Мен гуманитарлық қызметкер ретінде миллиондаған баланың өміріне нақты әсер ететін жұмысымның маңыздылығын түсініп қозғаламын. «Барлық адам өмірі тең дәрежеде қымбат» деген қағида мені және менің әріптестерімді алға жетелейді. Қаншама қиындыққа кез болсақ та осы ұстанымды ұмытпауға тырысамыз.

Бірақ бүгін өте  ауыр дағдарыспен бетпе-бет келіп отырмыз: қай өмірді құтқару керек, ал қайсысын артта қалдыру керек деген төзгісіз таңдау. Біз мұндай дилеммаға ұшырамауыз керек еді.

Шетелдік көмекке бөлінетін қаржының қысқаруы гуманитарлық ұйымдарды мүмкін емес шешімдер қабылдауға мәжбүрлеуде. Әлемдегі әрбір 11 баланың бірі гуманитарлық көмекке мұқтаж болып отырған уақытта, біз бір дағдарысты екіншісінен, бір қауымдастықты екіншісінен, ақырында бір баланың өмірін екіншісінен жоғары қоюға мәжбүрміз.

Біз қазірдің өзінде өмірді сақтап қалатын бағдарламаларды тоқтату туралы ауыр шешімдер қабылдауға мәжбүр болдық. Бұл дегеніміз, ауыр аштыққа ұшыраған балаларды емдеу немесе соғыс аймақтарындағы жаңа туған нәрестелерге медициналық көмек көрсету сияқты маңызды бағдарламалардан бас тарту деген сөз.  Бұл тек логистикалық мәселе емес, бұл біздің миссиямыздың, жанымыздың және ұстанымдарымыздың өзегіне соққы беретін этикалық дағдарыс.

Принциптерге қауіп төнді

«Save the Children» ұйымы бір ғасырдан астам уақыт бұрын Эглантайн Джебб есімді ерекше моральдық батылдық пен сенімге ие әйелдің бастамасымен құрылған. Балалардың құқықтарын қорғауды, өмірлерін сақтап қалуды, отбасыларды қорғауды, азапты жеңілдетуді және қадір-қасиетті қалпына келтіруді мақсат еткен ұйым құрылды.

Бүгінгі таңда біз 115 елде жұмыс істейміз және жыл сайын 105 миллионнан астам балаға тікелей қолдау көрсетеміз. Біз төтенше жағдайларға алғашқылардың бірі болып жауап береміз және әрбір балаға, қай жерде болмасын, көмектесу міндетімізден бас тартпаймыз.

Алайда біздің ұстанымдарымыз бұрын-соңды болмаған қауіп-қатерге тап болып отыр.

Қақтығыстар, климаттың өзгеруі және экономикалық тұрақсыздық сияқты жаһандық дағдарыстар күшейіп жатқан заманда, әлемнің ең бай елдері өздерінің көмек бюджеттерін қысқартуда. АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Австралия, Швеция, Дания, Франция, Нидерланд және басқа да дәстүрлі донор елдер халықаралық ынтымақтастық міндеттемелерінен шегініп, жаһандық көмек көлемінің қауіпті деңгейге төмендеуіне ықпал етуде.

Көмекті қысқарту тек моральдық көшбасшылықтың сәтсіздігі ғана емес, сонымен қатар стратегиялық қателік.

Кедейлік, тұрақсыздық және денсаулық сақтау дағдарыстарын шешпеу жаһандық қауіпсіздікті одан әрі нашарлатады, бұл көші-қон, экономикалық күйзелістер және қақтығыстарды күшейтеді. Бұл мәселелер шекараларды мойындамайды; олар бүкіл әлемге әсер етеді. Біз әлемдегі ең осал топтарға бет бұрмасақ, болашақта өз елімізге жететін дағдарыстардың негізін қалаймыз, ал балалар болса әрдайым ең ауыр зардапты шегеді.

2024 жылы соғыс, зорлық-зомбылық және қудалаудан 120 миллион адам мәжбүрлі түрде қоныс аударды. Бұл Жапония халқының санына тең. Орташа алғанда, қоныс аударған адамдар үйінен он жылдан астам уақыт бойы алыста болады. Олар бізге үнемі өздерінің ең үлкен арманы үйге оралу екенін айтады. Көмек адамдардың оралуына көмектесуде маңызды рөл атқарады.

Украинада біз Наталия мен оның қызы София сияқты көптеген отбасыға соғыстан зақымданған үйлерін жөндеуге көмектестік. Эфиопияда Рукия сияқты әйелдерге шағын бизнес ашуға және өмірлерін қалпына келтіруге қолдау көрсеттік. Көмек қоғамдарды қалпына келтіреді, тұрақтылықты нығайтады және экономикалық қалпына келуді ынталандырады.

