтіруді екі мемлекет шешіміне байланыстыру – өте маңызды мәселе. Бұл Иордания мен Мысырдың ұстанымдарын күшейтеді», – деп олардың «қатты» ұстанымын қолдауға шақырды.
“Қалыпқа келтіру процесінің екі қыры бар: біріншісі – АҚШ пен Сауд Арабиясы арасындағы келісімдер мен қарым-қатынастар, екіншісі – Израильмен қалыпқа келтіру мәселесі”, деді Фидан. «Менің пікірімше, екі мемлекет шешімі жүзеге асырылмайынша және қабылданбайынша қалыпқа келтіру болмайды», – деп қосты ол.
Фидан АҚШ президенті Дональд Трамптың «тарихи рөл» ойнай алатынын айтып, «Украина мәселесінде соғысты қалай тоқтатты? Мұнда да бүкіл әлем мойындаған екі мемлекет шешімі бойынша Израиль мен Нетаньяхуға қысым жасай алатын жалғыз адам – президент Трамп», – деді.
“Егер Трамп осындай қадамға барса, ол Израильдің қауіпсіздігіне қатысты ақылды қадамдар жасап қана қоймай, араб тұрақтылығына және палестиналықтардың мемлекет құруына айтарлықтай үлес қосар еді. Аймақтағы қалыпқа келтіру АҚШ-тың жүгін де жеңілдетеді” деп қосты Түркияның Сыртқы істер министрі.
