VN-chef Antonio Guterres heeft verklaard dat de Verenigde Naties te maken hebben met ongekende aanvallen op hun grondbeginselen, terwijl de organisatie haar 80-jarig bestaan viert sinds het handvest werd opgesteld.

"Vandaag zien we aanvallen op de doelen en principes van het VN-Handvest zoals nooit tevoren," zei de secretaris-generaal donderdag tegen de leden van de Algemene Vergadering.

Hij noemde bedreigingen zoals schendingen van het internationale humanitaire recht, het doelbewust aanvallen van burgers en het inzetten van voedsel en water als wapens – zonder specifieke verantwoordelijken te noemen.

"Keer op keer zien we een al te bekend patroon: het handvest wordt gevolgd wanneer het uitkomt, en genegeerd wanneer dat niet het geval is," aldus Guterres.

"Het Handvest van de Verenigde Naties is geen optioneel document. Het is geen à la carte-menu. Het vormt de basis van internationale betrekkingen. We kunnen en mogen schendingen van de meest fundamentele principes niet normaliseren."

Het handvest, ondertekend in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, legde de basis voor de oprichting van de Verenigde Naties op 24 oktober 1945.

Het document beschrijft de principes van internationale betrekkingen, waaronder vreedzame geschillenbeslechting, soevereiniteit en gelijkheid tussen staten, humanitaire samenwerking en respect voor mensenrechten.

Toch zijn deze leidende waarden in de afgelopen acht decennia vaak geschonden, met critici die stellen dat het handvest er niet in is geslaagd om talloze conflicten te voorkomen.

Guterres benadrukte donderdag dat het handvest zijn relevantie niet heeft verloren.

"We kunnen een directe lijn trekken van de oprichting van de Verenigde Naties naar het voorkomen van een derde wereldoorlog," zei hij.

"Het handhaven van de doelen en principes van het handvest is een missie zonder einde. Door de decennia heen hebben we het einde van oorlogen gevierd – terwijl we het begin van nieuwe hebben meegemaakt."

Het 80-jarig jubileum valt samen met een periode waarin de Verenigde Naties te maken hebben met een tekort aan financiering, aangezien donoren – met name de Verenigde Staten onder president Donald Trump – hun bijdragen hebben teruggeschroefd.

Guterres heeft het UN80-initiatief gelanceerd om de operaties te stroomlijnen. Deze veranderingen kunnen onder meer het schrappen van duizenden functies omvatten.