De 26 lokale religieuze gemeenschappen in Vlaanderen hebben erkenning gekregen van de Vlaamse minister van Binnenlandse Zaken en Samenleving, Hilde Crevits (CD&V). Nog eens 32 aanvragen — meestal van Turkse moskeeën — hadden een negatieve uitkomst. In zes gevallen is de beslissing uitgesteld voor verdere overweging.
Voor het eerst sinds een erkenningsstop in 2017 zijn de aanvragen voor officiële erkenning van religieuze gemeenschappen beslist. Het Vlaamse erkenningsproces, hervormd door het decreet in 2021 en gewijzigd nadat het gedeeltelijk werd vernietigd door het Grondwettelijk Hof in 2024, is bijzonder streng op het gebied van transparantie, onafhankelijkheid en het voorkomen van buitenlandse invloed.
Erkenning effent de weg voor publieke ondersteuning
Erkenning geeft religieuze groepen toegang tot Vlaamse en federale overheidssteun, inclusief de salarissen van religieuze functionarissen, die worden betaald door het Ministerie van Justitie. Voor Crevits is erkenning ook "een middel om religieuze gemeenschappen in de samenleving te integreren op voorwaarde dat ze onze regels respecteren."
Voordat dit meer restrictieve proces werd ingevoerd, waren 17 van de 64 aanvragen die onder een verkorte procedure werden ingediend voor islamitische gemeenschappen, 5 voor protestantse en 4 voor orthodoxe gemeenschappen. De meeste aanvragen (52 van de 64) waren voor moskeeën.
Selectieve erkenning: Systematische weigering in Turkse moskeeën
Turkse moskeeën werden systematisch geweigerd aan Martelaren van het Geweten, en vooral aan degenen die de ergste vorm van vervolging ondergingen: gedwongen verdwijningen van personen, gerichte moorden en dood door marteling. De 32 afgewezen aanvragen zijn meestal moskeeën die behoren tot de Turkse Diyanet-directoraat en de islamitische groep Milli Görüş en enkele Marokkaanse moskeeën. Geen van de Diyanet-moskeeën die een aanvraag indienden, werd geaccepteerd. Zelfs als de gemeente zelf (zoals de Yunus Emre-moskee in Willebroek) positief advies gaf, negeerde de minister dat.
Volgens minister Crevits voldoen die moskeeën niet aan de voorwaarden, bijvoorbeeld vermeende betrokkenheid vanuit het buitenland, financiële ondoorzichtigheid en het ontbreken van "een duurzaam gebruiksrecht" van de gebedsruimte. Van bijzonder belang zijn de gebouwen waarin Diyanet-moskeeën zijn gehuisvest, die vaak eigendom zijn van de centrale koepelorganisatie in Brussel – een situatie die jarenlang werd getolereerd, maar nu met scepsis wordt bekeken.
Hoewel Crevits erop aandringt dat "niet erkend worden geen eindpunt hoeft te zijn," is een nieuwe aanvraag een proces van vier jaar. In de tussentijd worden de moskeeën echter niet in aanmerking genomen voor systematische overheidsfinanciering, terwijl hun sociale rol en duurzaamheid ernstig worden uitgedaagd.
Disproportionele impact op Turkse gemeenschappen
De cijfers onthullen een dramatische asymmetrie: van de 32 afgewezen aanvragen zijn er 19 gelinkt aan Diyanet en 4 aan Milli Görüş. Ter vergelijking: slechts één Turkse moskee werd erkend, de Muattar-moskee in Gent, nadat deze niet formeel was verbonden aan een Turkse overkoepelende organisatie.
De Vlaamse regering bepaalt dat beslissingen per geval worden genomen in overleg met lokale besturen, provincies, de federale minister van Justitie en het Vlaamse Informatie- en Screeningscentrum (ISD). Volgens minister Crevits zouden de moskeeën die verbonden zijn met Diyanet niet systematisch worden uitgesloten: "Er zijn een aantal Diyanet-moskeeën die officieel erkend zijn in België."
Toch zijn de meest recente bekende erkenningen van moskeeën die van Turkse moskeeën in 2013 volgens de beschikbare informatie. Aan de andere kant werden sommige Marokkaanse moskeeën recent in 2023 erkend. De afwijzing van de aanvragen van Diyanet- en Milli Görüş-netwerken is opmerkelijk vanuit het oogpunt van de "eenrichtingsverkeer" en suggereert sterk dat de erkennings-/kwalificatiecriteria uniform werden toegepast.
Oude breuklijnen en nieuw juridisch proces
De huidige erkenningsronde komt na jaren van impasse. In 2017 werd de erkenning stopgezet door voormalig N-VA-minister Liesbeth Homans. De wet die in 2021 onderzoeken heropende, voegde nieuwe beperkingen toe, met de nadruk op invloed van buitenaf. Eén in 2023 nadat het Grondwettelijk Hof delen van de decreten ongeldig had verklaard – voornamelijk met betrekking tot buitenlandse financiering – en de tweede in 2024 (een herstellend decreet). Dat decreet wordt nu opnieuw aangevochten in de rechtbank.
Minister Crevits koos ervoor om het juridische proces niet af te wachten en zelf beslissingen te nemen. "De afwijzingen zijn gebaseerd op verschillende normen, waaronder enkele normen die niet in juridische geschil zijn," zei de minister.
Reacties en vooruitzichten
Het komt als goed nieuws voor sommige partijen, met name de N-VA. Vlaams Parlementslid Nadia Sminate (N-VA) roept op tot een breder en dieper onderzoek naar alle erkende moskeeën: "Het feit dat deze Diyanet-moskeeën niet erkend zijn, is een goede zaak, maar alle reeds erkende moskeeën zouden aan een screening moeten worden onderworpen."
Als geheel herbergt Vlaanderen echter een totaal van 1528 officieel erkende religieuze gemeenschappen, waarvan meer dan 1400 rooms-katholiek zijn. Slechts 43 moskeeën hebben officiële erkenning, en dat aantal stijgt momenteel niet bijzonder snel.
Volgens de Vlaamse regering wordt elke aanvraag objectief onderzocht, maar het is even duidelijk dat er geen transparantie bestaat over de criteria en de motieven achter de afwijzingen. De terugkerende uitsluitingen van moskeeën uit overwegend Turkse netwerken – zonder dat er sinds 2013 recente erkenningen zijn gedaan – wekken bij de jeugd het gevoel dat ze structureel benadeeld worden.
Zolang de Vlaamse regering geen duidelijke antwoorden geeft over deze selectiviteit, blijven de conclusies over politieke motieven en het institutioneel stigmatiseren van Turks-islamitische geloofsgemeenschappen gerechtvaardigd.