Көмек сондай-ақ шешім таба алмаған адамдарға да қолдау береді. Мысалы -  Сириядағы Әл-Хол лагерінде өскен Алия мен Захра сияқты қыздар. Өз елдеріне қабылданбаған осы балалардың жүзінде үміттің ұшқыны бар, бірақ көздері өздері жасамаған қылмыстығ салмағын көрсетеді.

Қысқа мерзімді ойлау

Көмекті қысқарту туралы қысқа ойластырылған шешімдер әлемді ауру, сенімсіз және қиын жерге айналдырады.  Соңғы 30 жылда қақтығыс аймақтарында өмір сүретін балалардың саны екі есеге жуық өсті, ал жаһандық әскери шығындар 2023 жылы 2,4 триллион долларға жетті. Сонымен қатар қақтығыстардың алдын алу және гуманитарлық көмекке инвестициялар азаюда.

2025 жылғы жаһандық гуманитарлық көмекке арналған өтініш 32 ел мен тоғыз босқын лагері бар аймақта 190 миллион адамға өмірлік маңызды көмек көрсету үшін 44,7 миллиард АҚШ долларын қажет етеді. Егер бұл толық қаржыландырылса, бұл бір адамға жылына шамамен 235 доллар, айына 20 доллар немесе күніне 65 цент болады—бұл көптеген батыс елінде бір шыныаяқ кофеден арзан. 2024 жылғы өтініш тек 45 пайызға қаржыландырылды. Көмекті тиімсіз деп атау тек жалған ғана емес, сонымен қатар қоғамдық пікірді бұрмалау болып табылады.

Газа, Гаити және Суданда біздің командамыз өздеру куі болған қырғыннан кейін  психологиялық қолдау қажет ететінін – олардың кейбірі мектеп жасына да жетпеген – балалардың көптегінен жұмыс істеуге қиналып отыр.

Конго Демократиялық Республикасында қарулы топтар балаларды әдейі нысанаға алып, оларды әскерге тарту үшін ұрлап әкетуде. Біз бұл шындықтарды елемей отыра алмаймыз. Даму мен гуманитарлық көмекке инвестиция салу қайырымдылық емес, бұл стратегиялық қажеттілік және ең бастысы моральдық міндет. Көмекті қысқарту  тек дағдарыстарды тереңдетіп, тұрақсыздық циклін тудырады, оны кейінірек шешу әлдеқайда қымбатқа түседі.

Қиын таңдау

Қаржыландыру азайған сайын гуманитарлық қызметкерлер қиын таңдау жасауға мәжбүр: біз құрғақшылықтан зардап шеккен аймақтардағы балаларды тамақтандырамыз ба, әлде соғыс аймақтарындағы балаларға медициналық көмек көрсетеміз бе? Біз су тасқынының задаптарына қараймыз ба, әлде климатқа төзімділікке инвестиция саламыз ба? Әрбір шешім кейбір баланы аман алып қалады,  ал басқаларына көмек берілмейтінін  білдіреді.

Бұл моральдық ауыртпалық барлық гуманитарлық қызметкерге ауыр тиеді. Әсіресе қазір бұрынғыдан да қатты ауыр тиеді.  «Save the Children» әрбір баланың өмірі тең деңгейде қымбат деп санайды, бірақ қаржыландыру қысқарған кезде олар қайтыс болады. Бұл -  ащы шындық.

Жаһандық теңгерім өзгеруде, жаңа күштер, өзгермелі одақтастықтар және болжап болмайтын жағдайлар пайда болуда. Бұл өзгерістер біздің миссиямызға жаңа қауіптер әкеледі. Негізгі сұрақ көмекті жалғастыруға қаржылай күшіміз жете ме деген сұрақ емес, көмекті тоқтатуға күшіміз жете ме?

Бұл ынтымақтастық пен ортақ жауапкершілікті талап ететін сәт. Әйтпесе  кедейлікті азайту, денсаулық сақтау және білім беру саласында ондаған жыл бойы қол жеткізілген жетістіктерден айрылып қалу қаупі бар.

Үкіметтер көмек көрсетудің жалғастырылуында бас тартылмас рөл атқарады. Біз кейбір адамдардың өмірін құтқару басқа адамдардан айрылып қалу дегенді қабылдайтын болашақты қалыпты қыла алмаймыз. Өйткені қандай принципке байланысты бір адамның өмірі бір адамның өмірінен қымбатырақ?

Ұйымның негізін қалаушы Эглантайн Джебб бір кездері былай деген: «Біз әлемнің армандау күшін оятуымыз керек. Әлем жомарттықтан мақұрым емес, бірақ ол армандамайды және қолы бос емес.»

Қазір – қоғамдар арасындағы сенімсіздік және жікшілдіктен гөрі, жанашырлық пен халықаралық ынтымақтастық басым болатын әлемді қайта елестететін уақыт. Әрбір баланың өмірі шын мәнінде маңызды болатын бір әлем.

Мақаладағы адам аттары қауіпсіздік мақсатында  өзгертілген.