België, Nederland en 23 andere landen hebben maandag gezamenlijk opgeroepen tot een onmiddellijk en permanent staakt-het-vuren in de Gazastrook. In een gezamenlijke verklaring veroordelen de ondertekenaars de aanhoudende Israëlische militaire operaties, de belemmering van humanitaire hulp en het grootschalige verlies van mensenlevens onder de Palestijnse burgerbevolking.

Volgens het statement, dat onder meer werd ondertekend door de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés) en zijn Nederlandse collega Hanke Bruins Slot (D66), heeft “het lijden van de burgers in Gaza een nieuw dieptepunt bereikt”. De ministers stellen dat “verder bloedvergieten geen zin heeft” en benadrukken dat een diplomatiek overeengekomen staakt-het-vuren de enige realistische weg is om het geweld te beëindigen en de resterende gijzelaars vrij te krijgen.

De ondertekenaars spreken hun steun uit aan de bemiddelingsinspanningen van de Verenigde Staten, Qatar en Egypte, en verklaren “bereid te zijn verdere stappen te nemen ter ondersteuning van een onmiddellijk staakt-het-vuren en een politieke weg naar vrede en veiligheid voor Israëli’s, Palestijnen en de regio als geheel”.

Kritiek op Israëlisch hulpbeleid

De verklaring bevat scherpe kritiek op de wijze waarop Israël humanitaire hulp in Gaza toelaat en verspreidt. De betrokken landen stellen dat de Israëlische regering “de burgerbevolking berooft van hun menselijke waardigheid” door hulp slechts druppelsgewijs toe te laten.

In het bijzonder wordt verwezen naar de omstreden organisatie GHF, de enige instantie die sinds eind mei van Israël voedselhulp mag verstrekken in Gaza. GHF opereert via vier distributiepunten, waarvan drie in het zuiden. Volgens internationale hulporganisaties is dit onvoldoende en draagt het bij aan de gedwongen verplaatsing van Palestijnen naar het zuiden van de enclave.

Het VN-mensenrechtenkantoor meldde dat bij en op weg naar GHF-distributiepunten minstens 798 Palestijnen zijn gedood. Israëlische militairen zouden volgens ooggetuigen het vuur hebben geopend op hongerige burgers. De verklaring noemt dit “onaanvaardbaar” en roept Israël op om VN-organisaties en onafhankelijke NGO’s vrije toegang te verlenen tot Gaza.

Gedwongen verplaatsing en nederzettingen

De landen spreken zich ook uit tegen de Israëlische plannen om een tijdelijke “humanitaire stad” op te richten op de resten van Rafah, bedoeld voor de herhuisvesting van circa 600.000 Palestijnen. Zij bestempelen dergelijke gedwongen verplaatsingen als “volstrekt onaanvaardbaar” en in strijd met het internationaal humanitair recht.

In dezelfde lijn wordt gewaarschuwd tegen het zogeheten E1-plan, dat volgens de verklaring “een Palestijnse staat in tweeën zou delen” en de tweestatenoplossing ernstig zou ondermijnen. Ook de toename van Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en het geweld van kolonisten tegen Palestijnse burgers worden expliciet afgekeurd.

Reactie Israël

De Israëlische regering heeft de verklaring van de 25 landen verworpen. Volgens het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken staat het statement “los van de realiteit” en “stuurt het een verkeerd signaal naar Hamas”. Israël stelt dat het openstaat voor een staakt-het-vuren en dat het Hamas is die dat tot op heden tegenhoudt. “Dergelijke verklaringen op gevoelige momenten zijn contraproductief,” aldus de officiële reactie.

Achtergrond

De verklaring is verspreid door het Verenigd Koninkrijk en ondertekend door 25 landen, waaronder België, Nederland, Frankrijk, Spanje, Zweden, Oostenrijk, Canada, Japan, Australië en Nieuw-Zeeland. Opvallend is de afwezigheid van Duitsland en de Verenigde Staten. Namens de Europese Commissie ondertekende ook de Belgische Eurocommissaris Hadja Lahbib de verklaring in haar rol als commissaris voor Gelijkheid, Paraatheid en Crisisbeheer.

Nederland speelde eerder al een rol bij het laten onderzoeken of het optreden van Israël in Gaza in strijd is met het EU-Israël-handelsverdrag. De Europese Commissie stelde vervolgens vast dat Israël zijn verplichtingen schendt. Brussel en Tel Aviv bereikten daarna een akkoord over de toelating van meer noodhulp, maar volgens EU-buitenlandchef Kallas blijven verdere maatregelen mogelijk als Israël zich niet aan de afspraken houdt.