Na een lange nacht van onderhandelingen is het federale kernkabinet uiteengegaan zonder akkoord over het langverwachte zomerakkoord. Premier Bart De Wever (N-VA) gaf aan dat er al veel werk is verricht, maar dat “we er nog niet zijn”. De gesprekken worden de komende dagen voortgezet.

Ondanks het uitblijven van een totaalakkoord, zijn al enkele belangrijke stappen gezet. Zo werd donderdagavond in de Kamer de zogeheten programmawet goedgekeurd – een wet die een reeks diepgaande sociaaleconomische hervormingen bevat.

Beperking van werkloosheidsuitkering en steun aan OCMW’s

De meest opvallende maatregel in de programmawet is de beperking van de werkloosheidsuitkering tot maximaal twee jaar. Daarnaast wordt ook de btw op sloop en heropbouw verlaagd naar 6%, wordt de exitbelasting aangescherpt, en krijgen pleegouders recht op ouderschapsverlof. Voor wie een fout maakt in de belastingaangifte, wordt de “goede trouw” wettelijk beschermd: een eerste fout leidt niet meteen tot sancties.

De stemming over deze wet kon er pas komen na een akkoord over extra financiële steun voor de OCMW’s. Les Engagés had die voorwaarde gesteld, aangezien de OCMW’s een belangrijke rol zullen spelen in het opvangen van mensen die hun werkloosheidsuitkering verliezen. Uiteindelijk werd het voorziene budget voor de jaren 2026 en 2027 verhoogd tot maximaal 300 miljoen euro per jaar.

Politieke pensioenen onder de loep

Ook het pensioenstelsel voor parlementsleden wordt hervormd. Voortaan zullen hun pensioenen berekend worden op basis van het gemiddelde loon van de laatste tien jaar – net zoals bij ambtenaren. De indexering van de hoogste pensioenen wordt bovendien tijdelijk beperkt. De uittredingsvergoeding zal worden ingeperkt tot één jaar en zal niet langer meetellen voor het pensioen.

Daarnaast ligt de afschaffing van de Senaat op tafel. Die zou op het einde van de legislatuur verdwijnen, maar het is nog onduidelijk wat er dan gebeurt met de jaarlijkse 25 miljoen euro aan partijfinanciering die via die instelling loopt.

Strijd over wapendoorvoer naar Israël

Op Vlaams niveau zorgde een gerechtelijke uitspraak over wapendoorvoer naar Israël voor spanning binnen de regering. De rechter besliste dat Vlaanderen die doorvoer moet tegenhouden. De N-VA en minister-president Diependaele willen tegen de uitspraak in beroep gaan, maar coalitiepartner Vooruit verzet zich daartegen. Volgens hen bevestigt het vonnis het Vlaams decreet dat uitvoer of doorvoer van wapens richting mogelijke oorlogsmisdaden verbiedt. “Het beroep werd niet doorgesproken binnen de regering”, klinkt het bij Vooruit, dat oproept tot strengere controle op wapenexport.

In het federale parlement kreeg premier De Wever kritiek op het gebrek aan een duidelijke houding tegenover Israël. Hij stelde dat Europa de enige weg is om een krachtig signaal te geven, maar gaf ook aan dat sancties niet uitgesloten zijn als de situatie in Gaza verder verslechtert.

Hervormingen op meerdere domeinen

Naast sociale hervormingen werkt de regering-De Wever ook aan hervormingen op het vlak van pensioenen, belastingen, arbeidsmarkt en gezondheidszorg. Onder meer de ereloonsupplementen van artsen staan op de agenda, net als een Brusselse politiefusie en het mogelijk toelaten van betreden van woningen bij mensen zonder wettig verblijf die ernstige misdrijven plegen.

Opvallend is ook dat de jachtwet versoepeld wordt: jagers mogen voortaan geluiddempers en nachtkijkers gebruiken om de everzwijnenpopulatie in te dijken. De maatregel stuitte op verzet van onder meer Groen en PVDA, die wijzen op veiligheidsrisico’s.

“Grootste hervorming van deze eeuw”

Premier De Wever sprak in de Kamer van een historisch kantelmoment: “Als het lukt, sluiten we vannacht de grootste sociaaleconomische hervorming van deze eeuw.” Hij verwees naar het regeerakkoord waarin maatregelen zijn opgenomen die de vergrijzingskosten moeten verlichten, werken lonender maken en het concurrentievermogen van de economie moeten versterken.

Voorlopig is het zomerakkoord dus nog niet rond, maar de hervormingsmachine draait op volle toeren. De komende dagen zullen beslissend zijn voor het verdere politieke parcours van de regering-De Wever.